Việc đánh giá theo Chương trình giáo dục phổ thông 2006 trước đây quy định học sinh có bất kỳ môn nào có điểm trung bình 2,0 bị xếp loại kém, phải ở lại lớp cho dù có học trung bình, khá các môn còn lại. Bên cạnh đó, học sinh có điểm trung bình 1 môn dưới 3,5 thì xếp loại yếu, phải thi lại, nếu vẫn không đạt cũng sẽ "đúp".

Sau này, việc đánh giá của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 theo thông tư 22/2021/TT-BGDĐT vẫn còn có điểm số, xếp loại học tập học sinh ở 4 mức tốt, khá, đạt, chưa đạt; vẫn khen thưởng học sinh loại xuất sắc, giỏi.

Còn cho điểm, còn xếp loại… là còn so sánh học sinh này với học sinh khác, còn chạy theo thành tích, còn tìm học sinh “dốt”, không phù hợp đánh giá theo năng lực, rất thiệt thòi cho các em.

Gần đây nhất, ở một lớp 2 ở trường tư các con xôn xao việc cô giáo chủ nhiệm gọi một bạn trong lớp có điểm thi hàng tháng dưới điểm trung bình là “con là cô bé đần” khiến các bạn trong lớp rêu rao và về kể với bố mẹ. Trong nhóm phụ huynh ở lớp dấy lên và cũng cảm thấy đau lòng vì dù sao cô giáo lại đánh giá học sinh như vậy và coi việc điểm thấp là có thể xếp học sinh vào loại “cô bé đần”.

Có ý kiến cho rằng, đến giai đoạn này, phải chấm dứt không còn xem học sinh nào là “dốt”. Và cách tốt nhất là bỏ điểm số, bỏ xếp loại, bỏ thành tích.

Không thể bỏ đánh giá

Trước ý kiến cho rằng, đến thời điểm này, phải chấm dứt việc xem học sinh nào là “dốt” và cách tốt nhất là bỏ điểm số, bỏ xếp loại, bỏ thành tích.

Tuy nhiên, cô giáo Đỗ Thị Thương, giáo viên dạy môn Sinh- Hóa của một trường THCS ở Hà Nội cho rằng, không thể bỏ điểm số, bỏ xếp loại được vì như vậy thì học sinh sẽ không chịu học.

Nếu không tính điểm thì phải có đánh giá cụ thể, đúng và chính xác năng lực của học sinh ở trình độ nào để có thể bồi dưỡng cho các em. Mặt khác, kết quả học tập của học sinh có thể không cho học sinh khác biết, chỉ có cô giáo, phụ huynh và học sinh biết để tránh chuyện chê bai lẫn nhau dẫn đến việc chạy đua thành tích của các em.

Hiệu trưởng một trường THCS ở Hà Nội cho rằng, việc đánh giá, cho điểm bao lâu nay không phải chỉ là việc của giáo viên mà nó thành nếp nghĩ của phụ huynh, của học sinh.

Tuy nhiên, cách đánh giá đang có vấn đề “không ổn” khi chỉ chủ yếu dựa trên bài kiểm tra, bài thi. Mặt khác, mục đích của đánh giá là giúp giáo viên hướng dẫn học sinh học tốt hơn nhưng ở mình việc điểm số công khai đã vô hình chung “tiếp tay” để các học sinh so sánh học sinh khác. Điều này gây ra rất nhiều bất cập.

Vị hiệu trưởng này cho rằng, vẫn phải đánh giá học sinh vì nếu không còn đánh giá học sinh thì sẽ gây khó cho giáo viên trong hướng dẫn học sinh học.

Chỉ vì "kết quả đánh giá tốt" mà nhiều học sinh bị xếp bên lề

Nhà nghiên cứu giáo dục, dịch giả Nguyễn Quốc Vương cũng cho rằng, không thể bỏ xếp loại, đánh giá. Tuy nhiên, theo ông Vương, mục đích của đánh giá là giúp giáo viên hướng dẫn học sinh học tốt hơn chứ không phải là để nhận ra học sinh kém, để so sánh học sinh.

Đánh giá có liên quan đến triết lý mục tiêu nên khi đánh giá không ổn thì tức là mục tiêu giáo dục cũng sẽ bị tác động. Theo đó, thái độ và hành vi học tập của học sinh, việc dạy của giáo viên cũng bị ảnh hưởng lớn. Người ta sẽ chỉ chạy theo làm sao để học sinh có được kết quả thi tốt mà không quan tâm đến sự tiến bộ của từng học sinh

Ông Vương chỉ ra, ở nước ta hiện nay giáo dục là chạy theo việc làm sao để có "kết quả đánh giá tốt" (thể hiện bằng các con số) chứ quan tâm tới sự tiến bộ của học sinh, nhất là nhóm học sinh ở mức trung bình trở xuống.

“Nên lớp nào trường nào cũng có các học sinh bị xếp bên lề. Việc đánh giá không vì học sinh mà vì mục tiêu của người lớn. Kết quả của học sinh là thành tích, để an tâm, để báo cáo, để làm vừa lòng phụ huynh”- ông Vương nói.