“Chiếc áo khoác này là len nguyên chất. Nó nhẹ và mỏng hơn các loại len khác, trong khi vẫn ấm như thường,” cô gái giải thích cho người xem qua đoạn livestream trong khi đang mặc lên người một chiếc áo len cashmere màu hồng nhạt.

Cô gái với nụ cười dịu dàng và chiếc kính dễ thương này tên là Zhang Dayi, một người nổi tiếng trong thế giới mạng ở Trung Quốc. Cô vừa đóng vai người hướng dẫn mua sắm, người mẫu, vừa là nhân viên chăm sóc khách hàng, giới thiệu các loại quần áo trong khi tư vấn và trả lời các câu hỏi về thiết kế, chất vải và giá cả các loại quần áo. Chỉ trong 2 tháng, video này đã thu hút 9,73 triệu lượt xem.

Zhang chỉ là một trong số những gương mặt nổi bật nhất trong thế giới mạng ở Trung Quốc. Phía sau thành công của cô trong ngành bán lẻ chính là sự nở rộ của "nền kinh tế người nổi tiếng trên Internet."

Ngành kinh doanh dựa trên "Wang Hong"

Thuật ngữ "wang hong" bắt đầu xuất hiện ồ ạt trên mạng từ tháng 11/2015 (theo Baidu). Vào tháng 2/2016, Papi Jiang – người được coi là "wang hong" số 1 của năm 2016, trở nên nổi tiếng trên khắp thế giới mạng nhờ vào các video ngắn của mình. Không lâu sau đó chính là sự bùng nổ của các nền tảng streaming trực tiếp ở Trung Quốc như chúng ta thấy hiện nay.

Cả ở Trung Quốc và trên thế giới, thuật ngữ "người nổi tiếng trên Internet" gồm rất nhiều loại. Một số là những người livestream chơi game, những người khác nấu đồ ăn hoặc chuyên về hóa mỹ phẩm như Michelle Phan. Nhờ kế hoạch kỹ càng và quá trình gây dựng lượng người theo dõi bài bản, họ đã tìm ra nhiều cách để hái ra tiền từ đám đông người hâm mộ trên mạng.

Tuy nhiên, ở Trung Quốc, loại hình người nổi tiếng trên Internet thu được nhiều lợi nhuận nhất chính là các fashionista (chuyên gia về thời trang) trên Weibo và Taobao. Họ đang trở thành một thế lực quan trọng trong ngành bán lẻ trực tuyến ở đất nước này.

Các fashionista tạo ra lượng người theo dõi ra sao?

Những người bán hàng thời trang thường bắt đầu với Weibo, mạng xã hội hàng đầu ở Trung Quốc. Họ post bài thường xuyên, từ những quan sát hàng ngày cho đến những gợi ý về thời trang dưới dạng ảnh, video và livestream. Điều hấp dẫn người xem (các fan) ở họ là sự kết hợp của nhiều yếu tố:

Sức hấp dẫn cá nhân: Vẻ ngoài nổi bật, thị hiếu sành điệu, tính cách khác biệt hoặc một lối sống đáng ngưỡng mộ. Cherrie, một nhân vật có tiếng về thời trang trong thế giới mạng, cho biết: "Người theo dõi phải thực sự tin rằng bạn đang sống một cuộc sống hoàn hảo y như trong các bức ảnh mà bạn post, chứ không phải là một sự giả tạo."

Phong cách: Chuyên môn và thị hiếu thẩm mỹ chính là 2 yếu tố chủ chốt để tạo dựng nên một lượng fan đông đảo và biến họ thành người tiêu dùng. Gợi ý của họ giúp cho các fan dễ dàng hơn khi phải tìm kiếm các sản phẩm trong một biển các lựa chọn từ rất nhiều trang web thương mại điện tử. Những gợi ý này cũng hết sức độc đáo, khiến cho người xem có được cảm giác đặc biệt, và ai cũng cảm thấy mình có cơ hội trở nên khác biệt so với đám đông còn lại.

Sự lôi cuốn từ nội dung đăng tải: Ngoài update các nội dung, một việc thiết yếu của các wang hong chính là các hoạt động duy trì người theo dõi. Zhang Dayi tạo ra hình ảnh một cô gái thẳng thắng, trung thực và dễ thương trong mắt các fan. Tương tác với các fan qua comment hay trả lời trên Weibo là một phần trong số các hoạt động của cô. Bên cạnh đó, cô còn thường xuyên khảo sát về các mẫu thiết kế để biết các fan muốn gì. Thậm chí ngay cả khi cô bị kéo vào các cuộc tranh cãi với những người chỉ trích chất lượng sản phẩm của mình, các fan cũng bênh vực cô và thể hiện sự ủng hộ của họ.

Giá trị chia sẻ: Một lý do nữa dẫn đến thành công của wang hong là các giá trị chia sẻ giữa các fan. Các wang hong tạo ra một loạt các giá trị nhờ những hình ảnh mà họ post trên các mạng xã hội. Một người theo dõi có thể ngưỡng mộ một thái độ cá nhân về hoạt động tiêu dùng và tự đầu tư. Chẳng hạn, trong một bài post của Zhang Dayi có đoạn, "không chỉ đơn giản là dùng tiền để mua sắm, mà bạn đang xây dựng một đế chế lý tưởng cho con người mà bạn khát khao vươn tới." Những người nổi tiếng thường có đặc điểm chung là hấp dẫn, mạnh mẽ và có khả năng điều hành một công việc làm ăn hái ra tiền từ khi còn trẻ.

 Một mô hình kinh doanh đã trưởng thành: Những người nổi tiếng đang làm biến đổi ngành bán lẻ ra sao

Mạng xã hội đối với các ngôi sao internet đóng một vai trò thiết yếu đối với thành công của họ trong công việc kinh doanh thương mại điện tử sau này. Nó giảm thiểu rất nhiều chi phí khi phải thu hút người dùng. Tuy nhiên đây chỉ là một nửa con đường dẫn đến điểm cuối là kiếm tiền thực sự từ các fan.

Để hoàn thiện bước cuối cùng của một doanh nghiệp bán lẻ trực tuyến, họ cần sự trợ giúp của nhiều chuyên gia từ nhiều lĩnh vực như: thiết kế thời trang, chuỗi cung ứng, sản xuất, quản lý nhà xưởng, vận hành cửa hàng trên mạng và các dịch vụ hậu mãi. Những vai trò đa dạng này không thể được đảm đương chỉ bởi một người duy nhất, đặc biệt là khi có vô số đơn hàng được tạo ra.

Đây chính là lúc mà các công ty quản lý ngôi sao internet xuất hiện, nắm giữ một vai trò mới trong lĩnh vực này để đảm đương những nhiệm vụ nêu trên. Phần lớn các ngôi sao internet trên Taobao đều được trợ giúp bởi các công ty như vậy. Ruhan, công ty đứng sau Zhang Dayi, hiện đang là người dẫn đầu và thành công nhất của loại hình kinh doanh này. Với sự tham gia của Ruhan E-Commerce, Zhang có thể tập trung vào quảng bá và quan hệ khách hàng, nói cách khác là quản lý người hâm mộ.

Ruhan E-commerce giữ nhiệm vụ quản lý chuỗi cung ứng và vận hành cửa hàng trực tuyến. Về quản lý chuỗi cung ứng, công ty này phụ trách mua vải, tạo mẫu và thiết kế, liên hệ thuê ngoài sản xuất với các công ty đối tác. Về vận hành cửa hàng trực tuyến, ngoài các công việc hàng ngày và dịch vụ hậu mãi, Ruhan cũng cung cấp thêm cả dịch vụ bán hàng và khuyến mãi chớp nhoáng để tránh lượng hàng tồn quá lớn – một vấn đề nhức nhối mà ngành thời trang truyền thống gặp phải.

Công ty này cũng đóng vai trò quản lý tài năng, hỗ trợ tạo phong cách và hình ảnh cho các khách hàng của mình (tức các ngôi sao internet), huấn luyện họ cách viết blog, pose hình, và tương tác với các fan.

Vấn đề hình ảnh đáng lo ngại

Cuộc khảo sát do China Tech Insights thực hiện cho thấy có một sự tương phản khủng khiếp giữa lượng hàng bán được và thái độ tiêu cực nói chung mà quần chúng dành cho các ngôi sao internet cùng công việc của họ.

Theo đó, 41,7% những người trả lời cho biết họ không thích, thậm chí khinh bỉ các ngôi sao internet, chủ yếu là do ấn tượng chung mà họ mang lại. 51,1% có thái độ trung lập đối với họ do thiếu thông tin và kiến thức. Chỉ còn lại 7,2% là có thái độ tích cực và thiện chí với họ.

Thực ra "wang hong" trong tiếng Trung Quốc là một từ có hơi hướng tiêu cực đối với nhiều người. Ấn tượng chung về một ngôi sao internet ở Trung Quốc thường là một phụ nữ đam mê danh vọng, bỏ bê tri thức để theo đuổi tiền tài và scandal nhằm trở nên nổi tiếng. Mặc dù wang hong thường được coi là xinh đẹp, dễ thương, nhưng sự xuất hiện của họ đa phần không dễ nhận ra nơi công cộng vì mọi người đã quen với hình ảnh được bồi đắp bởi phẫu thuật thẩm mỹ và các phần mềm chỉnh sửa ảnh.

Ông chủ của Ruhan E-commerce, trong một cuộc phỏng vấn, đã nói mình không thích mọi người gọi các khách hàng của mình là "wang hong", thay vào đó ông thích sử dụng thuật ngữ KOL (Key opinion leaders – những người có sức ảnh hưởng trên cộng đồng mạng). Ông mô tả khách hàng của mình là những "người tạo nội dung chuyên nghiệp trong ngành (thời trang)."

Tuy nhiên, dù cho dư luận có thay đổi cái nhìn về các ngôi sao internet hay không, thì có một sự thật không thể phủ nhận là họ đã trở thành một lực lượng cực kỳ nổi bật trong ngành bán lẻ trực tuyến hiện nay ở Trung Quốc. Và thành công này chắc chắn sẽ còn kéo dài và tồn tại khá lâu tỏng tương lai.