Bạn ghét ý tưởng phải đo đếm lượng calo nhưng vẫn cảm thấy cần phải theo dõi thứ gì đó nhằm đảm bảo chế độ ăn kiêng và mục tiêu giảm cân của mình thành công? Chế độ ăn Macros có thể chính là những gì bạn cần.

Nhiều vận động viên thể thao chuyên nghiệp đã chú ý tới yếu tố dưỡng chất đa lượng (macros - viết tắt của macronutrients) từ lâu. Họ coi đó là cách để tối ưu hóa khả năng thi đấu của mình. Nhưng chỉ mới gần đây, các chế độ ăn tập trung vào dưỡng chất đa lượng mới trở nên phổ biến đối với những người sành ăn có ý thức bảo vệ sức khỏe và đang cố gắng kiểm soát cân nặng của mình. Bạn có thể tìm hiểu về trào lưu này với hashtag #IIFYM (viết tắt của "If It Fits Your Macros") trên Instagram hay Facebook.

Chế độ ăn Macros là gì?

Macros - dưỡng chất đa lượng - gồm 3 dưỡng chất tạo nên những thực phẩm mà chúng ta ăn: protein (đạm), carbohydrate (tinh bột, đường) và chất béo. Phần lớn thực phẩm có 2 hay thậm chí cả 3 dưỡng chất khác nhau. Nhưng chúng ta phân loại thức ăn theo loại dưỡng chất mà chúng có nhiều nhất. Ví dụ, gà chứa nhiều protein nhất, dù cũng có ít chất béo. Còn khoai lang được coi là carbohydrate (tinh bột, đường) dù chúng có một ít protein.

Ý tưởng về chế độ ăn Macros thực ra khá đơn giản: Thay vì tập trung ăn một số lượng calo nhất định, bạn chủ yếu ăn để hấp thụ một số lượng dưỡng chất đa lượng nhất định. Những người áp dụng chế độ ăn Macros cũng có xu hướng ăn nhiều protein hơn so với thông thường, vốn hỗ trợ giảm cân. Georgie Fear, tác giả cuốn sách "Lean Habits for Healthy Weight Loss", cho biết: "Protein cần nhiều năng lượng để tiêu hóa và sử dụng hơn so với carbohydrate hay chất béo. Hơn nữa, nó làm giảm cảm giác thèm ăn".

Tính lượng dưỡng chất đa lượng khác gì so với tính lượng calo?

Một phần quan trọng của giảm cân liên quan tới calo - bạn cần đốt cháy nhiều calo hơn so với lượng calo nạp vào cơ thể. Nhưng chú ý tới dưỡng chất đa lượng lại giúp bạn đi đường dài khi muốn đạt mục tiêu giảm cân, kiểm soát cân nặng, cải thiện sức khỏe.

Chính là nhờ ở chất lượng chứ không phải số lượng của dưỡng chất. Ví dụ, một lát bánh mì trắng có thể có số lượng carbohydrate tương đương với một lát bánh mì ngũ cốc toàn phần. Nhưng do ngũ cốc toàn phần có nhiều chất xơ giúp bạn no nên nó là lựa chọn tốt hơn nhiều để giảm cân so với bánh mì trắng.

Chuyên gia ăn kiêng Amy Goodson lý giải: "Chất lượng và số lượng của các nhóm đưỡng chất đa lượng khác nhau có thể quyết định đường huyết của bạn giảm hay giữ ở mức ổn định; bạn có mức năng lượng được duy trì tốt hay thiếu hụt và bạn nên ăn bao nhiêu trong một lần".

Tất cả những yếu tố đó góp phần vào việc bạn có thể gắn bó với kế hoạch ăn uống lành mạnh bao lâu. Ví dụ: đường huyết và mức năng lượng ổn định có thể ngăn chặn cảm giác thèm ăn vặt hoặc ăn quá nhiều. Một tỷ lệ dưỡng chất đa lượng nhất định cũng giúp bạn no dù lượng calo nạp vào không nhiều, đồng thời duy trì cảm giác no trong thời gian dài.

Chế độ ăn Macros thực sự dễ hơn so với việc phải tính toán lượng calo?

Còn tùy thuộc vào một số yếu tố. Tập trung vào dưỡng chất đa lượng có thể rất dễ nếu bạn tuân thủ những chỉ dẫn cơ bản như đảm bảo một khẩu phần cụ thể trên đĩa ăn của mình bằng protein, carbohydrate và chất béo. Nhưng để đáp ứng mục tiêu về một con số cụ thể (ví dụ hướng tới đạt được X gam protein/bữa) không thực sự dễ chút nào. Rốt cuộc, bạn vẫn phải tính toán. Ngoại lệ là giờ bạn phải tính tới cả 3 yếu tố (protein, carbs, chất béo) thay vì 1 (calo). Do đó, nó có thể là một nhiệm vụ đầy thử thách.

Chế độ ăn Macros cũng có xu hướng biến bữa ăn và đồ ăn vặt thành một bài toán đố. Fear cho biết: "Nó tạo ra một dạng trò chơi kiểu như cố gắng tìm ra thứ gì đó lấp đầy được chính xác chỗ trống mà bạn cần nhưng phải đảm bảo loại dưỡng chất đa lượng này không lấn át loại dưỡng chất đa lượng kia". Việc này đâu có đơn giản bởi có rất ít thực phẩm chỉ được tạo nên bởi 1 dưỡng chất đa lượng. Ví dụ, một cốc sữa chua Hy Lạp nguyên chất, không đường, ít béo chứa 20g protein, nó lại cũng có 8g carbohydrate và 4g chất béo.

Ai có thể hưởng lợi từ chế độ ăn Macros?

Về lý thuyết, ăn kiêng tập trung vào dưỡng chất đa lượng có thể giúp bất cứ ai giảm cân. Nhưng nó không hiệu quả hơn nhiều so với việc tính toán lượng calo hay thậm chí việc chú ý tới khẩu phần ăn. Về thực hành, bạn có thể phải làm rất nhiều thứ khi áp dụng chế độ ăn Macros.

Tuy nhiên, vẫn rất nên thử chế độ ăn này nếu bạn là người ưa thích cách giải quyết những bài toán đố gồm nhiều mảnh ghép khác nhau. Chuyên gia Fear nhận xét: "Nếu tận hưởng chế độ ăn Macros như đang chơi một trò vui thì việc tính toán dưỡng chất đa lượng giúp bạn tiếp tục ăn theo một cách nhất định mà nếu cứ để bình thường, bạn sẽ bắt đầu thấy chán". Nhưng nếu yêu cầu phải chú ý tới tiểu tiết khiến bạn căng thẳng, mệt mỏi, sẽ rất khó để theo đuổi chế độ ăn Macros.

Tỷ lệ dưỡng chất đa lượng tốt nhất khi muốn giảm cân là gì?

Tỷ lệ này còn tùy thuộc vào tuổi, kích cỡ và mức độ vận động của bạn. Chuyên gia Goodson cho biết: "Những người tập thể dục thể thao cần lượng protein và carb khác so với người chủ yếu làm việc ngồi một chỗ". Nhưng nhìn chung, những tỷ lệ dưới đây có thể là khởi đầu tốt cho bạn:

- Nếu bạn tập luyện trong 1 tiếng đồng hồ/ngày hoặc không phải đều đặn mỗi ngày: 30% protein, 30% chất béo, 40% carbs

- Nếu bạn tập luyện trong 1-2 tiếng đồng hồ/ngày: 30% protein, 25% chất béo, 45% carbs

- Nếu bạn tập luyện nhiều hơn 2 tiếng/ngày: Xem xét việc gặp gỡ và xin tư vấn từ chuyên gia ăn kiêng thể thao. "Bạn sẽ cần được chỉ dẫn cụ thể cho riêng mình để duy trì hoạt động thể chất cường độ lớn và giảm cân an toàn", chuyên gia Fear nhấn mạnh.

Cách dễ nhất để tính lượng dưỡng chất đa lượng là gì?

Bạn có thể tính con số thực về dưỡng chất đa lượng mình cần và theo dõi chúng trong 3 bước cơ bản sau:

1. Xác định nhu cầu calo của bạn

Một lần nữa, việc này tùy thuộc vào tuổi tác, kích thước và mức độ vận động cũng như mục tiêu giảm cân của bạn. Sử dụng máy tính giúp tính toán tất cả hệ số này, như Body Weight Planner của National Institutes of Health.

2. Tính tổng lượng dưỡng chất đa lượng

Một khi bạn đã biết được nhu cầu calo của mình, bạn có thể sử dụng tỷ lệ dưỡng chất đa lượng theo hướng dẫn bên trên để quyết định chính xác số gam protein, chất béo và carbohydrate cần ăn mỗi ngày. Việc này liên quan một chút tới kỹ năng tính toán. 

Nhưng bạn có thể tiết kiệm thời gian bằng cách sử dụng máy tính chuyên dụng cho chế độ ăn Macros, như trên trang freedieting.com. Với công cụ này, bạn có thể biết rằng, một phụ nữ ăn 1.500 calo/ngày, tập luyện trong vòng 30 phút hầu hết các ngày trong tuần sẽ cần 150g carbohydrate, 112g protein và 50g chất béo/ngày.

3. Sử dụng ứng dụng để theo dõi mọi thứ

Giờ thì bạn đã biết mình cần bao nhiêu dưỡng chất đa lượng mỗi ngày. Bạn sẽ phải theo dõi số lượng dưỡng chất đa lượng mà bạn thực sự hấp thụ từ các bữa ăn chính và đồ ăn vặt. Giống tính toán lượng calo, cách dễ nhất để thực hiện việc này là tải về ứng dụng theo dõi thực phẩm, ví dụ My Macros+. Ứng dụng này có thông tin dinh dưỡng của hơn 5 triệu thực phẩm, cùng tính năng quét nhãn mác dinh dưỡng, giúp việc tính toán dưỡng chất đa lượng của những thực phẩm phổ thông trở nên dễ dàng hơn.

Nghe có vẻ vẫn thật phức tạp. Liệu có cách nào đơn giản hơn không?

Nếu ý tưởng về chế độ ăn Macros khiến bạn choáng ngợp, thì yên tâm, bạn không phải người duy nhất cảm thấy như vậy. Kiểu theo dõi thực phẩm sát sao tới từng chi tiết thế này đòi hỏi sự tập trung, kiên trì. Và giống tính toán lượng calo, nó có thể đặc biệt "khó nhằn" với bạn nếu bạn thường xuyên ăn nhà hàng.

Một lựa chọn khác dễ dàng hơn – tuy kém chính xác hơn – là tin tưởng vào mắt nhìn của bạn. Chuyên gia Goodson cho biết, nếu bạn muốn theo dõi lượng dưỡng chất đa lượng và ngại tính toán, nguyên tắc số 1 là phân chia suất ăn của mình sao cho: nhiều hơn 1/4 là protein (nạc), khoảng 1/4 là ngũ cốc toàn phần hoặc rau chứa tinh bột (khoai lang chẳng hạn).

Phần còn lại là rau không chứa tinh bột - được coi là carbohydrate xét trên khía cạnh dưỡng chất đa lượng. Chỉ cần một số món trong suất ăn của bạn có chất béo bổ sung (như rau lá xanh làm salad được rưới dấm hoặc thịt gà nướng với dầu ô-liu), bạn không cần phải lo lắng về khoản chất béo trong bữa ăn của mình nữa.

Và nếu bạn vẫn thấy đói, hãy ăn thêm nhiều rau hơn. Phương pháp này không đảm bảo lượng dưỡng chất đa lượng của bạn sẽ được phân chia đúng theo tỷ lệ, ví dụ, 30/30/40 như trên. Nhưng nó vẫn đảm bảo bạn có một lượng protein hợp lý trong mỗi bữa ăn và không nạp quá nhiều carbohydrate giàu tinh bột. Và một điều quan trọng hơn là nó giúp bạn kiểm soát khẩu phần ăn của mình. Cả hai yếu tố trên sẽ giúp bạn đạt được mục tiêu giảm cân.

(Nguồn: Pre)