Việc tìm hiểu về các quy luật phát triển tâm lý của trẻ em không chỉ là nhiệm vụ của các nhà tâm lý học mà còn là nhiệm vụ của cha mẹ, thầy cô và của toàn xã hội. Sau đây là "8 năm vàng" trong cuộc đời của một đứa trẻ, cha mẹ hãy cùng điểm qua những điểm mấu chốt trong quá trình rèn luyện của con mình qua từng năm để có phương pháp nuôi dạy phù hợp.

1 tuổi, nuôi dưỡng sự an toàn

Khi con được 1 tuổi, điều cha mẹ nên làm là chơi với con nhiều hơn. Điều này tốt hơn bất cứ kiến thức nuôi dạy con sáo rỗng nào. Bé sẽ biết rằng mình được yêu thương, là kho báu quý giá nhất của cha mẹ, sẽ luôn có người giúp đỡ mình, và mọi thứ trên đời này đều thật tươi đẹp. 

Trẻ em trong giai đoạn sơ sinh và chập chững biết đi hàng ngày cũng phải đối mặt với những thất bại và khó khăn. Trẻ đặc biệt thích ai đó xung quanh, chú ý đến hành vi của mình, làm cho trẻ vui vẻ, để trẻ cảm thấy an toàn và lớn lên thuận lợi. Vì vậy, cha mẹ nên kiên nhẫn bao dung, nuôi dưỡng cảm giác tin tưởng của con.

2 tuổi, chú trọng phát triển khiếu hài hước

Hài hước mang sức mạnh của sự lạc quan. Những người hài hước dễ dàng xử lý tình huống khó xử chỉ bằng một câu nói, giúp họ xây dựng các mối quan hệ. 2 tuổi trở đi là thời điểm tốt nhất để trau dồi khiếu hài hước của trẻ. Đây là thời điểm trẻ rời khỏi vòng tròn của riêng mình và hòa nhập với đám đông.

Các nhà tâm lý cho rằng đứa trẻ nào biết sống hài hước, cởi mở, vị tha và chan hòa thì cuộc sống sẽ lạc quan, hạnh phúc và tràn đầy sức khỏe. Dưới góc độ tâm lý, khiếu hài hước là một phẩm chất nhân cách bé cần được học hỏi, rèn luyện từ nhỏ chứ không phải tự nhiên có.

Có thể tạo tính hài hước cho trẻ đơn giản bằng cách cả nhà cùng xem bộ phim hài rồi để bé diễn lại những hành động bé yêu thích. Kể một câu chuyện vui trước khi ngủ, đọc những cuốn truyện cười thiếu nhi hoặc cho bé xem một số chương trình tivi hài.

3 tuổi, ươm mầm sức sáng tạo

Khả năng sáng tạo của trẻ bắt nguồn từ sự tò mò và tố chất hoạt bát, chỉ cần có môi trường thích hợp và cơ hội khơi gợi hứng thú thì tiềm năng của trẻ sẽ được phát huy tối đa. Có thể trau dồi khả năng sáng tạo của trẻ bằng cách để trẻ vẽ tranh bằng bút chì màu, nhào bùn. Hãy cắt những bức tranh và để con nghĩ ra những câu chuyện dựa trên những gợi ý đó.

Những bài tập thực hành này giúp trẻ suy nghĩ tích cực, từ đó phát triển trí tưởng tượng, đặc biệt là nâng cao khái niệm logic của trẻ. Trồng cây, nuôi động vật và thường xuyên đưa con đi chơi cũng có thể truyền cảm hứng cho sự sáng tạo của trẻ.

4 tuổi, phát triển nhanh về ngôn ngữ

Những đứa trẻ 4 tuổi có thể đột nhiên trở nên nói nhiều. Nhưng đừng cười nhạo những lỗi sử dụng ngôn ngữ của trẻ, nếu không trẻ sẽ cảm thấy lo lắng, thậm chí có thể nói lắp hoặc không chịu nói. Bạn có thể lặp lại những gì trẻ nói theo cách đúng hơn, nhưng không nên nhấn mạnh những sai lầm của trẻ.

4 tuổi cũng là độ tuổi thích đặt câu hỏi. Trẻ có vô số câu hỏi "tại sao", một số thì háo hức muốn biết những điều mới hoặc tán gẫu vô nghĩa. Tuy nhiên, mục đích quan trọng nhất của trẻ là tìm kiếm kiến thức, vì vậy hãy cố gắng đáp ứng nhu cầu đó.

5 tuổi, mối quan hệ cha mẹ - con cái thân thiết và hòa thuận nhất

Trẻ 5 tuổi có thể kiểm soát hành vi của mình, làm những gì mình có thể, hòa đồng và thân thiết với người khác. Giai đoạn này bé rất yêu mẹ, điều bé thích làm nhất chính là khiến mẹ vui, lời mẹ nói là khuôn vàng thước ngọc, lời khen ngợi và khẳng định của mẹ đối với bé rất quan trọng.

Hãy lắng nghe trẻ chia sẻ, hiểu những cảm xúc của trẻ, sẵn sàng bày tỏ tình cảm dành cho bé bằng những lời nói, hành động phù hợp. Điều này sẽ giúp xây dựng mối quan hệ gắn kết giữa cha mẹ và con cái trong gia đình.

6 tuổi, mâu thuẫn nội tâm

Một đứa trẻ 6 tuổi trở nên trưởng thành và độc lập hơn, trẻ muốn phá vỡ thế cân bằng cũ và xây dựng vương quốc độc lập của riêng mình.

Một mặt, trẻ rất yêu và cần mẹ, không thể sống thiếu tình thương và sự chấp nhận của mẹ, mặt khác, lại khao khát được tự lập nên thường đẩy mẹ ra. Trẻ thường bướng bỉnh hơn, muốn làm theo ý mình và thể hiện cái tôi cá nhân. Thậm chí để bảo vệ quan điểm cá nhân, bé chấp nhận “cãi” với người lớn. Ba mẹ cần giải thích rõ cho bé những vấn đề trên tránh để bé tiêu cực, ít nói thì sẽ rất khó khăn để nắm bắt tâm lý và suy nghĩ của bé. Đồng thời cần điều chỉnh, lắng nghe và quan sát thật kỹ.

7 tuổi, bắt đầu phát triển tư duy trừu tượng

Trẻ 7 tuổi thường coi mình là trung tâm của thế giới và bất cứ thứ gì chuyển động đều có sự sống. Bé cũng hiểu rằng sự xuất hiện của một số sự vật có liên quan đến mong muốn của mình: "Tôi muốn mưa thì trời sẽ mưa", thậm chí bé còn tin rằng các vật thể, hiện tượng tự nhiên đều có cảm xúc và suy nghĩ như con người; có phép thần thông để nhìn thấy nhiều thứ.

Sự phát triển của tư duy trừu tượng cho phép trẻ nhìn thấy cả sự giống nhau giữa các đồ vật và sự khác biệt giữa chúng. Trẻ có thể hiểu rằng việc thay đổi hình dạng của vật chứa không gây ra sự thay đổi về lượng và bắt đầu hiểu ý nghĩa của lượng. Đây chính là nền móng cho sự phát triển tư duy trong tương lai trẻ, vì thế, cha mẹ nên lưu ý để bồi đắp.

Đứa trẻ 8 tuổi nhạy bén và suy nghĩ phức tạp hơn

Trẻ 8 tuổi đã có thể bắt đầu suy nghĩ về nhiều vấn đề. Tư duy và ngôn ngữ được phát triển đầy đủ, khả năng phán đoán được nâng cao và logic đơn giản có thể được sử dụng để rút ra kết luận nhất định. Một sự thay đổi quan trọng nữa về trình độ tư duy là: Trẻ đã có thể phân biệt được mộng tưởng với thực tế.

Ở giai đoạn này, tâm lý của trẻ thường muốn biết điều gì đúng điều gì sai, điều này khiến trẻ phải suy nghĩ và thường gặp lo lắng, bất an. Vì vậy, hãy cố gắng giúp trẻ vui vẻ, đáp ứng nhu cầu của trẻ. Tất cả trẻ em cần được yêu thương, tôn trọng, thấu hiểu, thông cảm và có giá trị để được hạnh phúc.