Khi đủ điều kiện theo quy định, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được nhận lương hưu hằng tháng (gấp nhiều lần so với mức đóng), góp phần ổn định cuộc sống khi về già. Cùng với quá trình xây dựng Luật BHXH, các quy định về BHXH tự nguyện được sửa đổi theo hướng gia tăng quyền lợi thụ hưởng; thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng nhằm khuyến khích, thúc đẩy người dân tham gia BHXH tự nguyện để tự đảm bảo an sinh cho chính mình khi về già.

Ngoài có cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng và được cấp thẻ BHYT miễn phí để đảm bảo cuộc sống và chăm sóc sức khỏe khi hết tuổi lao động, người dân khi tham gia BHXH tự nguyện còn được hưởng thêm những chế độ khác như thai sản, tử tuất, giống như khi tham gia BHXH bắt buộc.

Chị N.H.T.L. ở Nha Trang, có anh trai tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện theo phương thức đóng hằng tháng nhưng không may bị tai nạn qua đời. Trong trường hợp này chị L. có thắc mắc gia đình chị sẽ nhận được những chế độ nào từ BHXH, hoặc gia đình chị có được hoàn lại số tiền người anh trai đã đóng khi tham gia BHXH trước đó hay không?

Trường hợp nào được hoàn trả tiền BHXH tự nguyện đã đóng?

Vấn đề này được quy định tại khoản 6 Điều 10 Nghị định 134/2015/NĐ-CP - Quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm Xã hội về Bảo hiểm Xã hội Tự nguyện. Khi người tham gia BHXH tự nguyện qua đời, việc có được hoàn trả tiền đã đóng hay không xét dựa trên phương thức và thời gian đóng BHXH. 

Theo đó, chỉ có người tham gia BHXH tự nguyện với phương thức đóng trước 3 tháng/6 tháng/12 tháng 1 lần hoặc đóng 1 lần cho nhiều năm về sau theo các điểm b, c, d và khoản 1 Điều 9 Nghị định 134/2015/NĐ-CP mới thuộc trường hợp được hoàn trả một phần số tiền đã đóng trước đó khi qua đời trong khoảng thời gian này.

Như vậy, đối với trường hợp anh trai chị L. đang tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện theo phương thức đóng hằng tháng nhưng không may qua đời thì không được hoàn trả lại số tiền đã đóng trước đó.

Thân nhân người qua đời có được hưởng chế độ nào khác?

Trợ cấp cho thân nhân của người đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện được quy định tại Điều 81 Luật Bảo hiểm xã hội 2014  về Trợ cấp tuất như sau:

1. Người lao động đang đóng bảo hiểm xã hội, người lao động đang bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội, người đang hưởng lương hưu khi chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần.

2. Mức trợ cấp tuất một lần đối với thân nhân của người lao động đang đóng bảo hiểm xã hội hoặc đang bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội được tính theo số năm đã đóng bảo hiểm xã hội, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội quy định tại Điều 79 của Luật này cho những năm đóng bảo hiểm xã hội trước năm 2014; bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội cho các năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Trường hợp người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ một năm thì mức trợ cấp tuất một lần bằng số tiền đã đóng nhưng mức tối đa bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội; trường hợp người lao động có cả thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và tự nguyện thì mức hưởng trợ cấp tuất một lần tối thiểu bằng 03 tháng mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.

...

Như vậy, theo quy định, trường hợp anh trai chị L. đang tham gia BHXH tự nguyện mà mất thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần.

Mức trợ cấp tuất một lần mà gia đình chị L. nhận được được tính theo số năm anh trai chị L. đã đóng bảo hiểm xã hội, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm cho những năm đã đóng bảo hiểm xã hội trước năm 2014; Bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội cho các năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Trường hợp người đó có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ một năm thì mức trợ cấp tuất một lần bằng số tiền đã đóng nhưng mức tối đa bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội;

Trường hợp người đó có cả thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và tự nguyện thì mức hưởng trợ cấp tuất một lần tối thiểu bằng 3 tháng mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.