Thời gian trôi qua, những nền văn minh cổ đại đã để lại cho chúng ta nhiều di sản văn hóa rực rỡ, chẳng hạn như kim tự tháp, Stonehenge ở Anh, tượng đá trên đảo Phục Sinh. Và trong số đó có một di chỉ được cho là kỳ diệu hơn cả Kim Tự Tháp - "Di chỉ cự thạch Puma Punku".

Nói đến Puma Punku chắc hẳn nhiều người sẽ thấy xa lạ, nó nằm ở dãy núi Andes của Bolivian, là một vùng đất hoang ở độ cao 3.800 mét. Nơi đây nổi tiếng nhất với những viên đá được xử lý cẩn thận như được cắt gọt bởi tia laser.

Những khối cự thạch của Puma Punku là đá andesit rất cứng, được cho là có độ cứng là 7 trên thang đo độ cứng Mohs. Và dường như không thể cắt gọt được andesit bằng công nghệ vào thời điểm đó, bởi vì ngay cả với công nghệ hiện đại, việc xử lý đá andesite cũng rất khó khăn. Điều đáng kinh ngạc hơn nữa là trên những tảng đá cứng này, ngay cả với những chiếc máy hiện đại cũng khó có thể tạo ra những lỗ tròn thông thường.

Vậy, làm thế nào mà người ta xử lý những tảng đá này vào thời điểm đó? Họ đã sử dụng loại công nghệ nào để xử lý đá andesite?

Theo truyền thuyết địa phương, hơn 17.000 năm trước, những người khổng lồ bí ẩn đã đến thế giới để giúp xây dựng địa điểm Puma Punku. Những người khổng lồ này có sức mạnh phi thường, họ có thể dễ dàng khuân vác những tảng đá trong mỏ đá, và nhờ sức mạnh ma thuật, những tảng đá có thể bay lơ lửng và xếp chồng lên nhau thành hình. 

Mặc dù truyền thuyết này vô cùng khó tin, nhưng kể từ khi Puma Punku được phát hiện, vô số nhà nghiên cứu đã làm việc chăm chỉ để khám phá bí ẩn đằng sau di chỉ này. Trong khoảng thời gian từ 1910 đến 1945, nhà khảo cổ học người Áo Arthur Posnanski, đã suy đoán rằng Puma Punku có thể có niên đại khoảng 11.000 đén 15.000 năm thông qua nghiên cứu về tuổi địa chất.

Tuy nhiên, tuyên bố này đã không được chấp nhận rộng rãi. Cho đến năm 1999, trong bài báo nghiên cứu đặc biệt của mình, Flamich, giáo sư khảo cổ học tại Đại học Pennsylvania, đã công bố kết quả phát hiện điểm cố định phóng xạ của Puma Punku. Thật ngạc nhiên, hóa ra Puma Punku được xây dựng cách đây 1.500 năm. Theo đó mốc thời gian này đã được giới khoa học, khảo cổ chính thống ngày nay chấp nhận.

Kiến trúc hùng vĩ của tàn tích Puma Punku khiến các nhà nghiên cứu muốn khám phá bối cảnh lịch sử và văn hóa đằng sau nó. Sau nhiều năm nghiên cứu của các nhà khảo cổ và các chuyên gia, học giả phát hiện ra rằng những công trình này được xây dựng bằng hai chất liệu đá là đá sa thạch đỏ và đá andesit. 

Tảng đá nặng nhất tại di chỉ này lên tới hơn 130 tấn, những tảng đá khác cũng hàng chục tấn đến gần trăm tấn, đây là một con số vô cùng ấn tượng. Không chỉ vậy, từng khối cự thạch đều được cắt gọt tinh xảo không một lỗi lầm. Ngay cả với các hình dạng lồng nhau và chồng chéo nhiều lớp, các góc cũng được cắt gọt một cách bô cùng chính xác. 

Sự tinh xảo còn thể hiện ở các rãnh trên đá và các lỗ tròn nhỏ được sắp xếp đều nhau với đường kính chỉ 5 mm. Trong khu phế tích, bạn còn có thể nhìn thấy những khối đá lớn được ghép lại với nhau bằng những chiếc đinh. 

Điều khiến các nhà nghiên cứu cảm thấy ngạc nhiên hơn nữa là những chiếc đinh này hóa ra là một loại hợp kim độc đáo của đồng, asen, niken và đồng điếu. Điều này cho thấy những người xây dựng Puma Punku không chỉ giỏi xử lý đá tảng mà còn nắm vững công nghệ luyện và xử lý kim loại tiên tiến. 

Theo kết quả nghiên cứu của các nhà khảo cổ học, đá sa thạch đỏ tại Puma Punku đến từ hồ Titicaca cách đó 10 km, và các khối đá andesite nhỏ hơn đến từ bán đảo Copacabana cách đó 90 km. Những tảng đá khổng lồ này được vận chuyển đến cao nguyên ở độ cao 3.800 mét bằng cách lăn các khúc gỗ, dây thừng, lạc đà alpaca và đủ nguồn nhân lực. 

Nhưng vào năm 2018, nhà khoa học vật liệu người Pháp, giáo sư Joseph Davidowitz, đã phát hiện ra một điều đáng ngạc nhiên khi nghiên cứu các mẫu đá từ Puma Punku. Ông đã tìm thấy một số vật liệu không tồn tại trong đá tự nhiên, thậm chí còn tìm thấy sự hiện diện của vật chất hữu cơ  ở các mẫu đá mang về từ Puma Punku. Phát hiện này thu hút sự chú ý của cộng đồng khoa học vì nếu đúng, các mẫu đá này dường như có khả năng là vật liệu tổng hợp.

Để xác nhận giả thuyết này, nhóm nghiên cứu đã đi tìm kiếm vật liệu đá gần Puma Punku và thêm chất hữu cơ địa phương làm chất kết dính, cuối cùng đã thành công trong việc tái tạo đá andesite của Puma Punku. Nếu giả thuyết này đúng, thì những cấu trúc cổ xưa này có thể đã được xây dựng theo một cách rất khác so với những gì chúng ta nghĩ trước đây. 

Nếu con người cổ đại có thể tổng hợp vật liệu đá, họ sẽ không cần phải vận chuyển cả tảng đá, cũng như không cần phải cắt và chạm khắc những khối đá khổng lồ. Khám phá này có thể thay đổi những gì chúng ta biết về kỹ thuật xây dựng của các nền văn minh cổ đại. 

Mặc dù nhóm nghiên cứu đã thành công trong việc tái tạo đá andesite của Puma Punku, nhưng những viên đá họ tạo ra không có rãnh chồng lên nhau nhiều lớp ở phần còn lại, điều đó có nghĩa là họ vẫn cần nghiên cứu thêm để tìm ra cách con người cổ đại tạo ra những công trình phức tạp này.

Tuy nhiên, những người xây dựng và lịch sử của Puma Punku vẫn còn là một bí ẩn. Kiến thức về khu phức hợp hiện còn hạn chế do thiếu hồ sơ bằng văn bản. Một số nhà khảo cổ coi Puma Punku là một phần của nền văn minh Tiwanaku, một trung tâm tôn giáo và nghi lễ có thể liên quan đến việc quan sát thiên văn và tính toán lịch. 

Một số học giả tin rằng Puma Punku lâu đời hơn nền văn minh Tiwanaku và là tàn tích của một nền văn minh nguyên thủy hơn nhưng tiên tiến hơn. Những người khác tin rằng Puma Punku được chế tạo bởi người ngoài hành tinh hoặc người khổng lồ vì kỹ thuật chế tạo nó vượt quá khả năng của con người vào thời điểm đó.