Ốc chế biến nói chung và ốc luộc nói riêng đã là món ăn dân dã, quen thuộc với người dân không chỉ ở Hà Nội mà còn trên khắp cả nước. Đảo vài vòng qua các con ngõ nhỏ, các khu tập thể, ta có thể bắt gặp ở vỉa hè lớp lớp người từ trẻ đến già mê mẩn cái món ăn đơn giản nhưng không hề giản đơn này.

Chao ôi, chỉ mới nghĩ đến thôi mà thèm rồi. Ảnh @khanhhuyenh2.

Không như các loại ốc xào hay ốc rang me ở Sài Gòn, ốc luộc Hà Nội đúng kiểu phải là loại ốc vặn, ốc đá hay ốc mít, mà thực khách hay gọi dân dã là "ốc to, ốc nhỏ", luộc với sả và lá chanh, ăn kèm nước mắm gừng và ớt, phải nhể ốc bằng gai bưởi hoặc miếng sắt tây tỉa nhọn.

Nghĩ đến ốc luộc, thực khách ở Hà Nội có thể ăn hoài không chán: Ốc mới luộc còn nóng hổi, con nào cũng vàng ươm, béo ngậy, ăn vừa có độ giòn và dai chút ít. Mùi sả, mùi lá chanh quyện ốc với nước mắm gừng và ớt, chạm vào đầu lưỡi có chút tê tê, nhưng thơm nồng nàn lan tận xuống đáy họng, đến khi nuốt vào sẽ còn dư tàn vị ngọt nhẹ.

Một bát ốc lẫn có cả "ốc to", "ốc nhỏ" ăn kèm với sung và nước chấm chua cay.

Nhể ốc bằng những tấm thép nhỏ cắt nhọn đầu, chạm trực tiếp vào phần thịt ốc giòn và béo. Ảnh @khanhhuyenh2.

Điểm đặc biệt nhất của các quán ốc luộc Hà Thành chính là bát nước chấm, với mỗi hàng, mỗi tay nghề, người bán lại có gu pha chế riêng biệt, tạo nên cái danh của bao hàng ốc nổi tiếng ở đây. Ở Sài Gòn, các hàng có nước chấm ốc pha kiểu đủ vị chanh, đường, muối… thành một thứ nước chấm sánh đặc. Nhưng ở Hà Nội, bát nước chấm ốc luộc gần như chỉ có những thành phần cơ bản: nước mắm nguyên chất pha thêm chút chanh và gừng, đập ít sả, thái nhỏ lá chanh và ớt tươi. Dặm mỗi thứ một chút, hoà thành cái vị nước chấm chua cay thanh dịu, mà chấm vào thì “nịnh” lưỡi thôi rồi!

"Tất tần tật" để pha chế ra thứ nước chấm ốc thơm "dai dẳng". Tuỳ vào mỗi quán sẽ có một tỷ lệ và bí kíp pha riêng. Ảnh @ruby_2010.

Ăn ốc phải ăn bằng tay, lấy hoài, nhể hoài mà không mỏi chút nào. Thi thoảng, người Hà Nội ăn ốc luộc kèm với sả bằm, lá chanh và đôi khi cả dưa leo, củ đậu (củ sắn) nữa. Ngày nay các hàng ốc luộc thường bán thêm cho thực khách cả nem chua rán, nem lụi, ngao hấp, ốc xào, ngao xào, trứng cút lộn, hải sản rim me… Bàn “nhậu” ấy có thể níu chân những con “mọt ăn” cả buổi chiều, nhưng không lúc nào là thiếu đi nhân vật chính là đĩa ốc luộc với chén nước chấm thanh dịu.

Ngoài những món nhẹ ăn kèm, định nghĩa “quán ốc” ở một số địa chỉ còn được mở rộng thành một “tụ điểm” ăn vặt đủ món, hấp dẫn mọi độ tuổi. Ảnh @khanhhuyenh2, @_nymmm.

Mùa hè đến, “độc chiếm” từ sáng tới chiều muộn là hơi nóng hầm hập phả ra từ mặt đường hay các toà nhà, trên cao trời thì xanh không một gợn mây. Lắm lúc cả ngày đi học đi làm, chỉ chờ chực đến giờ tan tầm, rủ ngay vài người bạn đi “đá” mấy bát ốc luộc, nem lụi, nem chua… Trời nóng, ốc luộc nóng, ăn vào càng nóng ư? Nhưng không phải vậy, nhẹ nhàng nhể phần thịt ốc ra khỏi vỏ, chấm vào bát nước chấm chua cay nhẹ dịu, đưa vị vào cuống họng thanh mát vô cùng.

Đến khi mùa đông sang, hơi nóng được thay thế bằng những cơn gió buốt tay buốt chân len vào từng góc phố Hà Nội. Nhưng cứ đến hàng ốc luộc thì gió lại dừng, vì ấm quá! Đi ăn ốc mùa đông quả là hợp thời, tạm thoát khỏi cái lạnh lẽo ngoài kia, thu mình trong hàng ốc vỉa hè trên bàn nhựa xanh. Giữa bàn có bát ốc bốc hơi nghi ngút cạnh đĩa nem rán và trứng cút lộn, thế là trọn một bữa ấm lòng.

Dù là mùa nào trong năm, buổi nào trong ngày, thì ăn ốc chẳng thấy ngấy bao giờ. Ăn no quá có thể xin cô chủ một bát nước luộc ốc thanh thanh, nhàn nhạn: Uống mùa đông thì ấm lòng, uống mùa hè thì mát ruột gan. Ảnh @_nymmm, @khanhhuyenh2, @phucpd, @nofoodphobia.

Không chỉ mùa đông, mùa hạ, có lẽ ốc luộc là món ăn hiếm hoi ở Hà Nội hợp để ăn cả 4 mùa. Và ốc luộc cũng là món mà mỗi người có thể tìm thấy một hàng “tủ” ở khắp nơi. Chỉ cần lên Google gõ nhanh dòng chữ “hàng ốc Hà Nội” là sẽ có cả nghìn kết quả cho ra hàng trăm danh sách các-quán-ốc-luộc-phải-thử-1-lần-trong-đời. Nhưng dù có thể, hầu như trong lòng người dân Hà Nội đều có cho mình một quán ốc thân quen, không chỉ vị ốc ngon, mà còn là vì những câu chuyện cũ, người xưa.

Ăn ốc hiếm ai đi ăn một mình lắm, có bạn bè thân thích, có "cạ" để vừa ăn vừa tranh thủ chuyện trò. Tay vẫn nhể và miệng vẫn nhai vì sợ ốc nguội, nhưng những câu chuyện cứ mãi không kể hết thôi... Ảnh @ninheating.

“Hàng ốc” đi liền với chữ “vỉa hè” chắc là sự kết hợp cân xứng nhất với độ ngon của một bát ốc luộc đầy ắp. Điều đó cũng tạo nên những đặc trưng rất riêng trong văn hoá ăn uống của người Hà Nội. Ăn ốc là phải từ tốn, “lai rai” thêm dăm ba câu chuyện ngày hôm qua, hôm nay và mai kia nữa. Có bạn bè hẹn hò nơi quán ốc quen ven đường, âu cũng là cái thú đáng để chờ mong.

Hàng ốc vỉa hè chưa chắc là ốc ngon, nhưng hàng ốc ngon chắc chắn là ở vỉa hè. Ảnh @nofoodphobia, @ninheating.

Hà Nội có nhiều loại ốc, Hà Nội cũng có vô số hàng ốc luộc với những bí quyết chế biến ốc, pha chế nước mắm, gia vị riêng… Ai cũng có cho mình một hàng ốc “tủ” ở Hà Nội.

Và dưới đây là một số quán ốc luộc vỉa hè có tiếng dành cho ai chưa tìm thấy quán quen cho riêng mình: