Bên cạnh những bàn thắng và đường kiến tạo sắc sảo, một trong những hình ảnh đáng nhớ nhất của Lionel Messi tại World Cup 2022 là khi anh biến trung vệ Josko Gvardiol của Croatia - một trong những cầu thủ phòng ngự nổi bật nhất giải - thành một anh hề, sau đó kiến tạo cho Julian Alvarez ghi bàn ấn định tỉ số 3-0 của trận bán kết.

Nhìn vào thể trạng, Gvardiol hơn Messi mọi mặt. Trung vệ người Croatia trẻ hơn đối thủ tới 15 tuổi. Anh cao 1m85 và nặng 80kg, tức là hơn Messi 16cm chiều cao và 7kg cân nặng. Nhưng Gvardiol dễ dàng bị Messi vượt mặt trong một màn đấu tay đôi.

Khoảnh khắc đó khiến cả thế giới nhận ra rằng Lionel Messi – dù đang đi tới những năm cuối trong sự nghiệp cầu thủ - vẫn sở hữu khả năng bùng nổ dữ dội. Hông của anh vẫn xoay, đôi nhân vẫn nhảy múa cùng trái bóng và khiến anh trở nên bất bại như thể vẫn đang ở thời kỳ đỉnh cao. Nhưng Messi đã làm thế nào để vô hiệu hóa mọi bất lợi thể hình và tuổi tác trong cuộc đấu tay đôi với một trung vệ như Gvardiol?

“Về mặt sinh học, cơ thể Messi như thể sinh ra đã có khả năng chuyển hướng. Cậu ấy có thân dài, chân hơi ngắn – tức là trời cho cậu ấy sự linh hoạt”, Jonas Dodoo, cựu VĐV điền kinh và hiện đang là cố vấn đào tạo về thể lực và tốc độ cho giải Ngoại Hạng Anh và Bundesliga nhận xét.

Cựu hậu vệ Stoke City – Danny Higginbotham đồng tình với ý kiến của Jonas Dodoo. Ông cho rằng cầu thủ phòng ngự có thể hình tốt sẽ phần nào gặp khó khăn khi đối mặt với đối thủ có khả năng xoay trở tốt.

“Một trong những kỹ năng mà mọi hậu vệ cần có là ước tính được đường tấn công của đối thủ. Tuy nhiên khả năng biến đổi tốc độ và hướng di chuyển của Messi quá khủng khiếp. Cậu ấy có thể dừng bóng rất nhanh, qua đó khiến hậu vệ phải chậm lại. Thế rồi ngay khi đối phương thoáng dừng thì Messi tăng tốc.

Ta đã thấy nhiều cầu thủ có thể hình tốt như Gvardiol đối đầu với Messi rồi. Nhìn chung họ không thể sử dụng ưu thế sức mạnh bởi bản thân mình cũng bị chậm lại khi truy cản Messi.

Có lúc mọi người tưởng rằng Messi sẽ bị Gvardiol bắt kịp, bởi cậu ấy quay người để che bóng. Nhưng chỉ với một khoảnh khắc chuyển mình là đối thủ đã bị rơi lại đằng sau. Các hậu vệ luôn gặp khó khăn với cách mà Messi chuyển hướng. Cậu ấy nhỏ con nên có trọng tâm tốt hơn, đồng nghĩa với việc xoay trở dễ hơn”, Higginbotham nhận xét.

Dodoo đồng ý rằng trọng tâm thấp là điểm mạnh của Messi. Điều này giúp cầu thủ người Argentina dễ xoay chuyển hơn khi đổi hướng, đồng thời khiến anh khó ngã hơn.

“Nói một cách đơn giản thì Messi có một ‘bộ phanh’ cực tốt. Cậu ấy có thể dừng lại rất nhanh, rồi đột ngột tăng tốc. Không khó để nhận ra các động tác di chuyển của Messi thường là kết hợp giữa dừng và chạy, nhưng điều đó đỏi hỏi khả năng hãm tốc và tăng tốc cực cao”, Dodoo nhận xét.

Bên cạnh yếu tố cơ bắp, thể trạng và cấu tạo cơ thể, Dodoo nhấn mạnh yếu tố thứ 2 giúp Messi trở nên vĩ đại là độ nhạy của não bộ, cùng khả năng ra quyết định và hành động rất nhanh.

“Messi có khả năng quan sát hoàn hảo, nắm được từng chuyển động nhỏ nhất của đối thủ, từ đó đưa ra dự đoán và phản ứng phù hợp. Cậu ấy thường nhử hậu vệ bằng tốc độ vừa phải, như thể vẫy cái áo choàng đỏ trước mũi bò tót vậy. Khi đối thủ tưởng như đã bắt được thì cậu ấy đột ngột tăng tốc và thoát đi.

Duy trì tốc độ dưới mức tối đa đồng nghĩa với việc bất cứ khi nào Messi thấy nguy hiểm ập đến là cậu ấy có thể tăng tốc để vượt qua, như thể lên – xuống số khi đi xe vậy”, Dodoo nói.

Yếu tố quan trọng thứ 3 là hệ thống thần kinh vận động. Theo cựu HLV ĐT Tây Ban Nha – Robert Moreno, 3 năm làm việc cùng Messi với tư cách trợ lý HLV giúp ông nhận ra yếu tố này giúp cho Messi luôn vượt trội đối thủ dù gặp bất lợi về thể hình.

“Cậu ấy như nhân vật trong phim Ma trận. Hẳn mọi người còn nhớ cảnh diễn viên chính cử động cơ thể rồi những viên đạn bay chậm hơn nhỉ? Theo tôi, Messi chơi bóng cũng giống như vậy. Dường như trong tâm trí cậu ấy, mọi thứ diễn ra chậm hơn so với người bình thường”, HLV Moreno nhận xét.

“Nói chung cậu ấy có khả năng suy nghĩ nhanh hơn người khác, và có thể làm những gì mình nghĩ. Thỉnh thoảng, các cầu thủ nghĩ rằng mình sẽ làm thế này thế kia khi tình huống xảy ra, nhưng họ không làm được.

Messi thì khác. Cơ thể và tâm trí của cậu ấy phối hợp với nhau một cách linh hoạt và đồng bộ, cùng với đó là khả năng xoay trở xuất sắc. Do đó, Messi có thể làm bất cứ điều gì mình muốn, như cách cậu ấy vượt qua Gvardiol chẳng hạn”.

Nhờ vậy, Messi luôn lấn lướt đối thủ trong các tình huống một chọi một. Ngay cả khi biết rằng cầu thủ người Argentina định làm gì thì các hậu vệ cũn không thể ngăn cản, bởi khi họ chuyển động thì Messi đã đi trước một bước.

"Bạn có thể đoán được phần nào Mbappe sẽ chạy về bên phải hoặc bên trái thông qua chuyển động của cậu ấy, nhưng không thể đoán được Messi định làm gì. Sang phải, sang trái, dừng lại hay chuyền đi… Messi có rất nhiều lựa chọn và luôn thực hiện với tốc độ rất nhanh, thế nên việc ngăn cản là bất khả thi”, Moreno nói.

Theo số liệu tại vòng bảng World Cup 2022, Messi là cầu thủ đi bộ nhiều nhất giải. Trong trận bán kết với Croatia, tổng quãng đường di chuyển của anh cũng chỉ hơn Leandro Paredes trong số các cầu thủ Argentina thi đấu ở đội hình xuất phát. Tuy nhiên, tiền vệ của Juventus bị rút khỏi sân ở phút 62.

Bên cạnh đó, hơn một nửa quãng đường di chuyển của Messi trong trận đấu đó cũng chỉ ở mức 0 – 7km/h.

“Messi di chuyển như vậy vì biết mình đã 35 tuổi và không thể lặp đi lặp lại các chuyển động cường độ cao như trước đây. Thế nên cậu ấy đi bộ, chờ đợi thời điểm nhận bóng ở đúng nơi đúng lúc, sau đó chuyền bóng hoặc làm bất cứ việc gì để tạo ra cơ hội ghi bàn.

Tuy nhiên khi đi bộ, Messi luôn quan sát mọi thứ xung quanh. Cậu ấy vừa thi đấu vừa phân tích đối thủ, cố gắng tìm ra điểm yếu. Theo tôi, điều này gần như là bất khả thi với phần lớn cầu thủ”, Moreno nhận xét.

“Ai cũng biết Messi xử lý bóng xuất chúng ra sao, nhưng điều quan trọng hơn là những gì cậu ấy làm trước khi nhận bóng. Nhìn vào thời điểm và không gian đón bóng, ta sẽ thấy cậu ấy đã đặt mình vào thế thuận lợi nhất. Từ đó, cậu ấy có thể xoay người và bứt khỏi đối thủ chỉ với một nhịp chạm.

Mọi người cứ nói là khi Argentina không có bóng thì Messi chỉ đi bộ. Đúng là Messi đi bộ, nhưng khi đó cậu ấy quan sát toàn cục và không ngừng suy nghĩ. Cậu ấy sẽ tìm tới vị trí phù hợp nhất khi đồng đội giành được bóng. Đó thường là nơi mà các hậu vệ khó theo kèm và đủ không gian để cậu ấy phát huy sở trường là khả năng xoay trở.

Tóm lại, cậu ấy đã ra một loạt quyết định từ khi không có bóng, để rồi đưa mình vào thế thuận lợi khi bóng đến chân. Đó là phẩm chất thiên tài của Messi”, Higginbotham nói.

HLV Robert Moreno cũng nhấn mạnh về “IQ chơi bóng” của Messi là vượt trội so với phần lớn cầu thủ thông thường.

“Đó là khía cạnh mà chúng ta khó lí giải bằng lời. Nó giống như việc tôi không thể giải thích vì sao chúng ta lại nói chuyện thế này. Ta học nói chuyện từ bé và giờ cứ thế mà thực hiện, nhưng ta không giải thích tại sao mình lại nói chuyện với người khác. Cầu thủ bóng đá cũng vậy. Họ chơi bóng nhưng không thể giải thích vì sao, và Messi dường như đã đạt tới cảnh giới tối đa của việc chơi bóng. Cậu ấy tìm ra giải pháp mà người khác không thể hình dung khi rơi vào một tình huống cụ thể.

Ta có thể nói cả ngày về thể lực hay kỹ thuật của Messi. Rõ ràng cậu ấy là cầu thủ xuất chúng, nhưng theo tôi, sự khác biệt là cách mà cậu ấy phân tích thế trận ngay trên sân. Với tư cách HLV, tôi khẳng định việc phân tích trận đấu dễ hơn nhiều nếu ta ngồi ngoài sân và có máy tính trong tay, nhưng Messi làm điều đó ngay trong trận. Đó là sự khác biệt lớn nhất, và cũng là điểm giúp cậu ấy trở thành cầu thủ xuất sắc nhất mọi thời đại”, Moreno chia sẻ.

Tuy nhiên, Moreno cho rằng nhiều người quá chú ý tới “IQ chơi bóng” xuất chúng và danh tiếng của Messi mà bỏ qua yếu tố thể trạng của cầu thủ người Argentina.

“Rõ ràng là cậu ấy không được như Cristiano Ronaldo. Nhưng Messi rất khỏe, từ chân, bộ cơ xương và toàn bộ phần thân trên. Nếu không đủ khỏe thì không ai có thể chơi bóng đỉnh cao được. Dĩ nhiên có nhiều người khỏe hơn Messi, nhưng điều tiên quyết là cậu ấy đủ khỏe để thi đấu tốt với cường độ 3 ngày/trận. Thể lực – đó là sự khác biệt lớn nhất khi một cầu thủ bước lên con đường thi đấu đỉnh cao”, Moreno nhấn mạnh.

Ngoài ra, rất ít người nhắc tới phần sau cơ thể của Messi, bao gồm lưng và mông. Trong bài viết cho The Athletic hồi năm ngoái, cựu tiền vệ Yaya Toure cũng nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc dùng thân sau để bảo vệ bóng, qua đó khiến đối thủ khó tiếp cận, đồng thời giúp cầu thủ tấn công có thêm không gian trong các tình huống xoay trở nơi chật hẹp.

“Tôi đã chơi cùng Lionel Messi. Ngay khi có người tiếp cận, cậu ấy luôn tìm ra cách để tránh những cú tắc bóng. Nếu biết dùng phần sau cơ thể, bạn sẽ có nhiều thời gian xử lý hơn khi rơi vào không gian hẹp, trong khi ngăn cản đối thủ áp sát. Đó là một trong những thách thức lớn nhất với mọi tiền vệ trong bóng đá ngày nay”, Toure viết.

Rõ ràng Messi biết làm thế nào để phát huy tối đa nền tảng thể lực mà mình đang có. Như Moreno đã nói, một cầu thủ xuất sắc thì chắc chắn phải rất khỏe, nhưng yếu tố quan trọng nhất vẫn là khả năng xử lý của não bộ.

“Câu chuyện không phải là khỏe hay không. Nếu nhắc về các cầu thủ theo phong cách Barcelona, thường bạn sẽ nhấn mạnh vào những cầu thủ không có thể trạng nổi bật như Xavi hay Iniesta. Nhưng vấn đê là họ có thể luân chuyển trái bóng nhanh hơn tốc độ chạy của bất kỳ ai trên thế giới này.

Trong bóng đá hiện đại, thể lực đóng vai trò rất quan trọng. Thực tế là rất nhiều người sở hữu thể lực và sức mạnh tương đương hoặc hơn Messi. Nhưng sự khác biệt là ở chỗ Messi ngoài thể lực không thua kém ai, cậu ấy còn có khả năng suy nghĩ, nhìn nhận và phân tích ngay khi đang thi đấu”, Moreno chốt lại.

Đó chính là bí mật của “ma thuật” giúp cho Lionel Messi – một cầu thủ 35 tuổi nhỏ con đánh bại trung vệ 20 tuổi cao lớn trên sân chơi lớn nhất của bóng đá thế giới.