Dị ứng sữa là tình trạng không hiếm gặp ở trẻ nhỏ do hệ thống miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện. Ước tính có từ 10 - 30% trẻ từ giai đoạn sơ sinh đến 1 tuổi bị dị ứng với sữa bột công thức. Từ 1 tuổi trở lên tình trạng trẻ dị ứng với sữa công thức sẽ giảm xuống dần, và khi trẻ từ 3 tuổi trở lên thì có đến 75% trẻ không còn bị dị ứng với sữa. Tuy nhiên vẫn có một số trường hợp trẻ sẽ bị dị ứng với sữa suốt đời.

Đây là cách phản ứng phòng vệ của hệ thống miễn dịch của cơ thể lên một vật thể lạ. Ở trường hợp này, hệ thống miễn dịch của trẻ sẽ nhầm các protein là các kháng thể lạ gây hại cho cơ thể và bắt đầu hoạt động để chống lại chúng, gây nên các biểu hiện dị ứng sữa.

Ngoài ra hệ tiêu hóa của trẻ, đặc biệt là trẻ sơ sinh còn non yếu nên khó hấp thu các protein có trong sữa bột công thức, đi kèm là các phản ứng dị ứng nên trẻ có thể bị suy nhược, thiếu dinh dưỡng. Thông thường trẻ bị dị ứng với protein trong sữa bò cũng sẽ phản ứng với các loại protein trong sữa cừu và sữa dê.

1. Các dấu hiệu cho thấy trẻ bị dị ứng sữa

Thông thường biểu hiện dị ứng sữa ở trẻ sẽ xuất hiện ngay trong tuần đầu tiên sau khi trẻ uống sữa. Các bé được bú sữa mẹ sẽ ít có nguy cơ bị dị ứng hơn các trẻ uống sữa bột. Tuy nhiên, trẻ uống sữa mẹ cũng có thể bị dị ứng nếu trong khẩu phần ăn của mẹ tại thời điểm đó có các thành phần từ sữa. 

Các dấu hiệu bé dị ứng sữa công thức bao gồm:

+ Trẻ gặp vấn đề về hô hấp: Thở khò khè, khó thở, ho khàn tiếng, xuất hiện đờm trong mũi và cổ họng.

+ Đau bụng, tiêu chảy: Tiêu chảy, đi ngoài phân lỏng là phổ biến ở trẻ sơ sinh nhưng nếu tần suất xảy ra thường xuyên (khoảng 2 đến 4 lần một ngày trong vòng hơn một tuần) và/hoặc có máu trong tã thì đó là dấu hiệu trẻ bị dị ứng sữa bột công thức.

+ Da có dấu hiệu lạ: Nổi mẩn đỏ hoặc phát ban như chàm, mày đay, ngứa hoặc sưng phù quanh vùng mặt.

+ Buồn nôn, nôn ra sữa: Trẻ sơ sinh thường có trớ lượng ít sữa khi ăn nhưng nếu trẻ nôn trớ ngoài giờ ăn thì cha mẹ nên đưa bé đến gặp bác sĩ. Triệu chứng trào ngược, thể hiện bởi hiện tượng nôn và khó nuốt, có thể là biểu hiện của bệnh dị ứng.

+ Trẻ cáu gắt, quấy khóc: Nếu trẻ đột nhiên khóc kéo dài, quấy khóc không dứt cơn thì có thể là đau bụng do bị dị ứng protein trong sữa bột công thức.

+ Hiện tượng khác: Đau bụng, tiêu chảy khoảng 2-4 lần/ngày hoặc hơn, có thể có máu trong tã thì có thể đó là dấu hiệu trẻ dị ứng sữa bột.

2. Cha mẹ cần làm gì khi con dị ứng sữa?

Một vài trường hợp chỉ bị những triệu chứng nhẹ như nổi mề đay, đau họng… Nhưng cũng có trẻ sốc phản vệ ảnh hưởng đến tính mạng con trẻ. Đây là tình trạng không hiếm gặp nhưng có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của trẻ, vì thế cần được chữa trị sớm để cơ thể có chất dinh dưỡng.

- Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn là cách tốt nhất để hạn chế tình trạng dị ứng sữa công thức của con. Trong trường hợp không có sữa mẹ thì cần chọn loại sữa phù hợp với cơ thể của bé. Nên cho bé bú từng tí một để xem cơ thể có phản ứng gì khác lạ không. Nếu thấy bé không có biểu hiện dị ứng gì thì có thể điều chỉnh tăng lượng sữa lên dần ở những lần tiếp theo.

- Nếu trẻ được chẩn đoán mắc dị ứng sữa bò nên được tư vấn bởi bác sĩ đa khoa hoặc chuyên gia dị ứng để biết cách kiểm soát dị ứng. Chuyên gia dinh dưỡng sẽ tư vấn và kê toa loại sữa bột đặc biệt dành cho trẻ sơ sinh. Cha mẹ nên dứt khoát không cho trẻ uống loại sữa nào khác mà không nhận được lời khuyên từ nhân viên y tế. Ngay cả khi cho trẻ bú sữa mẹ thì người mẹ cũng nên tránh tất cả các sản phẩm sữa bò. Bởi vì, sữa bò có thể từ chế độ ăn của người mẹ truyền sang em bé thông qua sữa mẹ gây ra phản ứng dị ứng sữa trẻ sơ sinh.

- Phụ huynh có thể cân nhắc một số loại sữa công thức áp dụng công nghệ mới: Sữa thủy phân chất đạm (protein) một phần hoặc toàn phần để phù hợp với cơ thể của trẻ nhỏ.

+ Sữa thủy phân protein 1 phần: Có chữ HA trên bao bì sản phẩm, có khả năng làm giảm dị ứng ở trẻ.

+ Sữa thủy phân protein toàn phần: Trong đó các protein sữa đã được phân lọc thành các phần nhỏ hơn giúp trẻ dễ tiêu hóa và ít gây dị ứng hơn.

+ Sữa công thức chứa các amino axit: Là loại sữa chứa các protein ở dạng đơn giản nhất vì các amino axit là đơn vị cơ bản để tạo nên protein. Đây là loại được đề nghị nếu trẻ vẫn có dấu hiệu bị dị ứng sau khi dùng sữa đã qua xử lý protein.

Đối với những trẻ bị dị ứng sữa công thức nặng, kể cả với những loại kể trên, các mẹ có thể cho con thử các loại sữa được làm từ thực vật như sữa công thức có nguồn gốc từ đậu nành, sữa gạo hoặc các dạng ngũ cốc khác. Tuy nhiên, các sữa thực vật sẽ không cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cho trẻ. Vì thế, với những trẻ bị dị ứng sữa công thức thì cha mẹ nên tập cho trẻ ăn dặm sớm.