Thị trường trong nước thời gian gần đây chứng kiến nhiều mặt hàng ẩm thực bùng nổ, trở thành hot trend (xu hướng) khiến khách phải xếp hàng mua như trà mãng cầu, cà phê muối, trà chanh giã tay, kem 10.000 đồng, bánh đồng xu…

Nắm bắt nhu cầu thị trường, không ít người bỏ công việc ổn định, dốc tiền kinh doanh “đu trend” kiếm lời. Nhưng bên cạnh những người hốt bạc thì cũng có không ít người rơi vào cảnh khóc dở mếu dở khi những mặt hàng sớm nở tối tàn này nhanh chóng hết sốt.

Thua lỗ, nợ nần vì ham làm giàu theo "trend"

Chị Trần Thị Thương (35 tuổi, Hà Nội) đang làm việc tại một doanh nghiệp có tiếng về F&B tại Hà Nội. Khi món cà phê muối bỗng trở thành trào lưu được giới trẻ rất ưa chuộng, chị Thương quyết định kinh doanh “đu trend". Tháng 6/2023, chị nghỉ việc và dốc tiền mở quán.

Chị Thương đặt mua xe cà phê muối từ TP.HCM với giá khoảng 1,5 triệu đồng/chiếc. Sau đó, chị tìm địa điểm và quyết định đặt những xe cà phê muối ngay tại các tòa nhà văn phòng lớn để thu hút dân công sở vốn có nhu cầu cao. Với 8 xe hàng rong bán cà phê, chị Thương mất khoảng gần 20 triệu đồng đầu tư, chưa kể tiền lương nhân viên và các phụ phí khác.

Chị kỳ vọng sẽ thu hồi vốn và làm ăn có lãi ngay từ tháng thứ 2: “Vì món này đang rất hot nên nếu thuận lợi thì chỉ sau hơn 1 tháng là tôi thu hồi vốn, hết tháng thứ hai kiểu gì cũng có lãi".

Nhưng chị Thương không thể ngờ rằng, chỉ chưa đầy nửa tháng kể từ ngày đầu tiên chị mở bán, xung quanh các khu vực chị chọn, lần lượt có thêm rất nhiều xe cà phê muối khác mọc lên, khiến mật độ các quán cà phê muối ngày càng dày đặc, sức cạnh tranh ngày càng lớn, trong khi nhu cầu của khách thì ngày một bão hòa.

“Lúc đầu bán tốt lắm, doanh thu cả triệu đồng/ngày cho mỗi xe. Nhưng khi xuất hiện các đối thủ cạnh tranh thì tình hình trở nên khó kiểm soát. Đến lúc này tôi mới hiểu là mình làm được thì người khác cũng làm được, vì bản chất của kinh doanh theo trend là ăn theo xu hướng, lại không cần quá nhiều vốn nên nhiều người sẽ tranh thủ nắm bắt thời cơ" , chị Thương nói.

Theo chị Thương, cả 8 điểm bán của chị đều xuất hiện vô số đối thủ cạnh tranh, chứng tỏ mọi người đua kinh doanh theo trend nhiều như thế nào.

“Sau khoảng 1 tháng, đâu đâu cũng thấy cà phê muối, một con phố dài trăm mét có khi xuất hiện gần 10 xe bán” , chị Thương nói.

Không thể cầm cự nổi do không tìm được địa điểm bán hàng nào ít đối thủ cạnh tranh, cũng như cà phê muối không còn hút khách như trước, chị Thương đành chấp nhận dẹp bỏ dự án khởi nghiệp của mình chỉ sau 1 tháng và hai lần nhập hàng từ công ty. Chị thanh lý được 4 chiếc xe đẩy, 4 cái còn lại nằm trong kho vì lúc này thị trường đã bão hòa, không ai muốn mua.

Trừ các loại chi phí, chị Thương lỗ hơn 10 triệu đồng. Chưa kể chị đã mất công việc chính thức mà biết bao người mơ ước. “ Đây là bài học đắt giá với tôi trong quá trình làm giàu. Đúng là không thể vội vàng trong kinh doanh ", chị Thương tiếc nuối.

Không may mắn như chị Thương, chủ một cửa hàng bánh đồng xu phô mai trên phố Phạm Ngọc Thạch (quận Đống Đa) thua lỗ đến gần trăm triệu đồng vì dốc tiền kinh doanh bánh đồng xu pho mai.

Bỏ ra gần 40 triệu đồng nhập ba chiếc máy làm bánh vào thời điểm loại bánh này đang “hot" nhất, thêm tiền thuê cửa hàng, mua nguyên vật liệu, thuê nhân công, anh tốn kém ngót nghét trăm triệu.

Ông chủ này nói: “ Thời gian đầu bán rất chạy. Thế nhưng chỉ sau khoảng 1 tháng, lượng bánh bán ra trong ngày bắt đầu sụt giảm đột ngột, khách hàng chẳng còn mặn mà với loại bánh đồng xu Hàn Quốc, một miếng cắn kéo dài sợi phô mai cả nửa mét này nữa.

Từ 300-400 chiếc/ngày giảm xuống còn 200, rồi 100 và đến bây giờ chỉ khoảng vài chục chiếc. Hôm nào kém may mắn, cả cửa hàng chỉ bán được khoảng 16 chiếc mỗi ngày ".

Chỉ vào ba chiếc máy nướng bánh thường xuyên trong tình trạng nguội ngắt, nằm chờ khách phía trước cửa hàng, anh cho biết thêm: “ Máy đó lúc tôi nhập đắt lắm, hơn 13 triệu đồng/chiếc. Bây giờ giá mỗi chiếc  cũng chỉ còn lại số lẻ mà vẫn không ai mua ", anh nói.

Ông chủ này buồn bã cho biết, dù ế ẩm nhưng anh vẫn cố gắng cầm cự vì mặt bằng kinh doanh đã thuê dài hạn, giờ đành cố xoay xở để vớt vát lại vốn, vì tiền vốn cũng là tiền đi vay mượn nên anh phải lo trả nợ.

Anh Trần Quang (quận Hà Đông) cũng chia sẻ câu chuyện kinh doanh "đu trend" của mình. Sau khi kiếm đậm với món cà phê muối, anh tự tin "bắt trend" trà mãng cầu nhưng nhanh chóng thất bại.

Chưa kể, anh còn đau đầu khi vội vàng xuống tiền chốt mua nhượng quyền thương hiệu đồ uống Mixue, cái tên từng "làm mưa làm gió" trên thị trường suốt thời gian qua.

“Lúc đầu thì công ty mẹ cam kết trong vòng bán kính 2km sẽ không có cửa hàng cùng hệ thống cạnh tranh, cam kết giữ nguyên giá bán của các sản phẩm. Thế nhưng sau đó, một con phố có đến 2, 3 quán cùng thương hiệu. Ấy là chưa kể họ còn bất ngờ giảm giá bán một số sản phẩm trên toàn bộ hệ thống, khiến chúng tôi không thể làm ăn được" , anh Quang nói.

Anh Quang hiện đang lâm vào cảnh khóc dở, mếu dở khi chi phí đầu tư tiền tỷ nhưng phải đi nhặt tiền lẻ hàng ngày vì bị công ty mẹ ép bán giá rẻ, thêm vào đó là áp lực cạnh tranh đến từ chính hệ thống và các thương hiệu khác khiến công việc kinh doanh trở nên “nghẹt thở”.

Không chỉ anh Quang, sau một giai đoạn mở rộng với tốc độ "chóng mặt", các cửa hàng Mixue đang bị rao bán và chuyển nhượng, với mức giá khoảng từ vài trăm triệu đồng đến hơn một tỷ đồng, tùy thuộc vào vị trí và diện tích của cửa hàng. Đa số người bán có xu hướng muốn chuyển nhượng toàn bộ quán, bao gồm cả trang thiết bị nội thất và các dụng cụ pha chế, bàn ghế và nhiều thứ khác.

Cẩn trọng khi kinh doanh "đu trend"

Giới chuyên gia trong lĩnh vực F&B cho rằng dù kinh doanh theo trend giúp người đầu tư nhanh chóng kiếm được nguồn tiền ngắn hạn nhưng lại tồn tại nhiều thách thức, thậm chí là nguy cơ phá sản nếu không có chiến lược bài bản.

Đầu tiên, về tính thời điểm. Những xu hướng này thường có tính chất ngắn hạn với sự lan truyền nhanh chóng qua mạng xã hội, gây tò mò với người tiêu dùng. Do người tiêu dùng rất nhanh thỏa mãn nên nếu gia nhập chậm, bạn có khả năng đối mặt với tình trạng thị trường giảm cầu và khó thu hồi vốn ngay khi vừa bắt đầu.

Thách thức thứ hai xuất phát từ tính chất thời vụ. Những người kinh doanh theo xu hướng sẽ gặp khó khăn trong việc xây dựng một tệp khách hàng trung thành vì những món hàng này chỉ là trào lưu, sớm nở rộ nhưng cũng nhanh chóng lụi tàn. Người tiêu dùng nay thích món này nhưng mai cũng có thể tò mò với món hàng khác.

Thách thức thứ ba, cũng là thách thức lớn nhất, liên quan đến an toàn thực phẩm. Phần lớn người tham gia kinh doanh theo xu hướng thường là các cá nhân không được đào tạo chuyên sâu về an toàn thực phẩm. Điều này khiến người tiêu dùng lúc đầu thì háo hức nhưng sau lại dễ thất vọng, thậm chí là tẩy chay. Đây là nguyên nhân khiến mặt hàng có thể nay sốt xình xịch nhưng mai đã nguội ngắt, không ai để ý.

“ Kinh doanh sản phẩm theo trend cần “đánh nhanh - rút gọn", không nên đầu tư lớn, địa điểm tốn kém để bán sản phẩm trend như một mặt hàng mang tính bền vững ",  ông Trần Trọng Tráng, Giám đốc kinh doanh Công ty Cổ phần Chiko Food, khuyến cáo.