BSCKI Đỗ Thị Phương Nhung (Phòng khám Da liễu Thăng Long) cho biết, làn da có ảnh hưởng rất lớn tới tính thẩm mỹ đối với mỗi người, đặc biệt là làn da ở mặt. Chính vì vậy những vấn đề liên quan đến da vẫn luôn được mọi người đặc biệt quan tâm. Một trong những vấn đề về da gặp phải phổ biến nhất phải kể đến chính là viêm da tiết bã (viêm da dầu). Vậy viêm da dầu tiết bã là gì? Có gây nguy hiểm? Cách nào giúp điều trị dứt điểm, hiệu quả? Tất cả sẽ được chuyên gia giải đáp trong bài viết này.

Viêm da dầu tiết bã là gì?

Viêm da dầu tiết bã hay viêm da dầu là một bệnh da liễu khá thường gặp với khoảng 2 – 5% dân số thế giới mắc. Bệnh được đánh giá là khó điều trị, thường dai dẳng và dễ tái phát. Hiểu được nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị đúng là những nội dung vô cùng quan trọng để dứt điểm bệnh này.

Viêm da tiết bã là một bệnh lý da liễu có tính chất mãn tính, thường đặc trưng bởi tình trạng xuất hiện các mảng hồng ban bong tróc tại vùng da hay tiết bã nhờn như mũi má, mang tai, chân mày, da đầu hoặc vùng da trước ngực, vùng da lưng. Trong một số trường hợp, bệnh cũng có thể xuất hiện tại các vùng da dày và khô khác trên cơ thể.

Cũng giống như viêm da cơ địa, căn bệnh da liễu này có tính phổ biến, có thể gặp trên nhiều đối tượng. Bệnh này có thể khởi phát từ khi ở độ tuổi nhũ nhi với đặc trưng da đầu có nhiều vảy (dân gian gọi là cứt trâu). Bệnh thường bùng phát mạnh hơn trong độ tuổi từ 18 – 40 tuổi (tỷ lệ nam giới mắc cao hơn). Bệnh hiếm khi gặp trong độ tuổi thiếu niên, trước dậy thì và sau 40 tuổi thì tỷ lệ mắc bệnh có xu hướng giảm đi và chỉ gặp ở nam.

Những triệu chứng khi mắc bệnh viêm da tiết bã

Như đã đề cập ở trên, tất cả mọi người đều có thể mắc viêm da tiết bã. Tuy nhiên, triệu chứng của viêm da dầu xuất hiện trên người bệnh không phải lúc nào cũng giống nhau. Đối với trẻ sơ sinh sẽ có sự khác biệt so với người trưởng thành.

Triệu chứng viêm da dầu trên trẻ sơ sinh

Đối với trẻ sơ sinh, tình trạng viêm da tiết bã thường xuất hiện ở phía trên đỉnh đầu. Dân gian thường gọi là "cứt trâu". Thông thường, viêm da dầu chỉ xuất hiện ở trẻ trong vòng 3 tháng đầu đời và dần biến mất hẳn khi trẻ được 6 đến 12 tháng.

Biểu hiện của viêm da dầu thường là xuất hiện những mảng da dày, cứng bám chặt phía trên đỉnh đầu. Những mảng da này có thể là màu trắng, màu nâu hoặc màu đen phụ thuộc vào từng trẻ mắc phải. Khi mắc viêm da dầu, trẻ không cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu. Hầu hết tình trạng bệnh lý này sẽ tự khỏi, không cần có sự can thiệp của thuốc và không tái phát lần thứ 2.

Triệu chứng viêm da dầu trên người trưởng thành

Đối với người trưởng thành, biểu hiện của bệnh viêm da tiết bã sẽ có sự thay đổi khác nhau. Viêm da dầu thường xuất hiện ở những vùng bã nhờn hoạt động mạnh như vùng chữ T trên gương mặt, vị trí sau tai, vùng da đầu, vùng trán...

Tại những vị trí mắc viêm da dầu, vùng da thường xuất hiện vết ửng đỏ, vảy khô và nhờn kết hợp. Nếu viêm da dầu xuất hiện ở trên những vị trí như phần ngực, lưng, rìa mái tóc thường sẽ có các đường viền màu đỏ tươi phân biệt với vùng da bình thường xung quanh.

Trong một số trường hợp, người bệnh sẽ cảm thấy ngứa tại vùng bị viêm. Tình trạng bệnh dễ tái phát thường xuyên. Nếu không được điều trị kịp thời bệnh sẽ trở nên mạn tính và biến chứng nguy hiểm hơn.

Nguyên nhân gây nên tình trạng viêm da dầu

Bệnh viêm da dầu xuất hiện do rất nhiều nguyên nhân. Tuy nhiên, nguyên nhân chính là do sự hoạt động và phát triển nấm men có tên khoa học là Malassezia. Khi gặp điều kiện thuận lợi, nấm men này hoạt động mạnh mẽ hơn đi cùng với những phản ứng bất thường của hệ miễn dịch. Từ đó xuất hiện tình trạng viêm da dầu. Bên cạnh đó, bệnh lý viêm da dầu còn xuất phát do một số nguyên khác, cụ thể như:

Lớp màng bảo vệ da

Trên da còn có sự tồn tại của lớp màng với tên gọi là lipid. Lớp màng này đóng vai trò là bảo vệ da khỏi sự tác động của các yếu tố nội và ngoại sinh. Khi thời tiết giao mùa, đặc biệt là mùa đông, da thường mất nước và trở nên khô ráp. Hàng rào bảo vệ này bị phá vỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho các loại nấm phát triển. Đây chính là một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng viêm da tiết bã.

Yếu tố di truyền

Theo nghiên cứu, tỷ lệ người có người thân mắc bệnh viêm da dầu sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người khác. Khi tiến hành khảo sát người ta nhận thấy rất đông người mắc bệnh đã có người thân cũng từng mắc bệnh. Do vậy, có thể kết luận yếu tố di truyền cũng là nguyên nhân gây bệnh viêm da dầu.

Tình trạng da nhờn

Da dầu, nhờn là môi trường thích hợp cho các nấm men Malassezia sinh sôi và hoạt động. Khi loại vi nấm này hoạt động mạnh sẽ rất dễ dẫn tới tình trạng viêm da dầu. Chính vì vậy, những người có da dầu, nhờn thường dễ mắc bệnh hơn.

Người có hệ miễn dịch suy yếu

Bên cạnh những nguyên nhân trên thì những người có hệ miễn dịch suy yếu cũng là nguyên nhân dễ mắc bệnh. Trong đó, những người mắc bệnh như HIV, ung thư, nội tạng bị tổn thương,... thì tỷ lệ mắc viêm da dầu sẽ cao hơn.

Ngoài ra, việc sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc có chứa thành phần gây kích ứng da... cũng có thể gây nên tình trạng viêm da dầu.

Bệnh viêm da tiết bã có tự hết không, có chữa được không?

Đó là câu hỏi được nhiều người tìm kiếm nhất hiện nay. Bản chất của bệnh viêm da dầu là một bệnh không có tính lây nhiễm nhưng nó thường tồn tại dai dẳng, dễ mắc lại nhiều lần. Đặc biệt, người có tiền sử mắc bệnh lý về thần kinh hay có hệ miễn dịch suy yếu thì dễ mắc bệnh này hơn.

Việc điều trị bệnh viêm da tiết bã thường được đánh giá là khá khó khăn và trường hợp bệnh tự hết là điều không thể có trong thực tế. Tình trạng bệnh nặng nhẹ thường sẽ phụ thuộc rất nhiều vào tình trạng sức khỏe, sức đề kháng và cơ địa của người bệnh.

Bệnh viêm da tiết bã có thể tái phát thành nhiều đợt, nhiều lần trong đời. Thông thường, mỗi đợt tái phát sẽ thường kéo dài trong vài tuần hoặc một vài tháng. Bệnh có xu hướng bùng phát và trầm trọng hơn khi thời tiết hanh khô, đặc biệt là trong mùa thu và mùa đông.

Theo các bác sĩ da liễu, vì viêm da tiết bã là một bệnh tự miễn của viêm da dị ứng, cơ thể người bệnh tự sản sinh ra lại các kháng thể để chống lại những tế bào có sẵn nên hiện nay chưa có thuốc đặc trị. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể được đẩy lùi, giải quyết được cơ bản các triệu chứng, phục hồi tình trạng da, ngăn chặn tái phát trong thời gian dài nếu được điều trị đúng cách và người bệnh tuân thủ các nguyên tắc trong sinh hoạt theo chỉ dẫn.

Cách điều trị viêm da tiết bã tận gốc

Việc chữa trị cần căn cứ trên từng trường hợp bệnh nhân cụ thể. Khi có các biểu hiện của bệnh thì bạn nên đến các cơ sở y tế để thăm khám, nhờ đó sẽ được các bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị tốt nhất.

Thông thường, các bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh sử dụng một số loại thuốc bôi, dầu gội đặc trị, kem dưỡng ẩm.

Cụ thể:

Các thuốc giúp có tác dụng giúp bong vảy da, loại bỏ các mảng vảy da dư thừa do viêm da tiết bã. Thông thường, trong thành phần của các loại thuốc này thường chứa acid salicylic, urea, acid lactic hoặc propylene glycol…

Một số loại thuốc có tác dụng kháng nấm tại chỗ, ví dụ như: Ketoconazol hoặc thuốc ciclopirox (chúng có thể được điều chế ở dạng kem bôi hoặc có trong dầu gội đầu chuyên dụng). Trường hợp một số chủng nấm Malassezia có thể kháng lại thuốc chống nấm thì cần thay thế bằng selenium sulfide hoặc kẽm pyrithion.

Thuốc giảm viêm: Thường sử dụng Corticosteroid (loại nhẹ) tại chỗ, sử dụng trong thời gian tối đa 3 tuần. Corticosteroid có thể giúp ích trong giai đoạn bệnh viêm da tiết bã bùng phát mạnh.

Thuốc có tác dụng ức chế calcineurin tại chỗ: Ví dụ mỡ tacrolimus hoặc kem pimecrolimus. Thường được chỉ định khi cần dùng ở vùng da mặt do những thuốc này thường ít tác dụng phụ hơn.

Thuốc tetracyclin, itraconazole dùng đường uống, một số loại kháng sinh khác: Được chỉ định nếu trường hợp bệnh nặng.

Khi thấy dấu hiệu của bệnh viêm da tiết bã, bạn cần nhanh chóng tới các cơ sở uy tín để được thăm khám kịp thời. Tại đây, bác sĩ sẽ xác định tình trạng bệnh của từng người. Từ đó đưa ra phương hướng điều trị tốt nhất dành cho người bệnh. Tuyệt đối bạn không nên thực hiện theo các bài thuốc truyền miệng hoặc thuốc tự chế tại nhà chưa qua kiểm chứng khoa học. Bởi những phương thuốc này không chỉ không thể chữa bệnh mà còn có nguy cơ khiến cho bệnh trở nên nặng và khó điều trị hơn.

Như vậy, mặc dù viêm da tiết bã không gây ảnh hưởng quá nhiều tới sức khỏe người mắc. Tuy nhiên, những ảnh hưởng của bệnh về thẩm mỹ người mắc là điều không thể bỏ qua. Chính vì vậy, khi mắc bệnh, bạn cần thực hiện theo đúng hướng dẫn của bác sĩ để nâng cao khả năng điều trị dứt điểm bệnh. Hạn chế tối đa việc bệnh tái phát nhiều lần gây ảnh hưởng không tốt tới cuộc sống.