Các nghiên cứu mới nhất đều chỉ ra rằng, vui chơi có ý nghĩa thực sự quan trọng đối với trẻ trong suốt những năm tháng đầu đời. Vui chơi không chỉ giúp chỉ cải thiện thể chất, bảo vệ sức khỏe mà còn là trải nghiệm tuyệt vời giúp trẻ phát triển trí thông minh cảm xúc (EQ) hay trí thông minh sáng tạo (CQ) thể hiện qua những kỹ năng như kiểm soát cơn giận, điều hòa cảm xúc, khả năng sáng tạo, tư duy phản biện, kỹ năng giao tiếp, năng lực làm việc nhóm… Đó đều là những kỹ năng và tố chất cần thiết giúp trẻ có được thành công và cuộc sống hạnh phúc trong tương lai.

Vui chơi tự do trong thiên nhiên là trải nghiệm tuyệt vời và có ý nghĩa cực kì quan trọng đối với sự phát triển cảm xúc và thể chất của mọi đứa trẻ. (Ảnh minh họa)

Tuy nhiên, dường như các cha mẹ hiện đại đều đang sai hướng trong việc "định nghĩa" việc vui chơi của trẻ. Cuộc sống bận rộn luôn thiếu thốn thời gian; không gian đô thị hóa "xóa sổ" hầu hết sân chơi của trẻ, sự phụ thuộc vào các món đồ chơi công nghệ, tự động hóa, mô hình hóa và định sẵn "công thức" chơi khiến cho thay vì trẻ được tự do vui chơi và khám phá ngoài không gian tự nhiên với những cách thức chơi đơn giản, bất ngờ và những món đồ chơi giản dị thì giờ đây chúng được bố mẹ nhốt trong nhà với hàng thùng đồ chơi đắt tiền, được đưa đến các khu vui chơi trong các trung tâm thương mại hoặc thậm chí là đến các lớp học/trung tâm để được hướng dẫn cách vui chơi… Những trải nghiệm vui chơi kiểu đó hầu như không mang đến cho trẻ nhiều cơ hội để phát triển các kỹ năng EQ hay CQ.

Vui chơi chỉ thực sự có ý nghĩa với trẻ khi chúng được tự do khám phá, không cần "tổ chức" hay có kịch bản định sẵn, để có cơ hội khám phá những cách thức khác nhau khi làm một điều gì đó thay vì làm theo các chỉ dẫn. Vui chơi tự do đòi hỏi khả năng sáng tạo, kĩ năng giải quyết vấn đề bởi vì nó cho phép trẻ khám phá, mắc sai lầm, thử nghiệm, được thử thách và làm lại, không có đáp án nào đúng hoàn toàn khi trẻ vui chơi tự do. Vì thế, tất cả những việc bố mẹ có thể làm cho trẻ chỉ đơn giản là KHÔNG LÀM GÌ CẢ và để trẻ vui chơi theo cách mà chúng muốn.

"Không làm gì cả" – nghe thì tưởng chừng là đơn giản nhưng thực tế không hẳn là như vậy, để có thể biến việc vui chơi trở thành một hoạt động tự nhiên và đầy ắp niềm vui cũng như cơ hội để bồi đắp các kĩ năng quan trọng cho trẻ, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý những chỉ dẫn dưới đây theo gợi ý của các nhà tâm lý, các chuyên gia nghiên cứu về não bộ và các nhà giáo dục sớm.

Vui chơi tự do không chỉ khuyến khích trẻ sáng tạo, tò mò và thử thách bản thân hơn mà còn giúp trẻ hình thành khả năng giải quyết vấn đề và hợp tác, làm việc nhóm. (Ảnh minh họa)

Trẻ luôn cần được vui chơi cùng cha mẹ. Một sự thật rất thú vị là trẻ thực sự cần phải tập trung, chú ý nhiều hơn và cần sự có mặt, tham gia của cha mẹ nhiều hơn khi vui chơi tự do. Tuy nhiên, đó phải là "sự có mặt và tham gia thực sự" của cha mẹ - tức là không điện thoại, không email, không facebook, không công việc, không những bài học xen vào. Nếu như trẻ cần dồn toàn bộ tâm trí và trái tim mình vào một trò chơi tự do thì bố mẹ cũng cần phải như vậy, hãy dừng lại toàn bộ mọi việc bạn đang làm và toàn tâm toàn ý vui chơi với con.

Làm tấm gương cho con thấy ý nghĩa của việc vui chơi. "Làm gương" luôn được coi là điều quan trọng trong việc làm cha mẹ. Đừng ngại ngùng vui chơi trước mặt con cái để con nhìn thấy niềm vui, sự hứng khởi của bạn, để con thấy bạn coi trọng sự khám phá và sẵn sàng sửa sai, vượt qua thử thách như thế nào. Bạn có rất nhiều cơ hội để vui chơi theo cách của một đứa trẻ, cho dù bạn đã lớn: nhảy múa, vẽ vời, leo núi, làm vườn… miễn là bạn làm nó một cách đều đặn và thường xuyên.

Hãy vui chơi trong tự nhiên. Các hoạt động ngoài trời không chỉ tốt cho trẻ mà còn tốt cho cả gia đình. Ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, thiên nhiên có khả năng chữa lành và khiến con người cảm thấy có sức sống hơn. Trải nghiệm ngoài thiên nhiên với nắng, mưa, gió, bùn đất, cát, cây cỏ, không khí trong lành và những âm thanh của chim chóc, cây lá, nước chảy… là môi trường tuyệt vời để nuôi dưỡng cảm xúc và phát triển thể chất cho trẻ.

Mọi hoạt động của trẻ đều có thể diễn ra trong tự nhiên và mang đến những lợi ích tuyệt vời cho trẻ. (Ảnh minh họa)

Đừng lên lịch vui chơi cho con. Cha mẹ không phải lên kế hoạch hay sắp xếp thời gian cụ thể cho các hoạt động vui chơi trong ngày của con, bởi vì, mọi hoạt động trong cuộc sống hàng ngày đều có thể dễ dàng biến thành cơ hội để cha mẹ và con cùng vui chơi. Bất cứ lúc nào, khi đánh răng, mặc quần áo, nấu ăn, làm việc nhà, đi dạo… hãy thư giãn và cùng con làm những công việc đó theo cách vui vẻ nhất có thể.

Tôn trọng quyền "không làm gì hết" của con. Dù vui chơi là quan trọng nhưng không có nghĩa là lúc nào cha mẹ cũng phải nghĩ ra một hoạt động gì đó để cho trẻ được bận rộn. Hãy cho trẻ được có những lúc buồn chán, ngồi một chỗ mà không phải làm gì cả vì thời gian rảnh rỗi của trẻ không hề là thời gian bị lãng phí. Đó là lúc trẻ kết nối, phân tích những trải nghiệm của mình và tái tạo năng lượng cũng như cảm xúc để có được sự cân bằng hoàn hảo mà chúng cần.