Cho con đi du học là mục tiêu của nhiều phụ huynh, không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều nước khác. Và khi tài chính không quá dư dả, cha mẹ cần phải lập được một kế hoạch tài chính rõ ràng và lưu ý cân đối giữa khả năng chi trả, nguồn thu trong gia đình để tránh cảnh "giữa đường đứt gánh". Và quá trình chuẩn bị này phải thực sự dài hơi, tính bằng vài năm, thậm chí cả chục năm.

Là bà mẹ của 4 đứa con và hiện đang sống tại Tokyo, Nhật Bản, chị Hồng Vân (38 tuổi, đang làm mẹ toàn thời gian) cũng có ý định cho con sang một nước châu Âu để học sau khi tốt nghiệp cấp 3. Tháng 4 vừa rồi, con gái lớn của chị Vân mới vào lớp 8, bé thứ 2 vào lớp 6, bé thứ 3 vào lớp 3 và bé út vào lớp 1. 

Dù con đường của con gái lớn vào đại học còn vài năm nữa nhưng theo chị Vân, việc lên kế hoạch tài chính cần được làm từ sớm và có hướng rõ ràng để sau không bị lúng túng, tránh việc phải vay nợ để cho con đi du học đổi đời.

Xác định quốc gia cho con du học phù hợp với kinh tế gia đình

Theo chị Vân, việc luyện thi đại học ở Nhật Bản vô cùng gắt gao. Có những trường hợp chấp nhận thi muộn 1 năm để vào được những trường đại học có ranking cao. Bởi tỷ lệ chọi của những trường top của Nhật rất cao và rất nhiều trung tâm đã đưa ra những lớp luyện thi đặc biệt để thi được vào những trường top. 

Không muốn con căng mình luyện thi, chị Vân có suy nghĩ cho con đi du học đại học. Đó là cách để tránh được 3 năm luyện thi đại học khủng khiếp, và vừa để con được trải nghiệm khám phá thế giới, thế giới quan của con sẽ khác đi rất nhiều, chứ không chỉ bó hẹp ở trong phạm vi môi trường đại học ở Nhật. Chị muốn hướng cho con đến học ở những nước với triết lý giáo dục khác, mong muốn con sẽ có một thế giới quan khác hơn, rộng mở hơn, có thể trở thành công dân toàn cầu.

Trước đây, chị Vân có ý muốn cho con đi du học ở Mỹ hoặc Úc với nền giáo dục tự do và tôn trọng sự phát triển cá nhân, nền giáo dục hiện đại chất lượng cao với những phương pháp giáo dục mang tính chủ động và trải nghiệm thực tế. 

Tuy nhiên sau khi tìm hiểu về học phí của một vài trường đại học ở Mỹ và Úc dành cho sinh viên nước ngoài thì chị thấy quá cao so với thu nhập của gia đình. Chị Vân cho rằng, mình không bao giờ nghĩ đến việc vay tiền cho con đi du học để đổi đời, như vậy vừa tạo gánh nặng cho cha mẹ, vừa tạo áp lực lên con cái. Vì vậy chị đã chuyển hướng sang châu Âu. 

"Mình tạm lựa chọn nước Đức là bởi vì Đức sở hữu hệ thống giáo dục chất lượng cao và là một trong những nước đáng sống trên thế giới, con người lại thân thiện, và đặc biệt giáo dục Đức miễn phí đại học cho cả sinh viên quốc tế. Thêm nữa có nhiều trường đại học ở Đức có các chương trình giảng dạy bằng tiếng Anh cho sinh viên nước ngoài, nên con chỉ cần học tiếng Đức ở mức độ giao tiếp phục vụ sinh hoạt là được. 

Đức cũng cho phép sinh viên đi làm thêm theo khung giờ quy định nên con có thể vừa học vừa làm thêm để trải nghiệm và thêm vào phí sinh hoạt. Học ở Đức con cũng sẽ có thể đi lại các nước trong liên minh châu Âu để trải nghiệm, mở mang kiến thức. Do nền kinh tế Đức phát triển mạnh mẽ và ổn định nên triển vọng việc làm cho sinh viên mới tốt nghiệp cũng cao. 

Nếu không muốn làm việc ở Đức thì con có thể về Nhật để làm cho các công ty nước ngoài, bởi lợi thế tiếng Anh sẽ tốt hơn so với sinh viên học tại Nhật, nên cơ hội việc làm sẽ cao hơn, thu nhập sẽ tốt hơn. Đó là những bước đi mà mình đang hướng tới và cũng đã thảo luận với con", bà mẹ 4 con chia sẻ.

Hiện tại gia đình chị cũng đã thảo luận với con về những hướng đi sau này để vào đại học, và bản thân con cũng đang suy nghĩ, cũng không phản đối. Theo chị Vân, trẻ ở độ tuổi 13,14 cần có thời gian để suy nghĩ, tìm hiểu, con đã có chính kiến của mình, cha mẹ cần tôn trọng điều đó. Cha mẹ chỉ phân tích các hướng đi và con sẽ là người đưa ra quyết định cuối cùng.

Tích lũy từ sớm và lên kế hoạch quản lý tài chính hiệu quả

Để thực hiện mục tiêu, từ mấy năm nay chị Vân đã bắt đầu tích lũy, chuẩn bị tài chính để cho con đi học thêm hay sắp tới là vào đại học. Cụ thể là đầu tư vào bất động sản, mua cổ phiếu dài hạn, ủy thác đầu tư kết hợp bảo hiểm nhân thọ và thu nhập thụ động từ việc cho thuê nhà. 

Thu nhập của gia đình chị Vân không sử dụng phương pháp 6 chiếc lọ, mà chủ yếu sử dụng phương pháp 50/30/20 trong đó 50% cho sinh hoạt phí, 30% cho giáo dục giải trí và 20% cho đầu tư tích luỹ.

"Hiện tại 4 bạn nhỏ học cấp 1, 2 được miễn phí tiền học, chỉ tốn tiền ăn, sách vở ở trường và tiền học ngoại khoá. Mình đầu tư khá nhiều cho khoản này. Mỗi bạn mình đều cho học piano, vẽ, tiếng Anh và một môn thể thao, 2 bạn trai còn được học thêm lập trình. 

Ngoài ra bạn lớn bắt đầu đi học thêm ở juku (lò luyện thi ở Nhật) thì tiêu tốn khoảng 400-450$/tháng (khoảng 9-10 triệu đồng), chưa kể các khoản đầu vào, sách vở, các kỳ học tập trung xuân hạ đông. Nếu cấp 3 con thi được vào trường công thì học phí sẽ rẻ, nếu vào trường tư thì học phí dao động trong khoảng 1000-1500$/tháng (khoảng 23 đến 35 triệu đồng)", chị Vân cho biết.

Chị Vân cho rằng, mặc dù sinh hoạt phí ở châu Âu đắt đỏ, nhưng nếu con vừa đi làm thêm lấy kinh nghiệm và trang trải cuộc sống, vừa có thêm hỗ trợ tài chính từ gia đình, thì con đường du học Đức có vẻ vẫn khả thi.

Vì vậy, ngoài việc chuẩn bị tài chính, chị rất chú trọng dạy con những kỹ năng mềm để sẵn sàng cho hành trình sắp tới. Từ những kỹ năng cơ bản phục vụ bản thân như tự giác dậy sớm, chuẩn bị đồ đạc hay tự nấu cơm rửa bát, giặt giũ dọn dẹp nhà cửa.., mình đều hướng dẫn con làm. Từ bạn nhỏ đến bạn lớn đều được phân chia công việc gia đình tuỳ theo sức của mình. 

Chị luôn nói với các con rằng, "bây giờ các con thấy khổ vì bị mẹ bắt làm nhiều, nhưng sau này tất cả những việc ấy sẽ giúp ích cho các con trong cuộc sống rất nhiều". Đôi lúc trẻ có hơi tị nạnh lười biếng, nhưng cũng vẫn làm. Quan trọng là mẹ phải luôn ghi nhận cố gắng của con, khen ngợi con kịp thời khi con đã hoàn thành được công việc.

Loạt kỹ năng cần trang bị để khi đi du học con đỡ bỡ ngỡ và áp lực

Ngoài những kỹ năng độc lập tự chủ, chị Vân còn đặt mục tiêu con rèn luyện thêm tính tư duy phản biện, logic hay tham gia một vài lớp học về tranh biện, thuyết trình. Ngoài ra chị hướng dẫn con cách sử dụng những phần mềm phục vụ học tập, tra cứu, làm tài liệu. Kỹ năng quản lý và sử dụng thời gian hiệu quả cũng là điều cần dạy con. Bởi càng lớn khối lượng bài tập càng nhiều, nếu con không có kỹ năng này thì sẽ luôn rơi vào tình trạng quá tải, không có thời gian để nghỉ ngơi vận động. 

"Mình cũng dạy con về tiền, cách sử dụng quản lý tiền, phân biệt cái nào đắt rẻ, có giá trị hay không có giá trị, giá trị của đồng tiền thông qua sức lao động; giới thiệu qua về gửi tiết kiệm, lãi suất hay kể cho con nghe về đầu tư tài chính. Trong những bữa cơm gia đình, mình cũng hay cùng con chia sẻ về những kỹ năng lắng nghe, thấu hiểu, bao dung sẻ chia với người khác hay những công việc thiện nguyện bản thân có thể làm được. Bữa ăn gia đình là thời gian cả nhà cùng thảo luận và thấu hiểu nhau hơn.

Mỗi ngày dạy một chút, mưa dầm thấm lâu và hy vọng là có thể trang bị đủ cho con những kỹ năng cần thiết cho hành trình sắp tới của con trong tương lai", chị Vân chia sẻ.

Ngoài ra, chị Vân hay dành 1 phần trong thu nhập để đưa con đi du lịch nước ngoài, muốn con có cái nhìn rộng mở hơn về thế giới. Đưa con đi tham quan một vài trường đại học nổi tiếng trên thế giới để khơi gợi trong con trí tò mò muốn khám phá.

"Sắp tới mình có ý định cho con đi tham gia university tour (tour đại học) ở châu Âu vì năm nay không kịp đăng ký nên có thể là sang năm hoặc khi vào lớp 10 sau kỳ thi vào cấp 3 căng thẳng. Muốn con đi du học ở nước nào thì nên đưa con đến nước đó để tham quan và trải nghiệm trước, để con có thể hình dung ra cuộc sống sau này nếu đi du học", chị Vân cho biết.