Ngày nay giao tiếp tiếng Anh tốt là một trong những kĩ năng cần thiết để gia tăng cơ hội phát triển và hòa nhập với thế giới. Nhiều cha mẹ quan tâm đến việc có nên dạy tiếng Anh cho trẻ sớm trước 3 tuổi để trẻ giỏi tiếng Anh sau này? Dưới đây là một số lời khuyên từ chuyên gia Anh Nguyễn, Phó Tổng Biên Tập tạp chí Harvard Public Health Review tại Đại học Harvard, để tránh bỏ lỡ những thời điểm vàng, cha mẹ cần lưu ý những điều sau:

Khi nào trẻ nhỏ tự bắt đầu học ngôn ngữ?

Trên thực tế, nghiên cứu của GS. Christine Moon và cộng sự tại ĐH Washington, Mỹ đã cho thấy: Việc trẻ có khả năng phân biệt ngôn ngữ của mẹ hay dùng và ngoại ngữ (ngôn ngữ thứ 2) từ tuần thứ 30 của thai kì. Những phát triển các tế bào não bộ liên quan đến ngôn ngữ sẽ tiếp tục giúp trẻ nhận biết môi trường ngôn ngữ bên ngoài. Vào lúc sinh, trẻ có thể đáp ứng lại những gì trẻ vừa nghe.

Trong các nghiên cứu về não bộ và ngôn ngữ, trẻ phát triển nhận biết các nguyên âm (a, e, i, o) trước, sau đó một số phụ âm đơn giản (b, n, d,...) và phụ âm ghép (ph, nh, kh,...). Trẻ có sự phân biệt rất rõ ràng về khác biệt về ngữ âm giữa ngôn ngữ mẹ đẻ và ngoại ngữ. 1 trở ngại duy nhất là phải đến 3 tuổi trẻ mới phát triển tương đối khả năng nhận thức đầy đủ và sử dụng tốt các ngữ âm mặc dù tất cả những chuẩn bị như phân biệt ngữ âm điều đã sẵn sàng. Do đó, theo các chuyên gia ngôn ngữ, 3 tuổi mới thực sự là thời điểm học ngôn ngữ thứ 2 sau khi bé đã hoàn thiện hiểu về ngôn ngữ thứ 1 (tiếng mẹ đẻ).

Mẹ nên làm gì để trẻ học tiếng Anh tốt và thuận lợi?

Nếu bạn muốn trẻ nói 2 ngôn ngữ (tiếng Việt và Tiếng Anh), hãy suy nghĩ đến 2 thời điểm khác nhau, nhưng rất quan trọng:

- Thời điểm NỀN TẢNG: Là được tính từ tuần thứ 30 của thai kì cho đến trẻ tròn 3 tuổi.

- Thời điểm PHÁT TRIỂN: Là khi trẻ bắt đầu 3 tuổi trở về sau đến trước 7 tuổi. Một số chuyên gia cho rằng sau 7 tuổi trẻ có thể gặp khó khăn để thành thạo 2 ngôn ngữ 1 lúc. Lưu ý, chỉ là khó khăn, chứ không có nghĩa là không thể, do đó, ngoại ngữ đều có thể học ở bất kì độ tuổi nào, chỉ cần có phương pháp phù hợp.

CÂU HỎI: Liệu gia đình không có ai là người nói tiếng Anh hoặc cả cha lẫn mẹ đều không nói tiếng Anh, trẻ có thể nói được tiếng Anh giỏi?

TRẢ LỜI: Nếu bạn là một người nói tiếng Anh giỏi hoặc bạn có chồng/vợ là người nói tiếng Anh là tiếng mẹ đẻ thì chỉ cần chú ý 2 thời điểm trên, trẻ có thể sử dụng 2 ngôn ngữ thành thạo là rất dễ dàng.

Nhưng, nếu bạn không giỏi tiếng Anh hoặc không có ai là người nước ngoài nói tiếng Anh, thì trẻ cũng vẫn có cơ hội nói cả 2 ngôn ngữ giỏi nếu bạn biết quan tâm đến 2 giai đoạn phát triển của trẻ.

Cha mẹ nên làm gì trong 2 thời điểm này?

1. THỜI ĐIỂM NỀN TẢNG

+ Lúc mang thai từ tuần thứ 30, bạn có thể chọn 1 trong những cách sau:

- Nếu bạn là người sử dụng tiếng Anh giỏi, chọn 1-2 thời điểm trong ngày nói chuyện với bé bằng tiếng Anh, đơn giản kể bé nghe những gì bạn đang suy nghĩ, sử dụng dạng câu ngắn, nói rõ và cảm xúc, lâu lâu dùng tay xoa xoa nhẹ trên bụng.

- Nếu bạn có chồng/vợ nói tiếng Anh, bạn nói tiếng Việt, chồng/vợ nói chuyện với trẻ bằng tiếng Anh. Lúc nói, bạn dùng câu ngắn, rõ và nên ngang tầm bụng của bạn sẽ làm trẻ dễ lắng nghe.

- Nếu bạn hoặc chồng/vợ bạn không ai nói được tiếng Anh, bạn có thể tham gia 1 lớp tiếng Anh giao tiếp dành cho bà bầu, đừng chọn chương trình luyện thi hay học hành gì căng thẳng, đơn giản là giao tiếp đơn giản. 1 tuần bạn chỉ cần đến lớp 4 buổi, mỗi buổi ít hơn 1 tiếng. Chọn lớp ít học viên, dưới 15 học viên để tăng cơ hội giao tiếp với thầy/cô giáo. Không nhất thiết chọn thầy/cô giáo nước ngoài, chỉ cần họ chịu nói chuyện và khả năng phát âm tốt. Chọn lớp học gần nhà để tiện đi lại vì tuần thứ 30 là khá nặng nề rồi.

- Nếu bạn hoặc vợ/chồng không nói được tiếng Anh và cũng không có điều kiện lên lớp vì nhiều lí do, bạn có thể mở đĩa tiếng Anh cho trẻ nghe. Chọn các đoạn hội thoại ngắn như hội thoại trong TOEIC hoặc phần nghe session 1 và 2 trong IELTS. Nội dung hội thoại này khá phù hợp nên bạn chép ra đĩa, mở đĩa bằng 2 loa hai bên, bạn ngồi ở giữa, bạn vừa nghe vừa cho bé nghe. Đừng nghe quá lâu, tầm 10 phút bạn bấm dừng 1 phút, sau đó nghe tiếp. Tối đa là 30 phút. Ngày làm 1-2 lần là được.

Từ lúc con sinh ra đến khi bé 12 tháng tuổi: Tuổi này giúp trẻ phân biệt các ngữ âm là điều rất quan trọng. Trẻ chưa cần học từ, mà là ngữ âm: nguyên âm đơn/ghép và phụ âm đơn/ghép. Nếu là ngoại ngữ, trẻ sẽ biết phân biệt các loại trên dễ dàng vì giai đoạn trước trẻ đã hấp thụ đầy đủ các loại âm này trong bụng mẹ.

Thực tế những điệu hát ru là có thể phát triển ngôn ngữ vì những giai điệu hát ru theo lối vào vần của thơ lục, thơ bát sẽ tạo các patterns lập lại giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và toán học. Các nghiên cứu khoa học về các patterns lập lại này là được chứng minh có liên quan đến khả năng phát triển não bộ của trẻ (theo GS. Bergeson, ĐH Toronto, Canada). Do đó, nếu bạn biết hát ru hoặc trong gia đình ai biết hát thì đừng ngại hát ru bằng tiếng Việt cho trẻ ngay từ lúc sinh đến 6 tháng tuổi. Lúc bú, lúc tắm và lúc ngủ. Lúc hát, bạn nhịp tay theo điệu vào vần cho trẻ hiểu.

Nếu bạn không biết hát ru thì mua đĩa hát ru về cho trẻ, bạn cũng học và nhẩm theo để thuộc và hát. Khi tự tin, thì tự hát là rất tốt.

Cũng chia 1-2 lần trong ngày nói chuyện tiếng Anh với trẻ hoặc mở 1 đĩa tiếng Anh cho trẻ và bạn cùng nghe. Có thể sử dụng đĩa lần trước.

+ Từ 1 đến 2 tuổi: Trẻ bắt đầu học nói và học đếm, màu sắc. Lúc này học câu, ghép câu ngắn là quan trọng. Chọn 1-2 lần trong ngày cho trẻ làm quen với tiếng Anh thông qua 1 số hoạt động vui chơi liên quan đến màu sắc, số đếm và hình dáng vật thể. Ví dụ, chơi vẽ tranh, nặn đất sét, xếp hình... 

Bên cạnh đó, bạn có thể mở đĩa nhạc thiếu nhi tiếng Anh hoặc đĩa gồm những đoạn hội thoại ngắn vui dành cho trẻ preschool, mở bằng loa, thiết kế 2 loa 2 bên, để trẻ chơi trong không gian ở giữa. Không dùng thiết bị điện tử có màn hình để mở nhạc cho bé nghe.

2. THỜI ĐIỂM PHÁT TRIỂN TỪ 3 - 7 TUỔI

Bạn có thể cho trẻ tham gia 1 lớp giao tiếp tiếng Anh (chỉ nói và chơi trong lớp), nên cho trẻ tham gia 1 lớp học đàn có phím (như đàn piano hay đàn organ) hoặc học đánh trống. Một điều cần lưu tâm là: Dù học gì cũng chỉ chơi là chính, chơi và hoạt động với ngôn ngữ tiếng Anh và chơi với những phím đàn. Những nghiên cứu gần đây cho thấy sự liên quan giữa học ngoại ngữ và âm nhạc cùng với nhau sẽ làm tăng không gian và phát triển não bộ (Theo Gs.Francois, ĐH INSERM and Aix-Marseille, Pháp).