Vừa qua, Bệnh viện Nhi Trung ương đã cứu sống hai trường hợp mắc bệnh ho gà bị biến chứng  nặng tăng dẫn đến suy tim, rơi vào tình trạng nguy kịch bằng kỹ thuật sử dụng phương pháp màng trao đổi oxy ngoài cơ thể (ECMO). 

Biến chứng bệnh ho ga diễn biến rất nhanh

Trường hợp bệnh nhân nhi P.Q.A (3 tháng tuổi, ở Hà Nội) nhập viện ngày 8/4 trong tình trạng khó thở, rút lõm lồng ngực, toàn trạng chung nặng. Trước đó 10 ngày, trẻ có ho, sốt, đi khám tại phòng khám tư tại địa phương được chẩn đoán viêm tiểu phế quản. Sau một thời gian dùng thuốc không đỡ, trẻ có dấu hiệu nặng lên, sốt cao, khó thở và được chuyển lên Bệnh viện Nhi Trung ương. 

Trường hợp thứ 2 là bệnh nhân nhi  B.Đ.L (2 tháng tuổi, ở Hòa Bình) với các triệu chứng sốt, ho tăng dần. Ngày 29/4, trẻ được gia đình đưa vào bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình có xuất hiện co giật, tím tái trong cơn ho, tăng trương lực cơ. Tại đây, trong vòng 1 ngày, tình trạng bệnh nhi đã diễn biến rất nhanh và nặng nên được hỗ trợ thở oxy và chuyển lên Bệnh viện Nhi Trung ương. 

Theo TS.BS Tạ Anh Tuấn, Phụ trách khoa Điều trị tích cực Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, hai bệnh nhân nhi trên vào viện với các dấu hiệu ho gà đã khá rõ ràng như: khó thở, rút lõm lồng ngực, phổi ran rít, ho thành cơn sặc sụa, tím tái trong cơn ho… 

Kết quả xét nghiệm cho thấy bạch cầu tăng cao bất thường (98.900/mm3), PCR dịch tỵ hầu phản ứng dương tính với trực khuẩn ho gà, siêu âm tim có tăng áp lực động mạch phổi nặng. Sau đó bệnh nhân nhanh chóng được hỗ trợ hô hấp, điều trị tăng áp phổi bằng các thuốc giãn mạch và hít khí NO. Do số lượng bạch cầu trong máu quá cao, nên các bác sĩ quyết định thay máu gấp 2 lần thể tích (lượng máu rút ra và thay vào gấp 2 lần thể tích máu của người bệnh). 

Tuy nhiên, tình trạng các bệnh nhi vẫn diễn biến ngày càng nặng hơn (huyết áp tụt, có dấu hiệu ngừng tim phải tiến hành ép tim). Sau khi được các bác sĩ cho dùng thuốc hỗ trợ tim mạch, huyết áp bệnh nhân trở lại ổn định hơn. Tuy nhiên, lúc này nguy cơ tử vong của bệnh nhân vẫn rất cao, gần như không còn hy vọng.

Ngay lập tức, các bác sĩ tiến hành hội chẩn và quyết định sử dụng phương pháp cuối cùng là kỹ thuật màng trao đổi oxy ngoài cơ thể (hay còn gọi là ECMO). Sau 12 ngày được hỗ trợ ECMO tại khoa Hồi sức Ngoại, hiện tình trạng bệnh nhân được cải thiện rõ rệt, trẻ tự thở, chức năng tim được cải thiện, tình trạng nhiễm khuẩn giảm dần.

bệnh ho gà
Hai bệnh nhi được chăm sóc đặc biệt lại phòng cách ly khoa Hồi sức. Ảnh BVCC

Phương pháp ECMO giành lại sự sống cho các cháu

Theo Ths.Bs Trịnh Xuân Long, Khoa Hồi sức Ngoại, Bệnh viện Nhi Trung ương: Phương pháp ECMO (ExtraCorporeal Membrane Oxygenation) là phương pháp oxy hóa qua màng ngoài cơ thể hay còn gọi là hỗ trợ sống ngoài cơ thể (ECLS-Extracorporeal life support), sử dụng tuần hoàn và trao đổi oxy bên ngoài cơ thể nhằm hỗ trợ chức năng sống cho các bệnh nhân suy tuần hoàn hoặc/và suy hô hấp nặng, đáp ứng kém hoặc không đáp ứng với các biện pháp hồi sức thông thường. Với nguyên lý hoạt động tương tự như máy tim phổi nhân tạo, mục tiêu của ECMO là tạo thời gian cho tim và/hoặc phổi được nghỉ ngơi và hồi phục, giảm được chấn thương áp lực và ngộ độc oxy ở phổi.

BS Long cho biết thêm các bệnh nhi chạy ECMO phải nằm phòng riêng và có điều dưỡng chăm sóc liên tục 24/24. Các điều dưỡng thực hiện y lệnh thuốc, theo dõi chức năng sống của bệnh nhi mỗi tiếng 1 lần, tắm rửa cho các cháu, và đặc biệt theo dõi chức năng và chế độ chạy máy ECMO. 

Việc kiểm soát và theo dõi đông máu khi chạy ECMO cũng rất vất vả, đặc biệt chạy ECMO trên trẻ nhỏ, làm sao để tránh tình trạng chảy máu hoặc đông máu (gây tắc bộ màng trao đổi oxy), sớm phát hiện và điều trị kịp thời tình trạng suy các tạng. Quá trình này kéo dài liên tục 1-2 tuần, thậm chí cả tháng, các điều dưỡng viên rất vất vả. Do đó, thành công của 2 trường hợp trên không chỉ đem lại niềm vui cho gia đình bệnh nhi mà còn là món quà, là niềm hạnh phúc của các y, bác sĩ sau bao ngày đêm nỗ lực hết mình giành giật lại sự sống cho các cháu.

Được biết hai bệnh nhân nhi trên chưa tiêm phòng vắc xin phòng chống bệnh ho gà. Để phòng chống bệnh ho gà, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp sau:

 Đưa trẻ đi tiêm chủng tiêm vắc xin phòng bệnh ho gà (vắc xin phối hợp phòng bệnh Bạch hầu, ho gà, uốn ván –DTP hoặc  vắc xin phối hợp phòng bệnh bạch hầu, uốn ván, ho gà, virut viêm gan B và Haemophilus influenzae type b - Quinvaxem) đầy đủ, đúng lịch. 

Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng; che miệng khi ho hoặc hắt hơi; giữ vệ sinh thân thể, mũi, họng cho trẻ hàng ngày.

Đảm bảo nhà ở, nhà trẻ, lớp học thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng.

Khi có dấu hiệu mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh ho gà trẻ phải nghỉ học, cách ly và đưa đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

Lịch tiêm chủng vắc xin DTP hoặc Quinvaxem:

          Mũi thứ 1: tiêm khi trẻ 2 tháng tuổi

          Mũi thứ 2: Sau mũi thứ nhất 1 tháng

          Mũi thứ 3: Sau mũi thứ hai 1 tháng 

          Mũi thứ 4: khi trẻ 18 tháng tuổi