Trẻ dậy thì (thường từ 14-15 tuổi) ở vào giai đoạn được gọi là “thời kỳ chống đối”. Đôi khi cha mẹ càng muốn giải quyết, xung đột lại càng nghiêm trọng. Trên thực tế, bạn hoàn toàn có thể nhẹ nhàng đồng hành, cùng vượt qua giai đoạn này với con nếu biết ứng xử linh hoạt, sao cho phù hợp với tâm lý của trẻ.

Chuyên gia Lynne Azarchi khẳng định rằng, điều quan trọng là bạn phải chấp nhận rằng không ai sinh ra đã hoàn hảo cả. Con bạn cũng sẽ có lúc đưa ra những lựa chọn sai lầm. Chìa khóa để thay đổi tâm trí của trẻ phụ thuộc vào cách bạn xử lý và ứng phó với những tình huống như vậy.

Dưới đây là những điều mà các bậc cha mẹ nên áp dụng:

1. Tập trung vào hành vi của con cái

Thay vì một lời khen cho có, khen tổng thể như là "Con ngoan quá!", bạn nên dành thêm vài giây để khen ngợi những hành vi cụ thể sẽ tốt hơn, chẳng hạn như "Cất dọn đồ chơi là một việc làm rất đáng khen của con!".

Hãy làm tương tự như vậy khi phê bình con, tức là phê bình "hành vi" của trẻ thay vì phê bình "con người" chúng.

Ví dụ, thay vì nói, "Con hư quá, con là một người anh tồi”, hãy nói, "Mẹ không thích con đánh em mình như thế, đó không phải một hành động tốt mà con nên làm". 

Điều đó sẽ giúp trẻ biết mình cụ thể cần thay đổi ra sao để trở nên tốt hơn, chứ không phải lúc nào cũng bị phân loại là trẻ "ngoan" hay "hư" một cách máy móc. Điều chúng ta cần làm là giúp trẻ nhận thức tốt hơn, sau đó, bản thân trẻ sẽ tự suy nghĩ và biết cách đưa ra những lựa chọn để hoàn thiện bản thân. 

2. Tận dụng cảm giác áy náy, thay vì sự xấu hổ

Giáo sư tâm lý học Adam Grant cho rằng, sự xấu hổ của con trẻ đôi khi khiến chúng trở nên nông nổi hơn, dẫn tới những hậu quả tồi tệ. Nhưng cảm giác áy náy có thể trở thành một động lực mạnh mẽ nếu biết cách áp dụng cẩn thận.

Ông giải thích thêm rằng, nếu con làm điều gì đó sai trái, cha mẹ không ngừng nhắc lại hành vi đó sẽ khiến trẻ xấu hổ, có thể hình thành tâm lý phản nghịch. Tức là người khác càng không cho làm, trẻ lại càng muốn làm. 

Ngược lại, khi cha mẹ lý giải về hậu quả không tốt mà hành vi đó có thể đem lại, khiến mọi người xung quanh chịu ảnh hưởng tiêu cực như thế nào, trẻ có thể bị khơi dậy cảm giác áy náy. Đó sẽ là động lực để con có hành vi tích cực hơn trong tương lai.

Grant nói: "Khi áy náy, trẻ có xu hướng hối hận và đồng cảm với người mà chúng đã làm tổn thương, cũng như cố gắng sửa chữa để khiến điều đó trở nên đúng đắn hơn."

3. Xây dựng giá trị cho trẻ

Grant khuyến nghị rằng, cha mẹ nên để con cái tham gia vào các công việc hàng ngày ngay từ thuở nhỏ, tốt nhất là bắt đầu trong thời điểm trẻ bắt đầu biết đi và trước khi vào học mẫu giáo.

Điều đó sẽ dạy cho con cách giúp đỡ mọi người xung quanh, sẻ chia công việc chung và đem tới cho chúng sự hài lòng với bản thân. Trẻ sẽ vui vẻ, tự tin hơn khi thấy mình có một điều gì đó ý nghĩa để cống hiến.

Cha mẹ cũng có thể nâng cao nhận thức về giá trị của con bằng cách đặt những câu hỏi như "Con có thể chơi với em con 10 phút giúp mẹ để mẹ làm nốt công việc của mình được không?"

Lynne Azarchi chia sẻ rằng, “Tôi ước rằng mình có thể hiểu ra kinh nghiệm này sớm hơn. Như vậy, tôi đã không phải ‘đánh vật’ với chính con cái của mình khi mà chúng lớn lên mà không hề có thói quen giúp đỡ công việc trong nhà.”

“Rút kinh nghiệm từ sai lầm của tôi, mọi người hãy bắt đầu yêu cầu con cái giúp đỡ với những công việc đơn giản, ngay từ giai đoạn đầu đời của con”, cô nói.

Ảnh: D3sign | Moment | Getty Images

4. Chia sẻ cảm xúc

Đây là một mẹo nuôi dạy con tuyệt vời đến từ Tiến sĩ Markus Paulus, giáo sư tâm lý học phát triển tại Đại học Ludwig Maximilian ở Munich, Đức. Ông ấy khuyên các gia đình nên có những cuộc trò chuyện cởi mở giữa cha mẹ và con cái. Hoạt động này sẽ giúp đôi bên cùng khám phá cảm xúc của nhau.

Nếu con trai bạn la hét với em gái của mình, hãy hỏi con bạn cảm thấy như thế nào trong thời gian đó, chúng nghĩ rằng em mình có thể cảm thấy như thế nào khi bị la mắng.

Những cuộc trò chuyện như vậy sẽ giúp trẻ học được sự đồng cảm, bước vào thế giới tuyệt vời của cảm xúc. 

Trong một nghiên cứu, các chuyên gia đã quan sát các bậc cha mẹ đọc sách tranh cho con cái của mình từ khi còn nhỏ. Họ phát hiện ra rằng, những đứa trẻ được yêu cầu thảo luận về cảm xúc trong sách có xu hướng chia sẻ nhiều hơn và thường xuyên hơn.

5. Tránh "hối lộ" con

Đôi khi, cha mẹ thường nóng vội muốn đạt được kết quả trong nuôi dạy con. Do đó, họ từ bỏ việc cố gắng sửa chữa hành vi xấu của con, mà lại dùng phương pháp "hối lộ" khi muốn con làm gì đó tốt. Các chuyên gia cho rằng, đây là một thói quen hoàn toàn không nên.

"Hối lộ" con là một chiến lược chỉ có tác dụng trong ngắn hạn. Hành vi tốt nên là thói quen, chứ không phải một điều kiện đánh đổi bằng những món đồ chơi, món ăn yêu thích. Cha mẹ nên khai thác nguồn ước muốn làm điều tốt một cách tự nhiên xuất phát từ chính mong muốn của trẻ.

*Theo CNBC