Theo kết quả nghiên cứu được Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia (ATGTQG), Công ty TNHH Ford Việt Nam và Quỹ Phòng Chống thương vong Châu Á phối hợp thực hiện và công bố, đối tượng điều khiển xe đạp điện (e-bike) có tỷ lệ sử dụng điện thoại cầm tay đặc biệt cao (với tỷ lệ 192/1.000), gấp khoảng 32 - 38 lần so với đối tượng đi xe gắn máy khoảng 6/1.000 và với đối tượng đi xe đạp khoảng 5/1000.
Nhóm đối tượng đi xe đạp điện sử dụng điện thoại cầm tay có nguy cơ gây TNGT nhiều nhất.
Trong các loại đường thì đường nông thôn có tỷ lệ người điều khiển phương tiện vi phạm cao nhất, khoảng 11 xe vi phạm trên mỗi 1.000 xe quan sát được. Trong đó, nam giới là đối tượng vi phạm chủ yếu, chiếm khoảng 75 - 80% các đối tượng quan sát có vi phạm.
Trong những người sử dụng điện thoại cầm tay khi đang điều khiển phương tiện, chỉ có khoảng 6% dừng hẳn xe vào lề đường, 33% chuyển vào làn giáp lề và đi chậm lại, còn khoảng 61% vẫn giữ tốc độ xe chạy như các xe khác trên đường. Đặc biệt, tỷ lệ sử dụng điện thoại cầm tay khi đang điều khiển phương tiện “hàng ngày” cao nhất rơi vào nhóm đối tượng lái xe tải (50%), tiếp đến là nhóm đối tượng lái ô tô con (39%), nhóm lái xe khách/xe buýt (37%) và thấp nhất là nhóm đối tượng lái xe máy (8%).
Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, sử dụng điện thoại cầm tay khi đang điều khiển phương tiện có thể làm xác suất xảy ra tai nạn giao thông (TNGT) tăng cao gấp gần 3 lần đối với ô tô và 20,3 lần đối với xe máy so với trường hợp không sử dụng điện thoại. Nói chuyện điện thoại dạng cầm tay làm tăng rủi ro xảy ra TNGT gấp 8,5 lần so với khi không sử dụng điện thoại. Nói chuyện điện thoại dạng rảnh tay làm tăng rủi ro xảy ra TNGT gấp 5,3 lần so với khi không sử dụng điện thoại.
Ngoài ra, yếu tố vận tốc và số năm kinh nghiệm lái xe đều có ảnh hưởng đến xác suất xảy ra tai nạn khi sử dụng điện thoại cầm tay và rảnh tay. Rủi ro xảy ra TNGT khi nhắn tin rất cao kể cả với lái xe chuyên nghiệp và có kinh nghiệm. Nội dung tin nhắn càng phức tạp càng làm phân tâm lái xe và dẫn tới rủi ro gây tai nạn cao hơn.
Từ kết quả này, nhóm nghiên cứu đề xuất cấm hoàn toàn hành vi sử dụng điện thoại cầm tay khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông. Với điện thoại rảnh tay (Bluetooth), kinh nghiệm của các nước phát triển như Mỹ, Đức, Nhật Bản... có thể cho phép sử dụng các công nghệ kết nối như Bluetooth giúp người lái xe liên lạc qua điện thoại, nhưng hoàn toàn rảnh tay để có thể tập trung lái xe an toàn, kèm theo đó là các hướng dẫn, khuyến cáo chặt chẽ.
Nhóm nghiên cứu cũng đề xuất nâng cao mức phạt hành chính và bổ sung hình phạt đối với hành vi sử dụng điện thoại nhắn tin hoặc nghe gọi để đủ mức độ răn đe đối với người điều khiển; tăng cường tuần tra, sử dụng ứng dụng công nghệ thiết bị cho phép trích xuất hình ảnh sử dụng điện thoại cho công tác xử phạt nguội. Bên cạnh đó, cần nâng cao nhận thức của người dân về tác hại nguy hiểm của hành vi sử dụng điện thoại trong lúc lái xe, cải thiện công tác đào tạo lái và sát hạch cấp phép lái xe.
Ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch Chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia cho biết, sử dụng điện thoại cầm tay khi lái xe là 1 trong 5 nguyên nhân lớn nhất dẫn tới TNGT trên thế giới. Tại Việt Nam, hành vi này đang diễn biến phức tạp, có ảnh hưởng trực tiếp tới ATGT của cộng đồng. Qua nghiên cứu này, Ủy ban ATGTQG Quốc gia sẽ chuyển kết quả nghiên cứu tới các cơ quan có liên quan phục vụ cho việc nghiên cứu các giải pháp phù hợp bao gồm hoàn thiện quy định pháp luật, hạ tầng kỹ thuật, tuyên truyền giáo dục và kiểm tra giám sát, cưỡng chế thực thi.
