Đây là vấn đề được nêu ra tại Diễn đàn Người lao động năm 2023 tại Hội trường Diên Hồng – Nhà Quốc hội chiều 28/7 dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và sự tham dự của lãnh đạo nhiều bộ, ban ngành Trung ương.

Bức xúc vấn đề nhà ở

Chị Đào Thị Loan, công nhân Công ty TNHH Công nghiệp Hài Mỹ tỉnh Bình Dương chia sẻ, khi biết mình ra Hà Nội dự Diễn đàn Người Lao động với Quốc hội, nhiều bạn bè, đồng nghiệp nhắn gửi là phải nói được các vấn đề mà rất nhiều công nhân đang quan tâm, bức xúc, trong đó có vấn đề nhà ở.

Hiện công nhân từ miền Bắc, miền Trung và cả miền Tây lên Bình Dương và các tỉnh, thành phố làm việc, hầu hết phải thuê nhà trọ. Nhà thuê thường diện tích chật hẹp, ẩm thấp, tạm bợ, khó khăn trong sinh hoạt.

“Chúng tôi rất mừng khi được biết Chính phủ có đề án xây 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho công nhân và người có thu nhập thấp. Nhất là gần đây trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) được Quốc hội thảo luận, đã cho phép Tổng Liên đoàn được tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân. Đây là một tin vui nhưng công cũng lo lắng khi báo chí nói các doanh nghiệp chưa mặn mà với nhà ở xã hội” – chị Loan bày tỏ.

Cũng liên quan vấn đề nhà ở, anh Nguyễn Minh Sơn, Chủ tịch Công đoàn cơ sở Công ty TNHH SWCC SHOWA Việt Nam LĐLĐ TP Hà Nội thông tin, công nhân vui mừng, trông đợi vào gói hỗ trợ lãi suất tín dụng 120 nghìn tỷ đồng, áp dụng cho cả chủ đầu tư dự án và người mua, thuê nhà ở xã hội do Chính phủ vừa ban hành trong Đề án 1 triệu căn hộ.

“Tuy nhiên, mức lãi suất 8,2%/năm vẫn là rất cao, quá sức chịu đựng của người có thu nhập thấp đô thị; thời gian ưu đãi của gói tín dụng đối với người mua nhà chỉ trong 5 năm là quá ngắn, gây tâm lý bất an cho công nhân, người lao động khi vay. Thực tế gần như công nhân lao động chưa tiếp cận được nguồn vốn này” – vị cán bộ công đoàn cơ sở đề nghị Quốc hội giám sát và yêu cầu Chính phủ có giải pháp về vấn đề này để giúp người lao động tiếp cận được nguồn vốn.

Trong khi đó, anh Nguyễn Việt Anh, đoàn viên Tổng Công ty CP Bưu chính Viettel phản ánh, hiện rất nhiều khu công nghiệp có vài trăm nghìn công nhân nhưng vắng bóng các khu chung cư cho công nhân. Công nhân đành phải thuê nhà dân, do tiền ít nên thuê nhà xập xệ, nhỏ hẹp, thiếu ánh sáng, mất an ninh, an toàn.

“Chúng tôi chứng kiến nhiều gia đình công nhân 4-5 người ở vẻn vẹn trong hơn 10m2, các con nằm giường, bố mẹ trải chiếu nằm sàn, nhìn vào không ai gọi đó là nhà, mà thực chất chỉ là chỗ ngả lưng” – anh Việt Anh chia sẻ và đề nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm đặc biệt vấn đề này để công nhân an cư, lạc nghiệp, làm việc với năng suất cao, chất lượng tốt hơn để đóng góp vào sự phát triển đất nước.

Cần triển khai nhanh và quyết liệt hơn

Trước các ý kiến trên, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, đây là vất đề rất lớn trong chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước liên quan nhà ở nói chung và nhà ở cho người lao động nói riêng. Ông Vương Đình Huệ đề nghị Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh làm rõ vấn đề gói tín dụng 120 nghìn tỷ khó tiếp cận, lãi suất cao, thơi gian ưu đãi ngắn và báo chí phản ánh giải ngân còn thấp.

Trả lời, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh cho biết, thực hiện Đề án đầu tư ít nhất 1 triệu căn hộ cho người thu nhập thấp ở đô thị và công nhân các khu công nghiệp theo nghị quyết của Chính phủ thì có nhiều giải pháp, từ hoàn thiện thể chế đến tổ chức thực hiện.

Chính phủ giao các địa phương căn cứ chỉ tiêu và nhiệm vụ cụ thể dành quỹ đất, có chính sách khuyến khích hỗ trợ nhà đầu tư triển khai nhà ở xã hội, nhà ở công nhân. Chính phủ chỉ đạo và NHNN triển khai tích cực gói 120 nghìn tỷ đồng để hỗ trợ chủ đầu tư xây nhà ở xã hội, nhà ở công nhân và hỗ trợ đối tượng mua nhà với lãi suất ưu đãi từ 1,5-2%. Thời gian vay với chủ đầu tư là 3 năm, còn người mua nhà là 5 năm.

Lý giải việc thực hiện còn chậm, ông Nguyễn Văn Sinh cho rằng, do mới triển khai nên nguồn cung khó, một số thủ tục còn chưa thuận lợi. Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo, NHNN có hướng dẫn giải đáp, hỗ trợ và ngân hàng thuơng mại cũng tích cực triển khai.

“Đề nghị triển khai sớm, nhanh hơn” – Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, ngay sau phần trả lời của Thứ trưởng Bộ Xây dựng.

Ở góc độ xây dựng pháp luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng khẳng định, vấn đề chăm lo đảm bảo chính sách an sinh xã hội cũng như quyền lợi hợp pháp, chính đáng của công nhân lao động luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm và đã thể chế hoá trong luật.

Vừa qua, Chính phủ trình Quốc hội dự án Luật Nhà ở (sửa đổi). Một trong những nội dung hết sức quan trọng là có chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư để đẩy mạnh nhà ở xã hội, nhà lưu trú cho công nhân. Đối tượng hưởng chính sách trên cũng được quy định cụ thể.

Theo ông Tùng, dự thảo luật đã đề ra nhiều chính sách hỗ trợ, như: Dành quỹ đất phù hợp để phát triển nhà ở xã hội – đây trách nhiệm của chính quuyền địa phương, cần bố trí quỹ đất phù hợp cho công nhân thu nhập thấp); có chính sách ưu đãi (miễn giảm tiền sử dụng đất, thuê đất để chủ đầu tư tiếp cận đất đai phát triển nhà ở xã hội; chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng để nhiều chủ đầu tư quan tâm… Người lao động cũng được hưởng các gói hỗ trợ về lãi suất để tiếp cận được nhà ở xã hội. Đối với nhà lưu trú cho công nhân, đây được cọi là thiết chế quan trọng của khu công nghiệp.

“Dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) đang được tiếp thu để hoàn thiện, trình Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 6” – ông Hoàng Thanh Tùng cho biết.

Làm rõ thêm, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, chủ trương không chỉ giải quyết vấn đề sở hữu nhà ở mà quan trọng là giải quyết có chỗ ở. Do đó, có nhiều hình thức: Xây nhà để bán, cho thuê, nhà lưu trú trong khu công nghiệp, nhà thuê – mua (trả góp).

Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam được Chính phủ trình là chủ thể đứng ra làm chủ đầu tư nhà ở xã hội, tuy nhiên liên quan nhiều dự án luật nên còn ý kiến khác nhau, điều này sẽ được nghiên cứu, làm rõ để quy định.

Trước ý kiến “trước đây nơi nào có nhà máy, xí nghiệp đông công nhân thì nơi đó đều có khu tập thể, trường học, trạm y tế, nhà văn hóa; còn bây giờ rất nhiều khu công nghiệp nhưng vắng bóng các khu chung cư”, ông Vương Đình Huệ cho rằng, đây chính là “quan hệ giữa công nghiệp hoá và đô thị hoá”.

Chủ tịch Quốc hội phân tích, nếu công nghiệp hoá đi nhanh mà đô thị hoá chậm thì thiếu nhà, song nếu đô thị hoá nhanh hơn lại có khi dẫn đến những khu chung cư không có người ở. Do đó, hiện nay Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo quyết liệt việc xây dựng quy hoạch tỉnh để tích hợp hài hoà.

Bên cạnh đó, Luật Nhà ở đang được sửa đổi cũng quy định rõ nguồn lực, trách nhiệm các bên đóng góp xây dựng quỹ nhà ở xã hội.