Từ hôm qua đến nay, cư dân mạng truyền tay chia sẻ hình ảnh anh chiến sĩ cảnh sát cơ động đưa tay vào miệng một em bé đang bị co giật với mục đích giúp em tránh bị cắn vào lưỡi mà nguy đến tính mạng. 

Không thể phủ nhận đây là hình ảnh đẹp, rất nhân văn và ý định tốt đẹp của anh cảnh sát đó rất đáng được tôn trọng. Nhưng ở góc độ y khoa, việc làm của anh lại chưa khoa học, thậm chí có thể gây hại cho bệnh nhân.

Trước hết, chúng ta cần hiểu thế nào là "Cơn co giật".

Cơn co giật toàn thể (grand-mal seizures) là một tình trạng co giật cơ với tần suất cao và kéo dài. Khi co giật như vậy, người bệnh thường mất tri giác, ngừng hô hấp (các cơ hô hấp co giật liên tục hay co cứng nên phổi không giãn nở được), tăng tiết đàm nhớt đường hô hấp và không nuốt được gây sùi bọt mép, mắt trợn, tím tái.

Tình trạng co giật như vậy hay gặp ở trẻ nhỏ từ 6 tháng tới 5 tuổi và thường là cơn co giật do sốt cao lành tính, kéo dài dưới 5 phút, không để di chứng. Tuy nhiên nếu không xử trí đúng, các biến chứng không nên có cũng có thể xảy ra.

Vậy phải làm sao khi một người bị co giật? Dưới đây là chia sẻ của bác sĩ nhi khoa Trương Hoàng Hưng về cách thức xử trí đúng với một bệnh nhân co giật mà mọi người nên tham khảo để áp dụng khi cần thiết.

Việc phải làm khi một người bị co giật

- Bình tĩnh, chừa một không gian đủ lớn cho người bị co giật, giữ khoảng cách giữa mọi người xung quanh và người đang co giật bởi người đang co giật mất tri giác, có thể gây tổn thương tới người xung quanh.

- Bảo đảm môi trường an toàn cho người bị co giật để "ĐƯỢC CO GIẬT TRONG AN TOÀN". Tránh xa vùng có nước, điện, thuỷ tinh, vật sắc nhọn, đồ dùng có thể ngã đổ gây chấn thương.

- Kê vật mềm dưới đầu người bị co giật để tránh chấn thương đầu trong lúc co giật.

- Nới lỏng quần áo quanh cổ, nữ trang, cravat nếu cần để không bị quấn chặt cổ gây nghẹt thở.

- KHÔNG CẦN ĐƯA BẤT CỨ VẬT GÌ VÀO MIỆNG, không có tác dụng gì nhưng có nguy cơ tổn thương niêm mạc miệng, gãy răng gây hít sặc, nhất là trẻ nhỏ còn răng sữa chưa ổn định.

- Ghi lại thời gian co giật nếu có thể.

- Khi bệnh nhân đã ngưng co giật, xoay bệnh nhân nằm nghiêng để làm thông thoáng đường thở, đàm nhớt sẽ chảy ra bên ngoài miệng tránh việc hít sặc nước bọt của chính mình. Khi trẻ con sặc sữa cũng nằm nghiêng là vì lý do này.

- KHÔNG ĐÈ CHẶT BỆNH NHÂN, co giật cơ là tự phát không ý thức, đè chặt hay trói người bệnh không hề làm ngưng co giật mà sẽ gây chấn thương cho người bị co giật.

- Sau khi người co giật tỉnh lại, đừng bỏ người ta một mình mà phải theo dõi xem đã hồi phục tri giác chưa, có yếu cơ hay liệt không, không cho ăn uống gì cho tới khi chắc chắn đã hồi phục. Giải thích cho người bị co giật chuyện gì đã xảy ra.

Khi nào thì cần gọi cấp cứu?

Nên gọi cấp cứu khi:

- Người bệnh bị co giật lần đầu tiên.

- Người bệnh bị co giật hơn 5 phút

- Người bệnh bị co giật hơn 1 lần, đợt này tiếp ngay sau đợt khác

- Người bị co giật không tỉnh lại sau khi co giật đã chấm dứt

- Nạn nhân bị chấn thương khi đang co giật

Người bị co giật có cắn vào lưỡi không? Có cần đưa vật gì vào miệng không?

Người bị co giật có thể cắn phải lưỡi nhưng mà ít gặp và nhẹ, không gây tác hại gì. Một khảo sát trên 106 trẻ bị co giật thì có 8 trẻ cắn lưỡi, tất cả là vùng viền hai bên lưỡi.

Lý do là vì khi co giật không có ai thè lưỡi ra cả, mà thường thụt nhẹ vào. Thè lưỡi là hành động có ý thức, đang co giật thì không thè lưỡi nên nếu có lỡ cắn phải cũng chỉ là vùng viền thôi, giống như nhai vội tự cắn lưỡi mình thôi, không sao cả. Có một chi tiết rất thú vị trong khảo sát này là cắn lưỡi là một yếu tố phân biệt quan trọng giữa co giật và ngất (syncope), hễ có cắn lưỡi vùng viền hai bên luỡi gần như chắc chắn là co giật.

Co giật cũng không làm nuốt lưỡi gây nghẹt thở như lời đồn.

Cố gắng chèn vật hay ngón tay vào giữa hàm răng người đang co giật là việc làm không có tác dụng gì, mà sẽ gây chấn thương rách niêm mạc miệng, gãy răng, gây hít sặc vào phổi, chấn thương ngón tay, tăng nguy cơ nhiễm bệnh qua lại giữa người bị co giật và người cấp cứu (vì người bị bệnh hoặc người cấp cứu có thể có nguy cơ phơi nhiễm các bệnh lây qua đờm nhớt hay đường máu).

Có lòng tốt cứu giúp người hoạn nạn là truyền thống của dân tộc ta, nhưng hãy thực hiện một cách khoa học, có cơ sở và trên hết là bảo đảm tính mạng cho tất cả mọi người, trong đó có cả bản thân mình nhé!

Bác sĩ Trương Hoàng Hưng là một bác sĩ nhi khoa người Việt đang sinh sống và làm việc tại bệnh viện của bang Texas (Mỹ).