Giống như nhiều năm trước, thời gian này nhiều hộ dân tại làng Vũ Đại (xã Hạ Hòa – Lý Nhân – Hà Nam) đang tất bật với những nồi cá kho hay tiếp khách, thương lái đến đặt mua cá để phân phối khắp các tỉnh thành trên cả nước.

Cá kho làng Vũ Đại vốn là món ăn dân dã của người dân từ lâu đời, tuy nhiên với phương thức kho cá bí truyền từ gia vị, cách kho, thời gian kho, loại cá đến những chiếc niêu đất sét được nung qua lửa ở nhiệt độ nhất định mới làm nên món ăn ngon trứ danh bấy lâu nay. 

Từ chỗ cá kho làng Vũ Đại chỉ phục vụ người dân trong làng ăn Tết, đến nay món ăn dân dã nhưng luôn có giá cao không chỉ có mặt tại nhiều tỉnh thành cả nước mà còn vươn xa ra thế giới.

Có mặt tại gia đình ông Trần Văn Luận – người được biết đến với việc sở hữu cơ sở cung cấp cá kho được cho là khá lớn trong làng, chúng tôi mới thấu hiểu được những tất bật của việc chuẩn bị những nồi cá kho trứ danh.

Theo lời ông Luận, gia đình ông mỗi dịp Tết đưa ra thị trường vài nghìn nồi cá kho. Thậm chí Tết năm 2016 này số lượng tăng thêm ước tính khoảng 2000 nồi. Ông Luận vui vẻ chia sẻ: “Gia đình tôi kho cá quanh năm chứ không riêng gì ngày Tết. Tuy nhiên, ngày thường sản xuất với số lượng cầm chừng, chủ yếu bán cho các gia đình tại Hà Nội và TP.HCM. Tuy nhiên, cách ngày Tết chừng hơn 1 tháng là bắt đầu tất bật chuẩn bị để phục vụ bà con bằng những nồi cá kho ngon ngất, chất lượng nhất”.

Theo các gia đình ở đây cho rằng, cá kho Vũ Đại đạt chuẩn phải hội tụ đủ nhiều yếu tố như: Sạch, thơm, ngon và chất. Để làm ra những nồi cá kho như thế các gia đình phải lựa chọn nguyên vật liệu thật chuẩn và sạch, thực hiện theo phương thức “ba không”.

Nói về phương pháp sản xuất cá kho Vũ Đại “ba không” nhiều gia đình cho biết đó là những yếu tố gồm: Nói không với cá nuôi công nghiệp, nói không với chất bảo quản và nói không với mất vệ sinh an toàn thực phẩm.

Để thực hiện được điều này các gia đình phải đặt mua cá trắm đen từ những đầm ao đạt chuẩn, nuôi thả tự nhiên và cho ăn thức ăn tự nhiên. Cá trắm đen phải đạt chuẩn phải nặng từ 3kg trở lên, trọng lượng cá càng nặng thì giá trị dinh dưỡng cũng như độ chắc độ bùi tốt.

Gia vị kho cá Vũ Đại cũng được tinh tuyển sử dụng trong tự nhiên như: Gừng, giềng và các loại gia vị khác. Vì kho trong niêu đất lại được kho trong suốt thời gian 9 giờ đồng hồ liên tục nên khi đưa ra ngoài cá sẽ giữ được hương vị, thịt chắc bùi mà không lo nhanh hỏng.

Từ món ăn dân dã dần dần người nấu cá kho đã tự tạo thương hiệu cho chính mình đúng theo câu “miếng ngon nhớ lâu” khiến rất nhiều người đã từng được thưởng thức nhớ mãi không quên. Năm nay, cá kho Vũ Đại lại gây ngạc nhiên đối với chính người làng Vũ Đại bởi sản phẩm của họ làm ra được "bay" sang nhiều nước trên thế giới.

Năm 2013 “Hiệp hội cá kho Vũ Đại” được thành lập và từ đó đến nay rất nhiều cơ sở chế biến loại món ăn này đã được xuất ngoại sang nhiều nước.

Trao đổi với chúng tôi, ông Luận cho biết: “Hiện nay gia đình tôi có các con cái làm đại lý ở Hà Nội, không chỉ thế nhiều người còn đặt mua cá từ nay để có thể đưa sang cho bà con đang học tập, công tác tại nhiều nước trên thế giới như: Mỹ, Pháp, Đức…”.

Giống như gia đình ông Luận, gia đình bác Nghiệp đến thời điểm hiện tại cũng đã nhận được đơn đặt hàng khoảng hơn 1500 nồi cá kho, trong đó có đến gần 300 nồi được người dân đặt để “xách tay” sang biếu người thân đang công tác ở nước ngoài.

Ngoài gia đình ông Luận, bác Nghiệp còn rất nhiều gia đình cũng đã nhận được đơn đặt hàng từ bà con đang sinh sống ở nước ngoài với số lượng không hề nhỏ.

Tuy nhiên, hiện nay người dân mang những nồi cá kho Vũ Đại chủ yếu bằng đường hàng không thông qua "xách tay" hoặc hàng hóa ký gửi chứ chưa có một đơn vị chuyên nghiệp nào đưa ra dịch vụ bán hay giới thiệu ra với bạn bè thế giới. Nhiều gia đình ở làng Vũ Đại cũng hi vọng thời gian tới hoặc năm sau sẽ có một vài đơn vị đứng ra làm dịch vụ, thậm chí mở hẳn cửa hàng để bán với số lượng lớn, chuyên nghiệp ở nhiều nước khác nhau. Bởi hiện nay cá kho Vũ Đại chủ yếu sang các nước khác theo dạng biếu hoặc làm quà cho người thân nên số lượng còn hạn chế.

Được biết, mỗi nồi cá dao động từ 500 ngàn đến 1,5 triệu đồng đã và đang mang lại thu nhập rất tốt cho các gia đình dịp Tết này. Với người Vũ Đại thì việc đưa ra những nồi cá kho chất lượng ra thế giới giống như giúp những bà con được thưởng thức hương vị quê nhà một cách trọn vẹn nhất khi ở phương trời xa.