Ngày Rằm tháng 7 là  một trong những dịp Rằm quan trọng nhất trong năm, mang đậm ý nghĩa tâm linh. Năm 2023, Rằm tháng 7 năm nay sẽ diễn ra vào thứ Tư ngày 30 tháng 8. Hằng năm, đến ngày này, mọi gia đình đều tổ chức lễ cúng để thể hiện sự thành kính và chân tâm không chỉ với trời Phật mà còn với tổ tiên. Bên cạnh đó, trong quan niệm dân gian ngày Rằm tháng 7 cũng là dịp người ta thể hiện lòng thương xót và cầu nguyện để các linh hồn vất vưởng sớm được siêu thoát.

Rằm tháng 7 cũng đồng thời là ngày lễ Vu Lan và Lễ xá tội vong nhân, là dịp để hướng về tình thân và lòng biết ơn đối với ông bà, cha mẹ cũng như tổ tiên đã khuất. Vậy mâm cúng trong ngày Rằm tháng 7 năm 2023 sẽ cần những lễ vật nào, nên tránh lễ vật nào và khung giờ thắp hương nào chuẩn nhất? Hãy cùng tìm hiểu nhé.

Mâm cúng Rằm tháng 7 gồm những gì?

Mâm cúng Rằm tháng 7 không đòi hỏi "mâm cao, cỗ đầy", cũng không cần quá phức tạp, nhưng vẫn cần những lễ vật cơ bản. Điều này thể hiện sự tận tâm của gia chủ. Trong khi mâm cúng Tết Đoan Ngọ thường sử dụng sản vật đặc trưng mùa hè với ý nghĩa nhằm xua đuổi sâu bọ gây hại mùa màng, cầu sức khỏe an lành thì mâm cỗ Rằm tháng 7 thường sử dụng những sản vật của mùa thu. Điều này không chỉ thể hiện "mùa nào, thức nấy", mà còn phản ánh sự thảo tâm của gia chủ khi dâng lên mâm cỗ với những phẩm vật tươi ngon, hấp dẫn nhất. 

Mâm cúng Phật

Trong ngày Rằm tháng 7, mâm cúng dâng lên cho chư Phật đều là mâm cúng chay, thường là các món ăn nấu từ rau củ, tránh không sát sinh và kèm theo đó là hoa quả tươi.

Mâm cúng chay dâng Phật thường dùng rau củ để chế biến từ món xào, hấp đến canh. Ảnh: Kim Jinhua

Mâm cúng thường có một số món cơ bản như xôi (xôi gấc, xôi đỗ xanh, xôi hạt sen, xôi ngũ sắc), nem nấm/nem rau củ, canh nấm/canh rau củ, đậu hũ sốt nấm hoặc sốt cà chua, rau củ luộc. Ngoài ra, các món ăn khác tùy theo sở thích và điều kiện mỗi nhà, miễn mâm cỗ sạch sẽ, đẹp mắt.

Riêng về xôi, cũng có rất nhiều công thức đồ xôi thơm ngon lại đẹp mắt. Ảnh: Bích Ngọc, Nhà hàng Bể cá

Cũng có khi, mâm cỗ dâng lên cúng Phật là mâm hoa thơm quả tươi. Mặc dù mới đầu mùa thu nhưng cũng có nhiều thức quả lẫn món ăn đặc trưng có thể làm lễ vật.

Hoa tươi có thể dùng hoa sen, hoa mẫu đơn, các lẵng hoa kết vòng hoặc lẵng. Quả tươi ngoài những loại quả quen thuộc như táo, cam, thanh long có thể dâng lên na, thị sáp, hồng giấy, phật thủ... 

Những đặc sản mùa thu được nhiều chị em nội trợ mua về bày lên mâm cúng Phật. Ảnh: Kim Jinhua, Bếp Hoa.

Và đặc biệt, trong thời điểm này những đĩa cốm xanh đầy hương lúa mới cũng là lễ vật dâng cúng lý tưởng.

Mâm cúng Gia tiên

Mâm cúng dâng Gia tiên thường là mâm cúng mặn, được chuẩn bị đầy đủ từ xôi, gà luộc, món canh mọc/canh thịt, nem rán, rau xào thập cẩm, giò cắt miếng, bánh chưng, bánh tét... Nhìn chung, mâm cúng mặn dâng Gia tiên không bị giới hạn nên tùy tâm gia chủ chuẩn bị nhiều hay ít món, miễn sao món ăn đầy đặn, sạch sẽ, đẹp đẽ và tươi ngon.

Các món ăn trong mâm lễ mặn nên đủ màu sắc để trông đẹp mắt, đầy đặn. Ngoài ra, kèm theo mâm lễ mặn cũng có thêm hoa tươi, quả ngọt, có thể là ngũ quả như táo, cam, thanh long, đu đủ... Bày biện thêm cạnh mâm lễ có thể dùng các sản vật đặc trưng mùa thu như cốm, hồng, na...

Ảnh: Bếp mẹ Nấm, Nhà hàng Bể cá

Bên cạnh mâm lễ mặn, nhiều người cũng bày biện cả bánh trung thu đủ màu sắc và hương vị.

Ngoài các vật phẩm trên, dù mâm lễ dâng Phật hay dâng Gia tiên cũng không thể thiếu được nến, hương. Mâm dâng Phật thì có thể dùng thêm nụ trầm, chén nước sạch. Còn mâm lễ mặn dùng chén rượu hoặc trà và lễ trầu cau. Bên cạnh đó, một vài lễ tiền vàng mã cũng không thể thiếu cho thêm phần tươm tất.

Mâm cúng chúng sinh

Đối với mâm cúng chúng sinh, thường được đặt trước cửa nhà hoặc thực hiện trong chùa. Mâm cúng cô hồn được nhiều gia đình thể hiện tấm lòng từ bi, bác ái, nhiều người thực hiện các tục như phóng sinh, cúng thí thực ở chùa từ ngày mùng 2 Âm lịch đến ngày 14 Âm lịch. Còn mâm cúng chúng sinh cũng được chuẩn bị trong ngày Rằm để trọn vẹn tiết Vu lan.

Mâm cúng thông thường gồm các loại bánh kẹo, bỏng ngô, nước, cháo loãng, hương nến, hoa quả, tiền vàng và gạo muối. 

Một vài lưu ý khi chuẩn bị mâm cúng Rằm tháng 7:

- Dù mâm cỗ chay hay cỗ mặn, trong Rằm tháng 7 kiêng không nên dùng các thực phẩm như thịt chó, thịt mèo, thịt rắn, thịt vịt, thịt ba ba, cá mè để làm lễ vật. 

- Mâm lễ dâng Phật cần đặt trên cao nhất. Nếu trong điều kiện không làm được mâm cỗ chay, gia chủ có thể chuẩn bị hoa tươi, trái cây và nước lọc. Hoa sẽ dùng chủ yếu là hoa sen, vì đây là loài hoa tượng trưng cho Phật.

- Nếu mâm cỗ mặn có thịt gà, bánh chưng, bánh tét thì thịt gà nên để nguyên không nên chặt sẽ đẹp hơn, bánh chưng nên bóc hết lá và cũng không cắt miếng.

- Mâm cúng chúng sinh không nên làm quá hoành tráng, chỉ nho nhỏ vừa đủ thể hiện tấm lòng. Bởi tháng Vu lan, ngày xá tội vong nhân cũng là cầu mong cho linh hồn siêu thoát, tránh đặt nặng vật chất, mâm cúng quá lớn sẽ khơi dậy sự tham, sân, si, không đúng với bản chất của cúng chúng sinh.

Thắp hương Rằm tháng 7 vào khung giờ nào mới chuẩn?

Theo quan niệm dân gian, cúng Rằm tháng 7 sẽ diễn ra từ ngày 17/8 đến 30/8. Lễ cúng ngày Rằm tháng 7 hiện nay cũng rất linh hoạt tùy thuộc vào điều kiện gia chủ. Mâm cúng dâng Phật nên thực hiện vào sáng sớm, thời tiết trong trẻo, mát mẻ. Lễ cúng Gia tiên nên thực hiện lúc gần trưa và mâm cúng chúng sinh nên thực hiện buổi chiều trước khi hoàng hôn tắt và không nên thực hiện buổi tối.

Một vài gợi ý cho gia chủ thực hiện mâm cúng đó là các ngày Chủ Nhật (12/7 Âm lịch) tức ngày 27/8 Dương lịch, thứ Ba (14/7 Âm lịch) tức ngày 29/8 Dương lịch và thứ Tư (ngày 15/7 Âm lịch) tức ngày 30/8 Dương lịch.

Dù lớn hay nhỏ, dù đơn giản hay phức tạp, mâm cúng ngày Rằm tháng 7 cũng là dịp để thể hiện sự thảo kính cha mẹ, biết ơn tổ tiên và mang ý nghĩa to lớn trong văn hóa cổ truyền người Việt. Một mâm lễ nhỏ cũng tượng trưng cho lòng thành đối với gia tiên, cầu chúc những điều tốt đẹp cho gia đình và bác ái với những linh hồn bất hạnh của người đã khuất.

Hiện nay, các lễ vật dâng cúng trong ngày Rằm tháng 7 không khó tìm, có thể dễ dàng mua được ngoài chợ, trong siêu thị hoặc các tiệm bán hàng online. Bên cạnh đó, cũng có nhiều tiệm nhận đặt mâm lễ bày biện sẵn, đủ đầy vật phẩm, giá cả cũng rất đa dạng. Nếu bạn là người bận rộn không có thời gian đi chợ tỉ mẩn chọn từng thứ một, có thể mua mâm lễ chuẩn bị sẵn rất tiện lợi.