Theo Viện Dinh dưỡng, trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc cải thiện tình trạng dinh dưỡng và nâng cao sức khỏe người dân. Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em (SDD) đã giảm đáng kể và bền vững, tình hình an ninh lương thực - thực phẩm và bữa ăn của người dân đã được cải thiện rõ rệt.
Theo đó, tỷ lệ trẻ dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng đã giảm nhanh và bền vững, tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ giảm từ 30,1% năm 2000 xuống còn 14,1% năm 2015 và năm 2019 tỷ lệ này là 12,2%.
Bên cạnh đó, tỷ lệ thừa cân, béo phì đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, nhất là ở khu vực đô thị. Tình trạng gánh nặng kép về dinh dưỡng ngày càng rõ rệt, và trở nên khó khăn trong phòng chống suy dinh dưỡng thể nhẹ cân, thấp còi, thừa cân và phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng.
Cụ thể, tỷ lệ thừa cân béo phì ở trẻ dưới 5 tuổi (năm 2019) là 9,7%. Đáng ngại, tình trạng thừa cân béo phì lứa tuổi học đường cũng đang báo động: Theo kết quả điều tra nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng tiến hành trong giai đoạn 2017-2018, với 5.000 học sinh từ 75 trường từ Tiểu học đến THCS; THPT (thuộc 25 xã/phường) trên một số tỉnh thành phố cho thấy: tỷ lệ thừa cân/béo phì chung ở học sinh là 29,0% (tỷ lệ này ở khu vực nông thôn là 17,8%; khu vực thành thị là 41,9%).
Hơn 40% học sinh ở đô thị béo phì, cách nào giảm cân cho con hiệu quả?
Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo bố mẹ cần kiểm soát cân nặng ở mức “nên có” của trẻ để dự phòng tình trạng thừa cân - béo phì. Bởi khi trẻ thừa cân, béo phì sẽ đối diện với rất nhiều nguy cơ bệnh tật (các bệnh không lây nhiễm như đái tháo đường, tim mạch…).
Nguyên nhân tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ theo TS. BS Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam là do thói quen thích các đồ ăn nhanh và nước ngọt, bánh kẹo... của trẻ.
“Thói quen ăn đồ rán hằng ngày và ăn bữa phụ trước khi đi ngủ cũng làm cho trẻ tăng cân”, TS. BS Trương Hồng Sơn nhấn mạnh.
Qua khảo sát về thói quen vận động thể dục của trẻ đến khám tại Trung tâm điều trị béo phì và hội chứng chuyển hoá của Viện Y học ứng dụng Việt Nam năm 2019 thì 88% trẻ thừa cân béo phì hiện nay thường dành khá nhiều thời gian để xem tivi, sử dụng các thiết bị điện tử di động và ít có thói quen tập luyện thể dục thể thao.
Một nghiên cứu khác cũng cho thấy thời gian vận động (chạy, đi bộ, chơi thể dục thể thao) ở nhóm trẻ béo là 49 phút/ngày, trong khi ở trẻ thường là 68 phút. Ngược lại, thời gian dành cho các hoạt động tĩnh (đặc biệt là xem tivi) ở trẻ em béo cao hơn hẳn: 82 phút/ngày (so với trẻ bình thường là 50 phút).
Vì thế, để ngăn ngừa béo phì ở trẻ, TS. BS Trương Hồng Sơn cho rằng, các bố mẹ nên áp dụng phương án vận động của 5 +2 của Viện Y học ứng dụng Việt Nam. Đó là 5 ngày thể dục/tuần: Dành ra khoảng 30 phút vào sáng, chiều cho việc cùng con tập luyện các môn thể dục, chạy chơi, đạp xe, đi bộ.
Ngoài ra, các bố mẹ cũng cần cùng con tập luyện 2 ngày thể thao/ tuần, dành khoảng 1h cho các môn thể thao, ưu tiên các môn ngoài trời và mang tính kéo dãn như bóng rổ, bóng chuyền, đá bóng, bơi, cầu lông….
Ngoài ra, TS. BS Trương Hồng Sơn cũng khuyến cáo, trẻ cần được ngủ đủ giấc, tránh thức khuya. Theo đó, trẻ cần được lên giường trước 10h tối và ngủ sâu giấc vào 11h đêm – 2,3h sáng – khi hormone tăng trưởng sản sinh ra nhiều nhất, tạo điều kiện cho chiều cao phát triển tối ưu…
Nhân Tuần lễ "Dinh dưỡng và Phát triển", Bộ Y tế đưa ra khuyến cáo: Người dân cố gắng phát triển mô hình vườn ao chuồng để tạo nguồn thực phẩm tại chỗ, sạch, an toàn cho bữa ăn gia đình; Sử dụng đa dạng và phối hợp nhiều loại thực phẩm, ăn đủ nhu cầu theo từng lứa tuổi; Tăng cường ăn rau, củ, trái cây và các loại thực phẩm có bổ sung vi chất dinh dưỡng; Thực hiện nuôi dưỡng trẻ hợp lý trong 1.000 ngày đầu đời để giúp trẻ phát triển tối ưu cả về thể chất, tầm vóc và trí tuệ khi trưởng thành; Thực hiện dinh dưỡng lành mạnh, tăng cường vận động thể lực để phòng chống thừa cân béo phì và các bệnh mạn tính không lây; Kêu gọi toàn dân thực hiện dinh dưỡng hợp lý, tăng cường sức khỏe, nâng cao sức đề kháng, góp phần phòng chống dịch bệnh.
