Nếu vào tháng 6, bạn được chiêm ngưỡng vẻ đẹp tinh khôi của những đóa sen thì từ cuối tháng 7 trở đi, chúng rụng hoa, kết hạt. Nhiều người lại tìm kiếm hạt sen, tâm sen để làm món ăn vừa giúp ngủ ngon lại giảm cân siêu nhanh.

Thế nhưng công dụng của sen không chỉ có vậy. Ở cây sen, từ lá đến củ, đều có thể được tận dụng để chữa cả loạt bệnh. Đang trong mùa chính vụ, chị em nên tận dụng để chăm sóc sức khỏe cho chính mình và gia đình.

Xoay quanh công dụng của sen, bài thuốc chữa bệnh cụ thể với từng bộ phận và lưu ý dùng đúng cách, cựu đại tá, lương y đa khoa Bùi Hồng Minh (Nguyên Chủ tịch Hội Đông y Ba Đình, Hà Nội) đã có những chia sẻ đến người đọc.

PV: Trong Đông y, những bộ phận nào của sen được dùng làm thuốc chữa bệnh và cụ thể chữa được những bệnh gì thưa lương y?

Lương y Bùi Hồng Minh: Có thể nói, từ lá sen, hạt sen... đến củ sen đều có thể làm thuốc chữa bệnh. Từ xưa đã có nhiều bài thuốc quý báu được lưu truyền rồi.

Đầu tiên phải nói về lá sen. Trong Đông y, lá sen hay còn gọi là liên diệp hay hà diệp có vị đắng, chát, tính bình, mùi thơm nhẹ, có tác dụng thanh thử, thăng dương, chỉ huyết, được sử dụng để làm thuốc an thần, chữa mất ngủ, chữa sốt, miệng khô khát.

Trong lá sen còn có chứa alkaloid và flavonoid có tác dụng chống oxy hóa lipid màng tế bào gan. Do đó, lá sen còn được sử dụng để chữa chảy máu, đại tiện, tiểu tiện ra máu, chảy máu chân răng, chống xơ vữa động mạch, rối loạn nhịp tim, xuất huyết dưới da, sốt xuất huyết, an thần và giảm mỡ máu.

Đông y cũng rất coi trọng những bộ phận khác của cây sen để làm thuốc chữa bệnh. Cụ thể, y học cổ truyền công nhận, hạt sen có vị ngọt, tính bình, giúp bổ tỳ dưỡng tâm, sáp trường, cổ tinh. Tâm sen có vị rất đắng với công dụng an thần nhẹ.

Gương sen có tác dụng tiêu ứ, cầm máu. Tua nhị sen có vị chát, tính ấm có tác dụng sáp tinh, ích thận, thanh tâm, chỉ huyết. Lá sen có vị đắng, tính mát giúp hạ huyết áp, an thần, thanh thử, lợi thấp, tán ứ, chỉ huyết. Ngó sen giúp cầm máu, tráng dương, an thần…

PV: Trong y học hiện đại thì sao? Sen có được công nhận vai trò chữa bệnh không thưa lương y?

Lương y Bùi Hồng Minh: Tất nhiên là có rồi! Hạt sen chứa nhiều tinh bột (60%), đường raffinose, 1% chất đạm, 2% chất béo và có một số chất khác như canxi, phốt pho, sắt, lotusine, demethyl coclaurine, liensinine, isoliensinine.

Lá sen có tỷ lệ alcaloid toàn phần là 0,21-0,51%, có tới 15 alcaloid. Trong đó chất chính là nuciferin 0,15%; roemerin coclaurin, dl-armepavin, O-nornuciferin liriodnin, anonain, pronuciferin, các axit hữu cơ, tan, vitamin C.

Ngó sen chứa 70% tinh bột, 8% asparagin, arginin, trigonellin, tyrosinglucose, vitamin C, A, B, PP, tinh bột và một ít tanin…

Với hàm lượng dưỡng chất cao, giàu đặc tính chữa bệnh, y học hiện đại cũng công nhận những bộ phận của sen có công dụng chữa bệnh.

PV: Xin ông chia sẻ một số bài thuốc chữa bệnh từ sen dễ kiếm dễ làm để mọi người dễ dàng áp dụng?

Lương y Bùi Hồng Minh: Thực ra mà nói, với từng bộ phận của sen, chúng ta lại có nhiều bài thuốc khác nhau. Dưới đây, tôi xin điểm qua một số bài thuốc từ sen kết hợp với những nguyên liệu dễ kiếm để phát huy tác dụng rõ nhất. Đặc biệt, chúng cũng điều trị những bệnh phổ biến nhất:

- Người bị bệnh mất ngủ, tăng huyết áp: Tâm sen 2-4g mỗi ngày đem sắc nước uống trước khi đi ngủ. Hoặc bạn có thể sử dụng bài thuốc: tâm sen, lá vông, bình vôi, bá tử nhân đem sắc nước uống cũng có tác dụng chữa bệnh rất tốt. Không chỉ chữa mất ngủ, bạn còn giảm cân ngay trong khi ngủ theo cách này.

- Đại tiện ra máu, nôn ra máu: Ngó sen 6-12g mỗi ngày đem sắc lấy nước uống sẽ giúp chữa chứng đại tiện ra máu, nôn ra máu hiệu quả.

- Chảy máu cam: Gương sen và rễ tranh, mỗi loại 30g đem sắc uống.

- Ngạt mũi kinh niên: Cánh hoa sen khô 100g đem thái nhỏ, phối hợp với bạch chỉ 10g. Cả hai vị thuốc đem giã nhỏ và quấn giấy hút giống như hút thuốc lá liên tục trong 10 ngày sẽ nhận thấy những chuyển biến tích cực.

- Đau do co rút tử cung sau sinh: Cọng sen khô 8-12 cái đun sôi nhỏ lửa, uống khi còn ấm.

- Mỡ máu cao: Lá sen 30g, gạo ngon 50g. Đem ninh lá sen với nước thật nhừ, sau đó đem bỏ bã, rồi cho gạo vào ninh nhừ thành cháo, ăn thay cơm.

- Chữa tiêu chảy, đi ngoài phân sống: Hạt sen 100g, củ mài 50g, quả hồng xiêm non 15g, đường phèn 20g. Hồng xiêm non giã nhỏ, thêm 250ml nước đun kỹ, sau đó chắt lấy nước, bỏ bã. Hạt sen, củ mài sấy khô tán thành bột cho vào nước quả hồng xiêm, quấy đều trên bếp lửa nhỏ thành cháo. Cháo chín cho đường phèn vào đun tiếp cho đường tan hết. Cho bệnh nhân ăn lúc đói, ăn 3 ngày liền, mỗi ngày 3 lần.

- Chữa thiếu máu: Hạt sen 50g, cá quả 300g, gạo nếp 50g, gạo tẻ 100g. Cá quả hấp, gỡ thịt đem ướp gia vị tùy thích, xương cá đem giã nhỏ, lọc lấy nước. Hạt sen, gạo nếp, gạo tẻ đem nấu nhừ với nước cá quả. Khi nào cháo nhừ thì đổ thịt vào quấy đều, thêm gia vị, ăn khi còn nóng.

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng hạt sen để nấu cháo, nấu chè ăn sẽ giúp bồi bổ cơ thể, chữa suy nhược. Bạn cũng có thể sử dụng lá sen làm nước uống kết hợp tập thể dục đúng cách để giảm cân lại ngủ ngon hơn.

PV: Nhiều công dụng là thế nhưng dùng sen chữa bệnh có cần lưu ý gì không thưa chuyên gia?

Lương y Bùi Hồng Minh: Nói chung là cái gì dùng nhiều quá cũng không tốt. Do đó điều quan trọng nhất là mọi người cần sử dụng đúng hàm lượng được khuyến cáo.

Ngoài ra, lá sen hay tâm sen... dùng kéo dài cũng có thể phản tác dụng. Tôi biết có nhiều người vì ham giảm cân nhanh ngay khi đang ngủ ngon đã dùng nước lá sen, ăn tâm sen... một cách vô tội vạ dẫn đến những hậu quả đáng tiếc. Tốt nhất trong từng trường hợp bệnh lý cụ thể, bạn nên tham khảo lương y, bác sĩ Đông y để được tư vấn chính xác nhất.

PV: Xin cảm ơn chuyên gia đã dành thời gian chia sẻ!