Giáo sư Harvard và cuộc hôn nhân muộn màng

Giáo sư Lý Âu Phàm năm nay 85 tuổi, từng giảng dạy tại Đại học Harvard và Đại học Trung văn Hồng Kông. Giáo sư Lý và bà Lý Tử Ngọc kết hôn khi ông 60 tuổi, một quyết định ông coi là quan trọng nhất trong đời mình. Ông vô cùng tôn trọng quyền làm chủ bản thân của vợ, tự nhận mình là "người chồng xuất sắc, học giả hàng hai" và từng thề sẽ khiến bà cười lớn ba lần mỗi ngày. Họ không có con cái, nhưng cuộc sống về già của họ không hề cô đơn, bởi vì nhiều người bạn và học trò thường xuyên đến thăm hỏi.

Trước khi kết hôn với giáo sư Lý, bà Tử Ngọc đã trải qua một quãng thời gian dài bị trầm cảm, từng tự tử bốn lần trong sáu tháng. Sau đó, bà đã chữa lành căn bệnh của mình thông qua hội họa. Gần đây, bà Tử Ngọc đã trở lại đam mê vẽ và tổ chức triển lãm cá nhân đầu tiên của mình.

Những ngày tháng vui vẻ bên cạnh nhau

Hình ảnh của họ đi dạo gần nhà vào một ngày mưa nhẹ làm nổi bật không khí yên bình và hạnh phúc của cuộc sống hàng ngày. Đối với những người bạn đến thăm họ, việc tìm đến căn hộ mới của họ có thể hơi khó khăn do khu dân cư tựa như một mê cung khổng lồ và nằm ở một khu vực mới. Để giúp mọi người dễ dàng hơn, cặp đôi đã viết hướng dẫn cụ thể, với các gợi ý thân thiện như chỗ nào có tiệm bánh mì dọc đường hay cửa nào ra vào. Họ luôn quan tâm đến việc khách có tìm được đường đến nhà họ hay không.

Các học trò cũ của giáo sư Lý thường xuyên ghé qua thăm ông. Một người bạn lâu năm của giáo sư Lý - kiến trúc sư Lưu Vũ Dương, đã gửi tin nhắn nói rằng ông bị mắc kẹt ở khu dân cư Tiêm Sa Chủy do mưa lớn và dự kiến sẽ đến lúc trưa với những chiếc sandwich yêu thích của họ. Vào buổi chiều, sinh viên và bạn bè của giáo sư Lý tiếp tục tới thăm. Các sinh viên còn giúp hai người mua đồ ăn, tạo nên không khí ấm cúng như thể họ là một phần của gia đình.

Giáo sư Lý đã kết hôn với vợ được gần 25 năm, và dù không có con cái, ngôi nhà của họ luôn tràn ngập tiếng cười. Ông cho biết dù những ngày lễ có thể hơi vắng lặng, nhưng cảm giác đó nhanh chóng qua đi bởi sự thăm hỏi của học trò và bạn bè. Năm 2020, giáo sư Lý chính thức nghỉ hưu ở Đại học Trung Văn Hồng Kông và mô tả công việc hiện tại của mình là "một giáo sư đã nghỉ hưu bình thường". Trước đó, ông đã giảng dạy tại các trường đại học ở Mỹ và Trung Quốc gần 40 năm, chủ yếu dạy về văn học hiện đại Trung Quốc.

Ông cũng tự hỏi về ý nghĩa của cuộc sống độc thân kéo dài và nhận ra rằng, bà Tử Ngọc là người phụ nữ mang lại cảm giác ấm áp nhất trong đời mình. Khi đến Hồng Kông dự hội nghị, ông đã quyết định phải kết hôn với bà và mời bà đến ăn tối tại khách sạn Hyatt Regency. Ngày hôm sau, khi ông chuẩn bị bay trở lại Mỹ, bà Tử Ngọc đến sân bay tiễn ông và họ đã trò chuyện về văn học Nga, về cuộc sống của mỗi người, từ đó bắt đầu viết thư tình cho nhau và gọi điện dù chi phí rất đắt đỏ.

Giáo sư Lý nói rằng: "Chúng tôi là điển hình của việc từ tình yêu chuyển sang hôn nhân, mọi người nói rằng hôn nhân là mồ chôn của tình yêu, nhưng chúng tôi lại trái ngược, sau khi kết hôn chúng tôi càng sống càng hạnh phúc".

Bà Tử Ngọc chia sẻ rằng, giáo sư Lý từng nói lầm "bạn rất rẻ" trong khi ông muốn nói "bạn rất đẹp", vì khả năng nói tiếng Quảng Đông của ông không tốt. Trong giới bạn bè ở Hồng Kông, mọi người thường gọi giáo sư Lý là "Chủ tịch hội sợ vợ", nhưng ông lại tự hào khẳng định mình là "người chồng xuất sắc, học giả hàng hai", và không ngần ngại bày tỏ tình yêu dành cho vợ.

Do ảnh hưởng từ gia đình và cuộc hôn nhân đầu tiên của mình, bà Tử Ngọc đã mắc bệnh trầm cảm. Sau khi kết hôn với giáo sư Lý, ông đã đặt ra kế hoạch mỗi ngày phải khiến vợ mình cười lớn ba lần, và nói với bà rằng: "Em là người tuyệt vời nhất trên thế giới!".

Giáo sư Lý giữ vững tinh thần hài hước bằng cách liên tục kể chuyện cười, nếu bà Tử Ngọc hiểu được bảy hoặc tám trên mười câu chuyện, ông cảm thấy đó là đủ. Ông cũng thường xuyên nghĩ ra những lời khen ngợi vợ. Giáo sư Lý coi trọng quyền tự chủ của vợ, ông nói: "Tôi không bao giờ là người đàn ông gia trưởng bắt phụ nữ chăm sóc nhà cửa. Tôi rất coi trọng quyền làm chủ bản thân của vợ, tôi thường hỏi ý kiến của cô ấy về mọi việc. Khi cô ấy muốn đi ăn ngoài, tôi sẽ nói được, tôi sẽ đi theo em đến bất cứ đâu em muốn".

Vào một ngày không lâu trước đây, họ phải đối mặt với một thử thách khác trong cuộc sống, một sự kiện mà giáo sư Lý không muốn tiết lộ, nhưng ông cho biết đã gây tổn thương tâm lý rất lớn cho họ. Tuy nhiên, điều đáng mừng là bà Tử Ngọc đã bắt đầu vẽ lại.

Trong cuộc hôn nhân kéo dài 25 năm, tình thế khó xử đầu tiên của bà Tử Ngọc là 6 tháng sau đám cưới, khi chứng trầm cảm của bà tái phát. "Tôi rất đau khổ khi bị trầm cảm. Trước khi cưới Âu Phàm, tôi đã tự tử 4 lần trong vòng 6 tháng. Sau khi cưới, tôi không dám tự tử nữa. Tôi bắt đầu viết sách và vẽ tranh, để giảm bớt nỗi đau trong trái tim tôi".

Về việc vẽ của vợ, giáo sư Lý nói: "Đối với vợ tôi, vẽ là một điều kỳ diệu, đối với tôi cũng vậy. Cô ấy không được đào tạo chính quy và chỉ tham gia hai lớp, một lớp tại Đại học Sư phạm Đài Loan ở Trung Quốc, và cô đã ngừng tham gia lớp học buổi sáng. Một buổi hội thảo buổi tối khác ở Đại học Harvard, cô cũng ra về sau một buổi học".

Hội họa đã giúp bà Tử Ngọc chữa lành bệnh trầm cảm, một điều mà giáo sư Lý luôn suy ngẫm. Khi họ kết hôn, bà không nghĩ đến việc vẽ mà chữa lành cơn trầm cảm bằng cách viết lách. Ông nhớ lại, vào năm 2017, khi bà Tử Ngọc sắp bị trầm cảm trở lại, bà bất ngờ muốn vẽ.

Bà nói với chồng rằng: "Khi cầm bút, em cảm thấy như toàn bộ nỗi uất ức đều tụ vào ngòi bút, và trái tim từ từ trở nên bình yên. Khi vui vẻ, màu sắc trong tranh sẽ nhẹ nhàng hơn. Khi không vui, màu sắc sẽ đậm hơn. Giờ đây em cảm thấy tự do hơn, để bản thân được giải phóng ra ngoài".

Bức tranh của bà không chú trọng đến việc mô tả thực tế, không phải vẽ một quả táo hay một bức chân dung, mà là sử dụng phong cách trừu tượng để vẽ những cảnh vật tâm hồn, thể hiện cảm xúc cá nhân. Màu tím, đỏ, xanh... rất phong phú, gần với phong cách hội họa cổ điển Trung Quốc, nhưng hội họa Trung Quốc chỉ sử dụng màu đen và trắng.

Giờ đây, khi họ chuyển đến nơi ở mới, bà đã bắt đầu vẽ lại và nhiều người đến thăm nhà họ đều khen ngợi tranh của bà. Hàng ngày, bà thức dậy lúc 5 giờ sáng và vẽ ở phòng ăn cho đến 7 hoặc 8 giờ, khi giáo sư Lý dậy và ngắm nhìn những bức tranh đầy màu sắc trải rộng khắp sàn nhà. Ông thường xuyên thảo luận về tranh với vợ và đưa ra những phản hồi trung thực.

Giáo sư Lý kể rằng: "Tôi càng ngày càng ngưỡng mộ khả năng vẽ của vợ tôi, chỉ cần một nét cọ, tác phẩm đã hiện ra trước mắt. Tôi cảm thấy đó là một món quà từ trên trời hoặc từ Phật. Những bức tranh của cô ấy cũng đã làm cho cuộc sống về già của chúng tôi thêm phần màu sắc và cảm nhận được một nguồn năng lượng tinh thần mới".

Buổi sáng, giáo sư Lý thường làm việc trong phòng làm việc của mình, giải quyết những "công việc" như viết thư giới thiệu cho sinh viên và phục vụ cho thế hệ trẻ. Buổi chiều, bà ở phòng khách nghe nhạc cải lương, còn buổi tối khi bà đi ngủ sớm, ông thì nghe nhạc cổ điển, xem phim, trò chuyện và gặp gỡ bạn bè.

Giáo sư Lý cho rằng, trong một cuộc hôn nhân hạnh phúc, điều quan trọng nhất là sự tôn trọng, thông cảm và chấp nhận lẫn nhau. Ông cũng học được rằng, ngay cả khi hai người rất gần gũi, cũng nên dành cho nhau một chút không gian riêng, một ý tưởng do bà Tử Ngọc đề xuất.

Trước kia, bà không thích đi du lịch do áp lực từ tuổi thơ khi bà bị cấm cản không cho ra khỏi nhà để chơi, trong khi anh trai bà thì được tự do. Nhưng giờ đây, bà đã sẵn sàng tham gia các chuyến đi, tham quan triển lãm, gặp gỡ với các họa sĩ. Họ cũng thường xuyên trò chuyện về văn học, đề cập đến các tác giả như Bạch Sùng Hy và Trương Ái Linh. Trong thời gian bà mắc bệnh trầm cảm, Bạch Sùng Hy đã tặng bà một quyển sách về 33 bức họa Quan Âm, với mong muốn bà "yên lòng".

Giáo sư Lý, giờ là một cụ ông 85 tuổi, vẫn giữ sự nhạy bén với thời gian. Ông tin rằng mối quan hệ hôn nhân của họ ngày càng vững chắc và cho rằng họ không cần quá nhiều điều, chỉ mong muốn có thể sống những ngày thường nhật bình yên. Ông nói: "Cuộc sống luôn có hy vọng, và đó cũng là cách chúng tôi đối diện với cuộc sống".