Bất cứ ai cũng ít nhiều quan tâm đến sức khỏe của mình, cũng có hiểu biết về bệnh này bệnh kia cũng như có chút kiến thức phòng bệnh cho bản thân. Thế nhưng, khi nhắc tới chuyện giữ gìn sức khỏe thì nhiều người nghĩ ngay đến những việc như: Giữ cân nặng khỏe mạnh, ăn uống bổ dưỡng, tránh các thói quen gây hại... Điều này không sai nhưng có những thứ khác cũng quan trọng không kém mà chúng ta cũng cần phải biết bởi chúng phản ánh trực tiếp tình trạng sức khỏe của mỗi người. Đó là các chỉ số sức khỏe.

Mỗi chỉ số sức khỏe là một con số biểu lộ nhiều vấn đề cần quan tâm. Và các bác sĩ cũng khuyên bạn nên nắm được các chỉ số sức khỏe của mình.

Nói đến đây, nhiều người sẽ rất băn khoăn tự hỏi vậy mình cần nắm được những chỉ số sức khỏe nào. PGS BS Trần Huỳnh (tên tiếng Anh là Huynh Wynn Tran, Giảng viên đại học y khoa California Northstate University, Trung tâm y khoa – Wynn Medical Center, Los Angeles, California, Hoa Kỳ) cho biết: Các nghiên cứu chỉ ra một người trung bình có thể nhớ từ đến 7 đến 10 con số. Nhiều người nhớ số an sinh xã hội, số tiền trong ngân hàng, số nợ của mình (và bạn bè mượn của mình), vậy tại sao chúng ta không tập nhớ 5+ chỉ số sức khỏe cực kỳ quan trọng. Và mỗi khi đi khám, hãy hỏi bác sĩ xem các chỉ số này có ổn định hay không.

Để giúp mọi người thêm kiến thức bảo vệ sức khỏe, BS Huynh Wynn Tran đã có những chia sẻ rất cụ thể về 6 chỉ số sức khỏe như sau:

1. Chỉ số Ha1c (Hba1c) - là chỉ số về bệnh tiểu đường

Chỉ số này dùng để chẩn đoán và theo dõi bệnh tiểu đường. Chỉ số Ha1c ở mức 6.5% trở lên là chẩn đoán tiểu đường loại 2. Trong khi đó, theo dõi chỉ số Ha1c cho người đã bị tiểu đường theo thời gian sẽ cho thấy bệnh có kiểm soát được hay không.

Thường chỉ số Ha1c dưới 7% cho thấy bệnh tiểu đường được kiểm soát tốt. Chỉ số trong khoảng 7% - 8.5% cho thấy cần được chỉnh thuốc, trên 8.5% là không kiểm soát và trên 10% là mất kiểm soát hoàn toàn.

Những người bị tiểu đường nên nhớ chỉ số Ha1c của mình vì con số này (thường là xét nghiệm mỗi 3 đến 6 tháng một lần) sẽ cho bác sĩ biết ngay tình trạng tiểu đường của bạn.

2. Huyết áp và nhịp tim

Đây là chỉ số quan trọng nhưng nhiều người lại rất hay quên. Thường thì bệnh nhân chỉ đo huyết áp và nhịp tim khi đến khám bác sĩ nhưng thực tế, đo huyết áp chính xác nhất là tại nhà, khi bạn ngồi nghỉ, và đo cùng một thời điểm trong ngày, ví dụ như buổi chiều.

Đo huyết áp thường xuyên chẳng những chỉ ra được bạn có mắc bệnh cao huyết áp hay không mà còn có tác dụng theo dõi xem việc uống thuốc huyết áp có hiệu quả hay không. Đo huyết áp tại phòng mạch thường cao hơn bình thường do nhiều người có tâm trạng lo lắng, hồi hộp, hoặc là do hội chứng cao huyết áp do gặp bác sĩ (white coat hypertension).

Vì vậy, mọi người nên đo huyết áp tại nhà ít nhất mỗi ngày một lần nếu bị cao huyết áp. Ghi nhớ con số trung bình và nhịp tim.

Có 3 chỉ số khi đo huyết áp cần nhớ là:

+ Huyết áp khi tim co bóp (chỉ số cao, huyết áp tâm thu),

+ Huyết áp khi tim thư giãn (chỉ số thấp, huyết áp tâm trương) và

+ Nhịp tim.

Chỉ số HA cao là chỉ số rất quan trọng, nhưng chỉ số HA thấp cũng không được coi thường.

- Huyết áp bình thường là trong khoảng 120/80.

- Huyết áp trên 130/90 được xem là cao huyết áp.

- Nhịp tim thường là 60 đến 100.

3. Chỉ số cân nặng và chiều cao

Thường thì 2 chỉ số này ít thay đổi nên các bạn có thể nhớ dễ dàng. Với những ai đi tập thể dục thường xuyên thì sẽ càng nhớ rõ 2 chỉ số này.

Tăng cân là chỉ báo nhiều bệnh tiềm ẩn như tiểu đường và cao huyết áp. Với người lớn tuổi, giảm cân không mong muốn cũng là một dấu hiệu cần kiểm tra sức khoẻ.

Giảm chiều cao cũng là một dấu hiệu nguy hiểm của loãng xương (do vỡ xương cột sống).

4. Chỉ số thận GFR và Cr.

Với người bị bệnh thận, cao huyết áp, và tiểu đường thì chỉ số lọc cầu thận (GFR) và chỉ số Cr. (Creatinine) là hai chỉ số quan trọng để biết sức khỏe của thận.

Thường chỉ số GFR cho biết tốc độ lọc của thận là bao nhiêu. Chỉ số GFR trung bình là trên 90. Người càng lớn tuổi thì chỉ số GFR càng thấp.

Chỉ số GFR cũng chỉ ra giai đoạn suy thận của một người (suy thận càng nặng thì tốc độ lọc càng giảm, khi GFR còn khoảng 5-10 thì bệnh nhân cần được chạy thận).

Chỉ số Cr. là một chỉ số gợi ý chất thải Cr. tích tụ trong cơ thể do thận không lọc được (do bị suy thận). Thường thì chỉ số GFR càng giảm thì chỉ số Cr. càng tăng.

5. Chỉ số loãng xương DEXA (BMD)

Phụ nữ trên 65 tuổi (nam trên 70 tuổi) hoặc có các rủi ro về bệnh loãng xương nên đi chụp DEXA (T score) xem độ rỗng xương của mình.

Chỉ số DEXA (T score) dưới -2.5 ( ví dụ như -3.0) được chẩn đoán của loãng xương. Chỉ số T score này dùng để so sánh xương của bạn với một người bình thường 30 tuổi xem xương của bạn bị loãng đi (loãng xương) như thế nào.

Với bệnh nhân đang trị liệu loãng xương thì càng nên nhớ chỉ số DEXA của mình để xem việc trị liệu có hiệu quả hay không. Việc trị liệu hiệu quả khi chỉ số DEXA ổn định hoặc cải thiện. Thông thường thì chỉ số DEXA sẽ được chụp 2 năm một lần.

6. Chỉ số vitamin D (25-hydroxy vitamin D)

Vitamin D là thành phần quan trọng trong hệ miễn dịch, có tác dụng bảo vệ cơ thể trước nhiễm trùng virus và vi khuẩn. Vitamin D còn là thành phần quan trọng trong hấp thu Calcium và sức khoẻ của xương. Vì vậy, mọi người nên kiểm tra lượng vitamin D thường xuyên và bổ sung ngay khi cần.

Mức vitamin D bình thường ở người khoẻ mạnh là 30-50 ng/ml. Dưới 12 được xem là thiếu và khoảng 12-30 là cần bổ sung. Với bệnh loãng xương và phụ nữ sau 50 tuổi, vitamin D càng quan trọng hơn.

Ngoài 6 chỉ số nói trên, BS Huynh Wynn Tran còn nhắc đến 2 chỉ số khác quan trọng không kém.

1. Bạn uống bao nhiêu thuốc mỗi ngày

Đây không hẳn là một chỉ số nhưng đây là một câu hỏi mà bác sĩ hay hỏi các bệnh nhân lớn tuổi khi họ không nhớ chính xác mình uống bao nhiêu thứ thuốc và gồm những loại nào.

"Thường thì uống 1-3 thuốc mỗi ngày sẽ ít rủi ro hơn 4-6 loại. Khi quý vị dùng 5 loại mỗi ngày thì tác dụng thuốc sẽ giảm và sự tương tác sẽ tăng. Vì vậy, hãy thảo luận với bác sĩ và dược sĩ lâm sàng để xem quý vị có thể giảm hoặc tối ưu hóa thuốc uống hay không", bác sĩ Huynh Wynn Tran chia sẻ.

2. Bạn khám bao nhiêu bác sĩ trong năm nay?

Việc đi bao nhiêu loại bác sĩ trong một năm cũng có thể nói lên tình hình sức khỏe của mỗi người. Nhớ giữ các hồ sơ và chẩn đoán khi đi bác sĩ chuyên khoa vì nhiều khả năng bác sĩ gia đình của bạn không nhận được hết các hội chẩn chuyên khoa gửi về.

Không chỉ khuyên mọi người cần nhớ các chỉ số sức khỏe, bác sĩ Huynh Wynn Tran còn nhắc nhở mọi người rằng cho dù đi đâu, khám bác sĩ nào thì cũng nên cho bác sĩ biết về tình trạng sức khỏe của mình qua các chỉ số nói trên để việc chăm sóc sức khỏe được tốt nhất.