Người phụ nữ thông minh nhất hành tinh nhưng chưa từng tốt nghiệp đại học

Marilyn vos Savant sinh năm 1946 tại thành phố St. Louis, bang Missouri (Mỹ) với tên khai sinh là Marilyn Mach. Tuy nhiên, bà sớm đổi theo họ mẹ là Savant bởi gia đình bà có truyền thống con trai theo họ bố, con gái theo họ mẹ.

Không chỉ mang trong mình dòng máu Italy, Tiệp Khắc, Đức và có tổ tiên là người Áo, Marilyn còn được cho là hậu duệ của nhà vật lý học, triết gia Ernst Mach – theo Chicago Tribune.

Bà bộc lộ năng khiếu toán học và khoa học ngay từ khi còn nhỏ. Ở tuổi lên 10 tuổi, Marilyn đã trải qua 2 bài kiểm tra về trí thông minh. Đầu tiên là bài kiểm tra Stanford-Binet với bộ câu hỏi đo lường khả năng nhận thức thông qua 5 yếu tố. Thứ hai là Mega Test, bài kiểm tra được thiết kế để đo chỉ số IQ trên 145. Kết quả, Marilyn đạt điểm Mega Test là 186, Stanford-Binet là 228, những con số cực khủng. Sau khi phân tích, các chuyên gia nhận định cô bé Marilyn 10 tuổi có trí tuệ tương đương người 23 tuổi.

30 năm sau, Marilyn vos Savant được công nhận là người có IQ cao nhất lịch sử và giữ kỷ lục Guinness cho đến khi hạng mục này bị gỡ bỏ vào năm 1990.

Mặc dù có chỉ số IQ cao chưa từng thấy nhưng Marilyn chỉ thừa hưởng một nền giáo dục bình thường như mọi người. Bà theo học trường trung học ở địa phương và phụ việc tại cửa hàng bách hóa của cha sau giờ học.

Marilyn theo học Cao đẳng Cộng đồng Meramec, sau đó chuyển sang học triết học tại Đại học Washington ở St. Louis. Tuy nhiên chỉ sau 2 năm, người phụ nữ có chỉ số IQ cao nhất hành tinh bỏ học giữa chừng và chưa từng tốt nghiệp đại học.

Cặp vợ chồng thông minh nhất New York

Năm 16 tuổi, trước khi theo học Cao đẳng Cộng đồng Meramec, Marilyn kết hôn với người chồng đầu tiên và ly hôn sau 10 năm chung sống. Năm 35 tuổi, bà kết hôn lần hai nhưng cuộc hôn nhân này cũng không kéo dài lâu.

Marilyn và người chồng thứ 2.

Năm 1987, Marilyn kết hôn lần ba với bác sĩ phẫu thuật Robert Jarvik, một trong những người phát triển trái tim nhân tạo Jarvik-7. Sau đó, bà trở thành Giám đốc tài chính của Jarvik Heart Inc. Bà và chồng trở thành cặp vợ chồng thông minh nhất thành phố New York.

Tính xác thực của các bài kiểm tra dành cho Marilyn vos Savant vẫn là đề tài gây tranh cãi suốt nhiều năm, bởi các phiên bản bài kiểm tra IQ hiện nay không cho phép ai vượt quá 170 điểm. Bản thân Marilyn cũng cho rằng đo IQ là việc rất khó thực hiện bởi trí thông minh không dễ dàng đo lường được. Có hàng ngàn yếu tố có thể tác động đến khả năng và trí thông minh của mỗi người, và không phải tất cả các bài kiểm tra IQ đều có thể đo đếm được hết các yếu tố đó.

Bài toán Monty Hall gây tranh cãi

Đầu những năm 1980, Marilyn chuyển đến thành phố New York và bắt đầu theo đuổi nghiệp viết lách, bà viết những bài kiểm tra IQ nhỏ cho tạp chí Omni trước khi gắn bó với công việc trả lời câu hỏi của độc giả ở tạp chí Parade.

Tạp chí Parade giới thiệu tiểu sử sơ lược của Marilyn là "người thông minh nhất hành tinh" và danh hiệu này nhanh chóng thu hút lượng lớn độc giả.

Không lâu sau đó, bà thành lập chuyên mục Ask Marilyn, trong đó, bà trả lời hàng loạt câu hỏi học thuật và câu đố logic từ độc giả. Chính trong một lần trả lời câu hỏi, Marilyn đã châm ngòi cho một trong những trận chiến thống kê nóng nhất thế kỷ 21.

Trận chiến ấy bắt đầu từ khi Marilyn lịch sự giải đáp câu hỏi độc giả về bài toán xác suất Monty Hall kinh điển.

Bài toán xuất phát từ một trò chơi truyền hình nổi tiếng của Mỹ là "Let's make a deal" (tạm dịch: Nào cùng thỏa thuận).

Giả sử bạn là người chơi của chương trình và người dẫn chương trình giới thiệu với bạn 3 cánh cửa phần thưởng. Sau một cánh cửa là chiếc xe Lincoln Continental mới coóng, sau 2 cánh cửa còn lại là 2 con dê.

Người dẫn chương trình yêu cầu bạn chọn một cánh cửa, và bạn chọn cửa số 1. Sau đó, người dẫn chương trình – người biết rõ về phần thưởng sau mỗi cánh cửa, tiết lộ sau cánh cửa thứ 3 là dê rồi hỏi bạn có muốn thay đổi lựa chọn không.

Câu hỏi độc giả đưa ra là liệu việc thay đổi lựa chọn có giúp người chơi tăng cơ hội thắng không.

Phần lớn mọi người đều cho rằng giữ lại hay thay đổi thì cũng vậy, người chơi vẫn không biết cửa nào có xe, cửa nào có dê nên xác suất trúng xe là 50-50. Nhưng đó là suy nghĩ sai lầm.

Vậy người phụ nữ có chỉ số IQ cao nhất hành tinh trả lời câu hỏi này thế nào?

"Người chơi nên thay đổi lựa chọn", Marilyn trả lời. "Cửa thứ nhất có 1/3 cơ hội chiến thắng, nhưng cơ hội thắng ở cửa số 2 là 2/3".

Dù câu trả lời của Marilyn chính xác nhưng hàng loạt học giả lại phản ứng phẫn nộ. Nhiều tháng sau đó, Marilyn nhận được hơn 10.000 thư với những lời lẽ chỉ trích nặng nề. Trong đó có cả thư từ Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Quốc phòng, và một nhà nghiên cứu thống kê từ Viện Y tế Quốc gia - tất cả đều cho rằng bà hoàn toàn bất tài.

Tiến sĩ Scott Smith đến từ Đại học Florida gay gắt: "Hình như bà không nắm bắt được nguyên tắc cơ bản trong bài toán này, nên tôi sẽ giải thích. Sau khi người dẫn chương trình tiết lộ một cánh cửa có dê, bây giờ một trong hai cánh cửa còn lại là chính xác. Dù người có thay đổi lựa chọn hay không thì tỷ lệ thắng là như nhau. Có đủ kẻ mù toán ở đất nước này rồi và đội ngũ ấy không cần có thêm người IQ cao nhất thế giới. Thật đáng xấu hổ!".

"Có thể phụ nữ nhìn các vấn đề toán học khác với đàn ông", một người tên Don Edwards đến từ Sunriver, Oregon mỉa mai.

Làn sóng chỉ trích dữ dội đến mức Marilyn buộc phải dành 3 kỳ tiếp theo để giải thích lý do lập luận của bà chính xác. Ngay cả khi đã đưa ra câu trả lời rõ ràng, bà vẫn bị miệt thị không ngừng.

Để xem lập luận của Marilyn chính xác đến thế nào, hãy thử thiết lập tất cả trường hợp xảy ra.

Ta quy ước 1 chiếc xe hơi, 2 con dê vào 3 cửa được đánh số theo thứ tự 1, 2, 3 với các trường hợp như sau (X là xe hơi, D là con dê):

- Xét trường hợp X, D, D: Người chơi chọn cửa 1, người dẫn chương trình sẽ mở cửa 2 hoặc 3. Nếu đổi, người chơi được dê; nếu không đổi, người chơi được xe.

- Xét trường hợp D, X, D: Người chơi chọn cửa 1, người dẫn chương trình sẽ mở cửa 3. Nếu đổi, người chơi được xe; nếu không đổi, người chơi được dê.

- Xét trường hợp D, D, X: Người chơi chọn cửa 1, người dẫn chương trình sẽ mở cửa 2. Nếu đổi, người chơi được xe; nếu không đổi, người chơi được dê.

Như vậy, qua 3 trường hợp, nếu không đổi, xác suất người chơi được xe là 1/3, nếu người chơi đổi thì xác suất đó là 2/3, đúng như những gì Marilyn nói.

Dù sở hữu trí tuệ siêu phàm là một trong những người thông minh nhất hành tinh, Marilyn vos Savant vẫn hết sức khiêm tốn và cố tránh xa những hào quang phù phiếm. Bà chuyên tâm viết sách và trả lời câu hỏi của độc giả trong chuyên mục của riêng mình, sống một cuộc đời khiêm nhường và điềm đạm đáng ngưỡng mộ.

(Nguồn: Allthatsinteresting, Priceonomics)