Đề xuất này được GS-TS Nguyễn Viết Tiến, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội Phụ sản Việt Nam nêu ra tại hội nghị quốc tế "Nâng cao tỉ lệ thành công trong hỗ trợ sinh sản" do Merck Healthcare và Hội Phụ sản Việt Nam phối hợp tổ chức ngày 7 và 8-9, tại Hà Nội.

Tăng tỉ lệ vô sinh, hiếm muộn

GS Tiến cho biết tình trạng vô sinh hiếm muộn ở nước ta ngày càng tăng và cao hơn mức thống kê 7,7% cách đây vài năm.

Theo đó, vô sinh nguyên phát là 3,9% và vô sinh thứ phát là 3,8%. Khoảng 50% là cặp vợ chồng ở độ tuổi dưới 30. Đặc biệt, tỉ lệ vô sinh thứ phát (vô sinh sau một lần có thai) đang gia tăng đến 15-20% sau mỗi năm và chiếm hơn 50% các cặp vợ chồng vô sinh.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) dự báo vô sinh và hiếm muộn là căn bệnh nguy hiểm thứ 3, chỉ đứng sau ung thư và bệnh tim mạch ở thế kỷ XXI. WHO cũng chỉ ra Việt Nam là một trong những quốc gia nằm trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương có tỉ lệ sinh thấp và tỉ lệ vô sinh cao trên thế giới.

"Việt Nam đang đối mặt với thách thức mức sinh ngày càng thấp, trong khi tỉ lệ vô sinh lại ở mức cao. Muốn duy trì được mức sinh thay thế, mỗi cặp vợ chồng phải sinh ít nhất 2 con. Hiện nhiều địa phương, đặc biệt là TP HCM tỉ suất sinh không đạt. Tình trạng vô sinh, hiếm muộn tác động trực tiếp tới mức sinh của mỗi địa phương"- GS Tiến nhận định.

Quỹ BHYT nên chi trả từng bước

Theo các chuyên gia, trình độ điều trị vô sinh, hiếm muộn của Việt Nam được đánh giá tương đương các nước trong khu vực, kỹ thuật phát triển rất nhanh. Nước ta hiện có hơn 50 trung tâm hỗ trợ sinh sản, có thể đáp ứng nhu cầu điều trị của người vô sinh, hiếm muộn.

Thực hiện IVF ở Việt Nam đạt mức thành công cao, tới 60% số ca chu kỳ IVF có thai lâm sàng. Tuy nhiên, điều thách thức là giá dịch vụ còn cao so với thu nhập của hầu hết người dân.

GS Tiến cho rằng nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn, khao khát có con nhưng không thể thực hiện do vấn đề kinh phí. Để thêm cơ hội cho các cặp vợ chồng vô sinh, một số nước đã có thể cho BHYT chi trả cho làm kỹ thuật thụ tinh ống nghiệm. Ví dụ ở Pháp, quốc gia này cho phép làm 4 chu kỳ thụ tinh ống nghiệm miễn phí. Nhưng tại Việt Nam, tất cả chi phí đều do các cặp vợ chồng chi trả.

"Cần có chủ trương, chính sách để thanh toán BHYT cho các cặp vợ chồng điều trị vô sinh hiếm muộn. Tôi đã làm việc với Bộ Y tế nhiều năm, kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, quỹ BHYT chỉ có mức độ, vì vậy nên làm từng bước" - GS Tiến đề xuất.

Đơn cử, các cặp vô sinh, hiếm muộn có bệnh liên quan như mổ u xơ tử cung, u buồng trứng hay các bệnh lý bất thường nhưng chưa cần can thiệp kỹ thuật thụ tinh ống nghiệm, BHYT nên thanh toán. Khi quỹ BHYT đạt mức tốt hơn có thể thanh toán cả những kỹ thuật điều trị vô sinh.

Các chuyên gia cho rằng nếu có chính sách phù hợp, các cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn sẽ được hưởng lợi, góp phần duy trì, ổn định chất lượng và số lượng dân số.

Tuy nhiên, GS Tiến cũng lưu ý ngoài lối sống và nguyên nhân bệnh lý, thanh niên đang có xu hướng kết hôn muộn. Việc này sẽ làm giảm khả năng có thai.