Hòa Thân được biết đến như là một đại tham quan nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc. Nhờ sự khôn khéo và hiểu biết của mình Hòa Thân được Càn Long rất tín nhiệm, trọng dụng. Bởi vậy, tới năm Càn Long thứ 38 (năm 1773), Hòa Thân được giữ chức Đại thần Quản khố, chuyên lo việc quản lý tiền bạc. Từ đây, dưới sự ưu ái của Càn Long, Hòa Thân đã vơ vét và thao túng, ăn hối lộ, tham nhũng của cải của nhà nước.

Theo sử sách chép lại, khi nhà Hòa Thân bị lục soát, người ta đã phát hiện khoảng 800 triệu lượng bạc cùng nhiều cửa hàng, ruộng đất với tổng tài sản khoảng 1,1 tỷ lượng bạc. Con số này lúc bấy giờ tương đương với ngân khố của nhà Thanh tích góp trong 15 năm.

Của cải của Hòa Thân nhiều đến mức trong dân gian có tương truyền rằng "Cái Càn Long có Hòa Thân có, cái Càn Long không có chưa chắc Hòa Thân không có". Sở Văn lục đời sau viết: "Đời Thanh Cao Tông Càn Long, Hòa Thân làm quan, quyền thế khuynh đảo thiên hạ, kết bè kết đảng, đi lệch chính đạo mà kẻ sĩ trong triều chẳng dám ngăn trở".

Theo một số nhà sử học, nếu quy đổi ra nhân dân tệ, số tiền Hòa Thân nắm giữ rơi vào khoảng 253 tỷ nhân dân tệ (40,9 tỷ USD).

Dù khối tài sản của Hòa Thân lên tới hàng chục tỷ đô la Mỹ nhưng trong lịch sử Trung Quốc từng có một vị phú hào giàu gấp đôi đại tham quan nhà Thanh. Người đó là ai?

Đại phú hào giàu nhất thời nhà Minh

Đó chính là Thẩm Vạn Tam, một đại phú hào cuối triều Nguyên và đầu triều Minh ở Trung Quốc. Ông đã sử dụng cách thu mua ruộng đất và triển khai thông thương với nước ngoài, tích lũy được khối tài sản khổng lồ không kể xiết. Ông sở hữu 2/3 ruộng đất ở vùng Tô Châu, trong thời đại nông nghiệp hưng thịnh của Trung Quốc xưa. Điều này cho thấy mức độ giàu có của ông.

Theo "Trương Tam Phong toàn tập", Thẩm Vạn Tam từng là học trò của Trương Tam Phong, một người tu luyện trong núi sâu rừng già. Trước khi bái sư, ông đã nói: "Tôi sẵn sàng học Đạo để giúp dân, không dám mong mình được giàu sang phú quý." Trương Tam Phong đã dạy ông bí quyết luyện kim, và ông đã thành công trong việc tích lũy tài sản khổng lồ.

Tuy nhiên, vận mệnh của Thẩm Vạn Tam không luôn thuận lợi. Ông đã gặp nhiều khó khăn và thử thách trong cuộc đời. Một lần, lò luyện kim của ông bốc cháy, khiến tất cả lò luyện đan và ngôi nhà đều bị thiêu rụi. Thẩm Vạn Tam không nản lòng và tiếp tục nỗ lực. Ông đã bán thuyền đánh cá và lưới đánh cá để luyện kim. Cuối cùng, ông đã thành công và trở thành một trong những người giàu có nhất thời Minh.

Ngoài việc sở hữu ruộng đất, Thẩm Vạn Tam còn vận chuyển tơ lụa, đồ sứ và thủ công mỹ nghệ từ Giang Nam ra nước ngoài, kiếm được vô vàn lợi lộc. Nhờ những hoạt động này, ông đã gây dựng nên một cơ ngơi khổng lồ và nổi tiếng khắp vùng trung nguyên. Thẩm Vạn Tam trở thành một trong những người giàu có phát đạt đến mức Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương áp dụng chế độ thu thuế khác hẳn đối với gia đình và cơ ngơi kinh doanh của ông.

Dù vậy, sự giàu có không phải là tất cả. Thẩm Vạn Tam luôn ghi nhớ lời hứa của mình, quyên góp vàng luyện được cho người nghèo khổ. Ông đã từ bỏ của cải và gia đình để tu luyện Đạo. Vào một ngày, Trương Tam Phong đã dự đoán rằng ông Thẩm sẽ gặp đại họa trong tương lai.

Quả thực, Thẩm Vạn Tam đã gặp họa bởi sự hào phóng của mình. Đó là khi Chu Nguyên Chương bắt đầu phát động xây dựng và tu bổ tường thành Nam Kinh, Thẩm Vạn Tam đã hào phóng bỏ ra số tiền đủ xây 1/3 tường thành, hơn nữa đội ngũ xây dựng của Thẩm Vạn Tam còn hoàn thành nhiệm vụ sớm hơn ba ngày so với đội ngũ xây dựng của Chu Nguyên Chương. Thế nhưng, điều này đã khiến Chu Nguyên Chương không vui.

Vì vậy, vị hoàng đế này đã nhiều lần tìm cách ép Thẩm Vạn Tam giao ra gia sản của mình. Sau đó, khối tài sản của Thẩm gia chỉ còn một nửa so với trước. Từ đó về sau, gia tộc họ Thẩm không còn cơ hội để gượng dậy. Tới năm 1386, hai cháu trai của Thẩm Vạn Tam là Thẩm Chí và Thẩm Trang bị bỏ tù.

Thẩm Chí bị bắt do tội danh trốn thuế khóa lao dịch, còn Thẩm Trang bị quy là đồng lõa của "Hồ đảng" (tức phe phái của Hồ Duy Dung – Tể tướng từng định ám sát Chu Nguyên Chương). Họ phải bỏ ra không ít tiền của mới thoát khỏi lao ngục. Tới năm 1389, con dâu của Thẩm Vạn Tam lại bị khép vào tội đồng lõa cùng "Hồ đảng". Do tội danh này, phần lớn gia tài của nhà họ Thẩm bị tịch thu, con dâu cũng bị triều đình xử tử.

Lần đả kích cuối cùng của triều đình với gia tộc họ Thẩm xảy ra vào năm 1398. Thẩm gia bị triều đình khép vào tội tư thông cùng "Lam đảng", con trai và cháu đích tôn của Thẩm Vạn Tam đều bị tử hình, còn liên đới tới hơn 80 người trong gia tộc. Cuối cùng, Thẩm Vạn Tam và gia tộc của mình đều không thoát khỏi kết cục bi thảm.

Theo cuốn "Mai phố dư đàm", Thẩm Vạn Tam lúc bấy giờ có tài sản khoảng 2 tỷ lượng bạc. Như vậy, gia sản của vị phú hào này nhiều gấp đôi Hòa Thân.

*Nguồn: Sohu, Sina