Tantrum là thuật ngữ mô tả các hành vi ương bướng, la hét, khóc đòi bằng được, tức giận, đánh lại cha mẹ, nằm khóc ăn vạ thường xảy ra ở trẻ nhỏ trong độ tuổi từ 1 – 5 tuổi.

Cơ bản, trẻ thường dùng tantrum để cho bạn biết trẻ cần giúp đỡ khi gặp rắc rối (ví dụ, trẻ không biết cách chơi 1 món đồ chơi), để đạt được điều trẻ muốn (ví dụ, đòi kẹo khi tính tiền ở siêu thị), để ngăn bạn đưa vào một hoạt động trẻ thấy chán (ví dụ, trẻ không muốn vào khu vực nhà sách, trẻ thích quầy đồ chơi)… Điều này có nghĩa là trẻ sẽ có những lúc gặp khó khăn về điều khiển cảm xúc, sử dụng ngôn ngữ để diễn đạt. Dẫn đến kết quả, tantrum có thể hình thành như một phần phát triển của trẻ.

Để hỗ trợ cha mẹ trong hành trình nuôi dạy con của mình, một trong những công cụ mà các chuyên gia nhi khuyên cha mẹ áp dụng là hình phạt time-out.

Có những lúc trẻ gặp khó khăn về điều khiển cảm xúc, sử dụng ngôn ngữ để diễn đạt dẫn đến kết quả là các hành vi ương bướng, la hét (Ảnh minh họa).

Time-out là gì?

Time-out là một trong những hình thức kỷ luật mà cha mẹ có thể dùng để giúp trẻ có một khoảng dừng "có ý nghĩa". Lúc này não bộ của trẻ có thể học được nhận thức và cách kiểm soát cảm xúc tốt hơn.

Cách thực hiện hình phạt time-out gồm 3 bước:

1. Cha mẹ bình tĩnh yêu cầu trẻ vào khu vực time-out và cho trẻ 1 lí do ngắn gọn với giọng nghiêm trầm, không tranh luận hay la mắng kiểu "hổ báo", không chấp nhận xin lỗi khi lệnh "time-out" được ban ra.

2. Trẻ sẽ ở vùng time-out với kiểm soát của bạn với số phút bằng số tuổi của trẻ. Không đồ chơi, không tranh luận, bỏ qua hết những hành vi của trẻ trong lúc time-out như khóc, la hét, nằm lăn ăn vạ… nhưng bạn vẫn ở sát trẻ để kiểm soát những hành vi của trẻ.

Chọn khu vực time-out cần đảm bảo không có các yếu tố gây sao nhãng như TV, đồ chơi, giường, ghế sofa hoặc nơi có nhiều người sinh hoạt. Khu vực time-out là nơi làm cho trẻ có cảm giác "chán nhất", chính sự chán này làm não bộ trẻ hoạt động suy nghĩ về nhận thức.

3. Kết thúc time-out là lúc bạn và trẻ cần nói chuyện. Câu chuyện nên gồm 3 nội dung: Tại sao con lại phải ngồi vào đây? Làm sao để con không phải vào khu vực này nữa? Cách mà con cho mẹ biết con gặp khó khăn để mẹ hỗ trợ thay vì con cư xử bằng thái độc ương bướng hay hành động la hét, khóc lóc?".

Những câu hỏi xoay quanh hình phạt time-out?

Đây là những băn khoăn của cha mẹ trong quá trình thực hiện time-out cho trẻ.

Q: Trẻ đòi đi vệ sinh lúc thực hiện time-out, tôi phải làm sao?

A: Các chuyên gia nhi từ CDC, Mỹ chia sẻ: Bạn không cần chú ý đến những gì trẻ nói trong lúc time-out vì thực tế thời gian time-out là rất ngắn, không ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt cá nhân của trẻ. Một điều mà chắc chắn bạn sẽ gặp nếu bạn cho trẻ đi vệ sinh lúc time-out là trẻ sẽ biết dùng lí do này để ra khỏi time-out sớm hơn quy định cho những lần sau. Trong trường hợp, trẻ thật sự cần thiết đi vệ sinh, bạn có thể cho bé đi vệ sinh, nhưng bạn không nói hoặc hành động gì, chỉ hỗ trợ bé đi vệ sinh. Sau khi kết thúc, bạn đưa bé vào vùng time-out lại và thời gian được tính tiếp tục.

Thời gian time-out sẽ giúp não bộ của trẻ có thể học được nhận thức và cách kiểm soát cảm xúc tốt hơn (Ảnh minh họa).

Q: Trẻ đòi hoặc tự ý ra khỏi vùng time-out trước khi bạn cho phép thì phải làm sao?

A: Bạn yêu cầu hoặc bế bé vào lại vùng time-out. Bên cạnh đó, bạn cho trẻ biết điều gì sẽ xảy ra nếu trẻ phá luật time-out. Ví dụ, trẻ sẽ không được sử dụng chiếc xe đạp ngày hôm nay hoặc cuối tuần này con sẽ không được ra nhà sách để mua.... Điều này sẽ cho bé sự tự lựa chọn, một quy trình cần thiết cho phát triển nhận thức. Ví dụ, sau khi bạn bế bé vào lại time-out, bạn có thể nói với giọng nghiêm: "Nếu con ra ngoài 1 lần nữa, time-out sẽ kết thúc và con sẽ không được sử dụng chiếc xe đạp hôm nay. Nếu con im lặng đợi hết thời gian time-out, con có thể sử dụng chiếc xe đạp".

Khi bạn đưa ra luật này, thì phải giữ đúng luật này hết cả ngày, hoặc đúng giao kèo. Bài học trẻ học được là phải chọn 1 lựa chọn và chịu trách nhiệm với lựa chọn đó, dù nó là xấu nhất.

Q: Trẻ la hét khóc lóc trong suốt và cả khi hết thời gian quy định của time-out. Tôi nên cho trẻ ra khỏi time-out hay tiếp tục thêm thời gian time-out?

A: Lời khuyên đầu tiên của GS.Waston, ĐH Miami, Mỹ chia sẻ: "Cứ kệ thôi, hầu như đứa trẻ nào vào time-out đều la hét khóc lóc. Tùy vào khả năng kiểm soát cảm xúc và sự trải nghiệm time-out khác nhau, mà có đứa sẽ khóc suốt thời gian time-out, cũng có đứa sẽ chỉ la hét thời gian đầu. Đây là một trạng thái tâm lý bình thường. Tuy nhiên, trẻ sẽ sớm ngừng hành động này sau một vài lần time-out vì trẻ sẽ nhận biết được rằng mẹ không quan tâm đến việc trẻ làm gì trong time-out.

Kết thúc thời gian time-out, bố mẹ phải nói chuyện với trẻ (Ảnh minh họa).

Bạn không nên kết thúc time-out khi trẻ vẫn đang la khóc đến hết giờ hoặc cũng không nên thêm thời gian time-out. Trong trường hợp trẻ la khóc suốt time-out, bạn có thể làm như sau: Đợi còn 5 giây trước thời điểm kết thúc, bạn lại gần ngồi ngang tầm mắt của trẻ và nói với giọng nghiêm trầm ấm: "Bin, nghe mẹ nói này, bây giờ con có thể im lặng nghe mẹ nói con có thể ra ngoài". Điều này sẽ dạy cho trẻ hiểu được rằng: Trẻ chỉ có thể ra ngoài nếu chịu im lặng lắng nghe.

Q: Trẻ lấy đồ chơi ra chơi hoặc lên giường giả vờ nằm ngủ trong thời gian time-out, tôi nên làm gì?

A: Một nguyên tắc quan trọng mà bạn cần tuân thủ và cũng cần cho trẻ biết sự tồn tại của nguyên tắc này để trẻ tôn trọng nó trong suốt time-out. Nguyên tắc đó là: Trẻ không được có bất kì món đồ chơi hoặc có yếu tố nào làm trẻ sao nhãng trong thời gian time-out, ví dụ như TV, giường, điện thoại hoặc ghế sofa. TS. Mark, chuyên gia từ Trung tâm CDC, Mỹ giải thích: Trẻ cần 1 khoảng lặng đủ lâu, mà không có bất kì thứ gì làm trẻ sao nhãng, lúc này nó sẽ làm trẻ rơi vào khoảng thời gian "chán nhất". Điều này sẽ kích thích tầng 2 của não bộ cho các hoạt động kiểm soát cảm xúc và phát triển nhận thức đúng sai cho một hành vi.

Để đảm bảo nguyên tắc này được thực thi, bạn chọn vùng time-out không có các yếu tố gây sao nhãng ở trên và tránh nơi mà mọi người trong nhà thường xuyên sinh hoạt, nói chuyện. Bạn có thể quy ước với thành viên trong gia đình là họ có thể tạo điều kiện im lặng khi trẻ đang vào time-out, điều này rất cần thiết cho con trẻ chúng ta học hỏi tốt hơn về kiểm soát cảm xúc.

Hãy tìm một góc nào đó ở nơi công cộng và áp dụng time-out (Ảnh minh họa).

Q: Trẻ ương bướng nơi công cộng, làm sao tôi có thể tìm vùng time-out?

A: Cũng rất thường khi trẻ thể hiện cơn lốc ăn vạ nơi công cộng như siêu thị, nhà hàng, nhà sách hoặc nhà thờ. Đầu tiên, bạn hãy tìm góc nào đó mà cơn lốc ăn vạ của trẻ không gây quá nhiều phiền phức cho mọi người, như khu vực bên ngoài hoặc khu vực gần nhà vệ sinh. Bạn hãy cho trẻ tự trải qua giai đoạn 1, 2, 3 của tantrum tại nơi đó hoặc dùng cách đếm 1-2-3 để quy ước thời gian nín khóc hoặc ương bướng của trẻ. Nếu trẻ vẫn giữ thái độ không đúng, hãy dùng time-out và nhìn bức tường là vùng time-out.

Q: Nhà có hai trẻ, hai trẻ thường dành đồ chơi và đánh chọc ghẹo nhau, tôi nên làm sao?

A: Hướng dẫn của tổ chức CDC, Mỹ từng chia sẻ: Đầu tiên bạn nên xác định trẻ nào là nguyên nhân của vấn đề và có thể áp dụng time-out lên trẻ đó và món đồ chơi sẽ được cất đến cuối ngày và cả hai anh em không ai được chơi. Nếu bạn không xác định được trẻ nào là nguyên nhân hoặc cả hai đều có tương tác chọc ghẹo qua lại, bạn hãy time-out món đồ chơi và cho lí do ngắn gọn tại sao. Điều này sẽ cho hai trẻ hiểu được cách kiểm soát bản thân. Số phút time-out món đồ chơi bằng tổng số tuổi hai trẻ chia cho 2. Khi thời gian time-out kết thúc, hãy kể cho trẻ vì sao món đồ nằm đó và làm sao để nó không nằm ở đó vào lần sau, chia sẻ món đồ đó lúc chơi như thế nào.

Tiến hành time-out đối với món đồ, quyển sách hay đồ vật nào đó cũng là 1 cách bạn có thể làm thay vì áp dụng hình phạt time-out với trẻ. Nó có thể áp dụng cho 1 bé, thời gian time-out bằng số tuổi của 1 bé. Hiệu quả time-out đồ vật vẫn giữ nguyên giá trị nếu bạn vẫn làm tốt các bước như time-out trẻ.