Một kiến thức cơ bản mà có lẽ tất cả các mẹ đều biết là: Trong thai kỳ, dây rốn đảm nhận vai trò quan trọng bậc nhất khi truyền dưỡng chất và oxy từ mẹ sang thai nhi, giúp thai nhi phát triển khỏe mạnh. Tuy nhiên, những biến chứng thai kỳ liên quan đến dây rốn thì không phải ai cũng nắm được, trong đó có hiện tượng dây rốn thắt nút, gây nguy hiểm rất lớn đến sự sống của thai nhi.

Hiện tượng dây rốn thắt nút chiếm tỷ lệ 0,3-2,2% của các ca sinh. Tỷ lệ tử vong của các thai nhi có dây rốn thắt nút tăng gấp 4 lần so với thai nhi bình thường. Bệnh lý hiếm gặp này lại đặc biệt khó có thể được phát hiện trước khi sinh thường hoặc sinh mổ. Do vậy, nếu thai nhi bị bệnh lý này, tỷ lệ tử vong trong bụng mẹ hoặc trong quá trình chuyển dạ là rất cao.

Hiện tượng dây rốn thắt nút chiếm tỷ lệ 0,3-2,2% của các ca sinh.

Nguyên nhân khó xác định

Thắt nút dây rốn được hình thành trong quá trình thai nhi cử động, di chuyển qua các vòng cung dây rốn. Có 1 số yếu tố làm tăng nguy cơ dây rốn thắt nút như: dây rốn dài, đa ối, kích thước thai nhi nhỏ, thai nhi là bé trai, mẹ bị tiểu đường thai kỳ, song thai 1 túi ối, có chọc dò ối thai kỳ, đẻ nhiều và mẹ dùng các chất kích thích…

Nhiều ý kiến của các chuyên gia cho rằng khó xác định chính xác thời điểm tạo thành dây rốn thắt nút. Dây rốn thắt nút có thể tạo thành rất sớm từ 9-12 tuần tuổi thai, bởi ở giai đoạn này thể tích nước ối nhiều hơn thể tích thai nhi.

Sự nguy hiểm ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng

Những trường hợp dây rốn thắt nút mà thai vẫn chào đời khỏe mạnh được coi là rất đáng kinh ngạc. Tại Việt Nam và trên thế giới đã ghi nhận khá nhiều ca như thế.

Thắt nút dây rốn được hình thành trong quá trình thai nhi cử động, di chuyển qua các vòng cung dây rốn.

Ví dụ như mới đây, có trường hợp một sản phụ ở Cam Ranh, Khánh Hòa nhập viện với chẩn đoán mang thai lần thứ 4, thai 37 tuần tuổi. Sản phụ này có tiền sử mổ lấy thai 2 lần nên khi có dấu hiệu chuyển dạ, sản phụ được chuyển mổ cấp cứu. Trong quá trình mổ lấy thai, các bác sĩ phát hiện thai nhi có dây rốn thắt nút 1 vòng. Sau 1 giờ phẫu thuật, thai nhi được lấy ra kịp thời và an toàn, bé gái cân nặng 2,9 kg.

Tuy nhiên, cũng có những trường hợp không may mắn như thế khi thai chết lưu hoặc tim thai suy do dây rốn bị thắt nút quá chặt.

Có trường hợp dây rốn thắt nhiều nút.

Cách đây 3 năm, truyền thông cũng đã đưa tin nhiều về sự việc một sản phụ ở Lộc Hà, Hà Tĩnh sinh con ở tuần thứ 39. Siêu âm, xét nghiệm nước tiểu, máu trước sinh đều cho kết quả bình thường và các bác sỹ kết luận có thể sinh thường được. Thế nhưng, bé gái nặng 3kg của sản phụ này lại tử vong ngay sau khi vừa lọt lòng mẹ. Các biện pháp cấp cứu là vô hiệu, nguyên nhân cuối cùng được đưa ra là do dây rốn thắt nút.

Một số bà mẹ cũng đã chia sẻ về trường hợp đau lòng của mình. Khi họ không còn cảm thấy sự chuyển động của thai nhi trong bụng mình nữa, lo lắng đi khám và siêu âm thì mới bàng hoàng khi biết thai đã chết lưu. Nguyên nhân thực tế cũng là vì dây rốn thắt nút quá chặt và khiến thai nhi không còn nhận được oxy từ mẹ, dẫn đến mất tim thai.

Khó có thể phát hiện hay phòng tránh

Việc chẩn đoán khả năng dây rốn thắt nút có thể qua gợi ý từ siêu âm 4D khi thấy dòng chảy dây rốn cuộn thành hình vòng tròn. Tuy nhiên, hiện tượng này cũng khó phân biệt ở những quý sau bởi nhiều trường hợp dây rau dài tự chạy vòng tròn, nhìn tưởng dây rau thắt nút nhưng thực tế nó cuộn vòng tròn thôi. Đó là những trường hợp dây rốn dài có thể chẩn đoán nhầm trong quá trình siêu âm 4D.

Trường hợp phát hiện dây rốn thắt nút từ khi thai nhi còn trong bụng mẹ và em bé chào đời khỏe mạnh.

Tại Việt Nam, có 1 trường hợp đầu tiên phát hiện dây rốn bị thắt nút được phát hiện lúc thai còn trong bụng mẹ ở tuần 22. Đó là trường hợp của bé trai ở Mỹ Đức, Sài Gòn. Ngày 27/5/2017, bệnh viện Mỹ Đức cho biết bé trai đã chào đời khỏe mạnh, cân nặng 2250gr, với 1 vòng dây rốn thắt nút. Trước đó, trong quá trình theo dõi thai kỳ, các y bác sĩ bệnh viện Mỹ Đức rất căng thẳng, theo dõi bé lớn từng ngày trong lo âu hồi hộp. 

Nếu siêu âm 4D nghi ngờ dây rau thắt nút, mẹ bầu phải một tuần đi siêu âm 4D lại một lần, đo Doppler động rốn và xác định dòng chảy để biết nút buộc đó có thắt chặt lại không bởi khi nút buộc thắt chặt lại thì dòng chảy sẽ nhỏ dần đi, dẫn đến nguy cơ suy thai. Kèm theo đó, mẹ bầu cần theo dõi tim thai để xác định nguy cơ nguy hiểm với em bé lúc nào.

Dấu hiệu phổ biến nhất của thắt nút dây rốn là sự suy giảm hoạt động của thai nhi sau tuần thai thứ 37. Còn nếu thắt nút dây rốn xảy ra trong quá trình chuyển dạ, thai nhi cần được giám sát, đo nhịp tim để phát hiện được bất thường của nhịp tim thai.

Để phòng tránh biến chứng nguy hiểm của thắt nút dây rốn, mẹ phải để mắt tới hoạt động của thai nhi, đặc biệt là giai đoạn sau của thai kỳ. Nếu mẹ cảm nhận thấy có bất kỳ sự thay đổi đặc biệt nào trong hoạt động của thai nhi thì phải đi khám ngay tức thì.

Hiện nay chưa có phương pháp nào để ngăn ngừa nút thắt dây rốn xảy ra. Vì vậy, chăm sóc thai sản đúng cách là điều cần thiết để đảm bảo thai kỳ khỏe mạnh và không gặp biến chứng.