Để trở thành một thanh niên hoặc một thiếu nữ, bất cứ đứa trẻ nào cũng phải bước qua tuổi dậy thì, giai đoạn "bản lề" cực kỳ quan trọng với những thay đổi lớn về thể chất lẫn tâm lý. Một trong những vấn đề đau đầu mà phụ huynh của các bé tuổi dậy thì phải đối diện là sự phát triển về giới tính của con cái kèm theo là những tò mò cũng như khao khát muốn trải nghiệm về tình dục. Ứng xử ra sao trước những tò mò và thay đổi này của con là thắc mắc không chỉ của riêng bậc phụ huynh nào.

Anh Huỳnh Chí Viễn, một phụ huynh - thầy giáo ở TP.HCM, đồng thời là nhà văn với nhiều bài viết về nuôi dạy con được nhiều người đồng tình và yêu thích đã chỉ ra những "căn bệnh" mà rất nhiều ông bố bà mẹ Việt mắc phải khi bắt gặp con có hành vi "nhạy cảm". Bên cạnh đó, anh cũng gợi ý những cách đồng hành cùng con qua giai đoạn nhiều thay đổi này.

Nhiều cha mẹ Việt còn quá cực đoan và lạc hậu

Ở thời đại mà các phương tiện truyền thông và giải trí mang nặng những yếu tố tính dục (phim ảnh, truyện ngôn tình, những người nổi tiếng ăn mặc hở hang…) sự tò mò và mong muốn trải nghiệm chuyện tình dục của trẻ em đến nhanh hơn và khó tránh khỏi. Xét cho cùng, đây là một điều hết sức tự nhiên trong quá trình dậy thì của một đứa trẻ vì khi hormone sinh dục được tiết ra, cơ thể sẽ có những phản ứng mang tính chất bản năng tương ứng và điều này nằm ngoài sự kiểm soát của trẻ đồng thời cũng không chịu "nghe lời" của bố mẹ.

Tiếc thay, phản ứng của phần lớn cha mẹ Việt Nam vẫn còn khá cực đoan và lạc hậu. Hầu hết các bậc phụ huynh đều cảm thấy shock, bối rối, lo lắng hoặc thậm chí cực kỳ tức giận khi phát hiện ra những đứa con ở tuổi cấp 2 của mình có bồ, xem phim ảnh hoặc truyện khiêu dâm (cái này thì đầy trên mạng internet ngày nay, muốn cấm cũng khó) hoặc có giữ bao cao su/thuốc ngừa thai trong mình. Đối với họ, đó là những biểu hiện của sự "hư hỏng" của con mình và nếu không can thiệp bằng những biện pháp mạnh thì con mình sẽ hư hỏng thật.

Nhiều người căng thẳng và suy sụp tới mức không thể tập trung vào công việc hằng ngày Tiếp theo là những hành động mang tính chất kiểm soát về sự riêng tư một cách thái quá những sinh hoạt hàng ngày của con cái như thể chỉ cần mình sểnh ra một chút là con mình sẽ hư ngay.

Tuy nhiên, trái với mong đợi của cha mẹ, những hình phạt khắc nghiệt cùng với những chế tài chặt chẽ không những không ngăn được sự tò mò của con cái về những chuyện "hư hỏng" mà còn khiến chúng tìm được rất nhiều cách tinh vi hơn để đối phó, vì cho dù có quản thúc chặt đến mức nào, cha mẹ cũng không thể theo sát con 24/24 được. Cũng có những trường hợp do sự cấm đoán cực đoan của cha mẹ, nhiều bạn trẻ tuổi 14 - 15 yêu nhau đã cùng nhau tự tử do nghĩ quẫn để lại tang thương cho cả hai gia đình.

"Vẽ đường cho hươu chạy" thế nào cho đúng?

Khi nói về chuyện "giáo dục giới tính" cho con cái tuổi dậy thì, nhiều phụ huynh chưa kịp nghe rõ đã vội giãy nãy lên rằng đã không cấm mạnh tay thì chớ lại còn "vẽ đường cho hươu chạy". Một bộ phận phụ huynh khác thì tỏ ra ngại ngùng trước trách nhiệm khá "tế nhị" này, không biết bắt đầu như thế nào. Các bậc cha mẹ phải hiểu một vấn đề rằng, "hươu" sẽ vẫn chạy ngay cả khi không có ai vẽ đường và nếu "hươu chạy sai đường" thì trách nhiệm đó thuộc về những người "không chịu vẽ đường cho hươu chạy" đúng hướng.

Thật ra, giáo dục giới tính là không chỉ đơn thuần là nói về chuyện quan hệ tình dục và cũng không phải đợi tới lúc con bạn đến tuổi dậy thì mới bắt đầu. Giáo dục giới tính đối với con cái nên bắt đầu từ khi chúng nhận thức được sự khác biệt về giới tính của bé trai và bé gái. Đối với con cái tuổi từ mẫu giáo đến tiểu học, giáo dục giới tính gồm những vấn đề sau:

1. Dạy con hiểu được sự khác biệt về cơ thể cũng như tính cách của bé trai và bé gái ở tuổi mẫu giáo.

2. Dạy con biết cách giữ vệ sinh cơ thể mình, đặc biệt là cơ quan sinh dục ngoài.

3. Dạy con biết tự bảo vệ mình trước sự đụng chạm vào những bộ phận nhạy cảm trên cơ thể của người lạ.

4. Dạy con tránh sử dụng những từ ngữ mang tính kỳ thị giới tính như "bóng", "pê đê", "ô môi"... nếu chúng vô tình nghe phải và sử dụng những từ này để gọi người khác.

5. Giải thích cho con nghe một cách dễ hiểu nhất có thể về những vấn đề liên quan tới giới tính như: Thế nào là yêu nhau, thế nào là kết hôn, em bé ra đời như thế nào, tại sao hai người yêu nhau lại ôm nhau, hôn nhau… Nên nhớ những thắc mắc của con bạn là hết sức bình thường vì đó là những gì diễn ra trong đời sống hằng ngày.

Khi con bạn bước sang tuổi dậy thì, việc giáo dục giới tính sẽ trở nên phức tạp và tế nhị hơn. Lúc này người cha sẽ là người thầy dạy cho con trai còn người mẹ hãy cùng chia sẻ và tâm sự với con gái mình những điều sau đây:

1. Chú ý nhắc nhở con về những thay đổi của cơ thể một cách rõ ràng để con có sự chuẩn bị tâm lý trước. Hãy giải thích cho con bạn hiểu mộng tinh (ở các bé trai) hay kinh nguyệt (ở các bé gái) là chuyện hết sức bình thường, không có gì đáng lo lắng và đồng thời dạy con giữ gìn vệ sinh cơ quan sinh dục ngoài của mình.

2. Nếu con bạn có dấu hiệu có bạn trai hoặc bạn gái, cứ bình tĩnh và đừng làm lớn chuyện. Xét cho cùng, đó chỉ là một biểu hiện bình thường của sự phát triển tâm sinh lý ở tuổi dậy thì và bạn đủ hiểu rằng chuyện "bạn trai, bạn gái" ở tuổi này chóng đến và chóng đi. Hãy trò chuyện tâm sự với con để tìm hiểu rằng mối quan hệ này phát triển tới đâu đồng thời cho con những lời khuyên hợp lý thay vì cấm đoán hoặc xúc phạm con.

3. Nếu phát hiện con bạn đọc truyện khiêu dâm hoặc xem phim sex trên máy tính, đừng nổi nóng hoặc bị sốc. Ở tuổi dậy thì, việc tò mò quan tâm tới sự khác biệt của cơ thể người khác giới và chuyện quan hệ tình dục là không thể tránh khỏi. Hãy nói cho con bạn hiểu rằng chúng chưa đủ tuổi để làm chuyện đó vì chúng chưa có khả năng gánh vác những trách nhiệm và hệ lụy đi kèm theo như việc có thai ngoài ý muốn, trách nhiệm làm cha làm mẹ khi chúng còn ở tuổi đi học. Hãy nói cho con bạn biết rằng chúng còn rất nhiều tương lai ở phía trước và hậu quả của việc quan hệ tình dục quá sớm có thể khiến chúng phải bỏ dở những ước mơ của mình.

4. Hãy nhớ ở tuổi dậy thì, con cái của bạn sẽ cực kỳ nhạy cảm nếu sự riêng tư của chúng bị xâm phạm. Nếu không muốn con cái sử dụng máy tính hoặc điện thoại để truy cập những trang web có nội dung khiêu dâm, hãy đặt máy tính ở những nơi mà bạn hoặc những người khác trong gia đình có thể kiểm soát và quy định giờ giấc cũng như mục đích sử dụng máy tính của con một cách rõ ràng. Tương tự, việc tự tiện lục lọi phòng riêng, cặp sách, giường ngủ của con để tìm bằng chứng phạm tội là một việc làm thiếu tôn trọng và gây tổn thương lớn tới lòng tin của con dành cho bạn. Nếu thấy con bạn có vấn đề gì đáng nghi, hãy tìm cách nói chuyện riêng với con một cách tế nhị.

5. Nếu con bạn ở độ tuổi sinh viên và đang hẹn hò, đừng cấm cản chúng quan hệ tình dục vì bạn thừa hiểu có cấm cũng không thể cấm được. Thay vào đó hãy trao đổi trực tiếp với con về các biện pháp tình dục an toàn để tránh thai hoặc các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục. Những người cha hãy dạy con trai mình việc chịu trách nhiệm và tôn trọng quyết định có quan hệ tình dục không của bạn gái mình và những người mẹ ngược lại hãy dạy con gái mình biết cách nói không với quan hệ tình dục nếu chưa cảm thấy sẵn sàng để tránh rơi vào cạm bẫy của những kẻ lừa tình.