Sau bao ngày Tết Nguyên đán ngập tràn niềm vui sum vầy, người người nhà nhà lại nhộn nhịp vào cuộc chuẩn bị cho ngày vía Thần Tài, phong tục truyền thống vào mùng 10 tháng Giêng, đặc biệt là những người làm ăn và kinh doanh.

Với hy vọng mở ra một năm Giáp Thìn 2024 đầy phát lộc và may mắn, bao thương nhân, nhà kinh doanh cùng các hộ buôn bán tận tâm dâng lên Thần Tài những mâm lễ chu đáo và trang trọng, bày tỏ lòng thành kính và ước mong một năm làm ăn hanh thông, suôn sẻ.

Năm Giáp Thìn này, ngày hân hoan vía Thần Tài diễn ra vào mùng 10 tháng Giêng Âm lịch, tức ngày Quý Sửu tháng Bính Dần, hay cụ thể là thứ Hai, ngày 19 tháng 2 Dương lịch.

Vậy mâm cúng ngày này gồm những gì? Mâm cúng ngày vía Thần Tài có chút khác biệt với mâm cúng Gia tiên ngày Tết, cũng không đòi hỏi các món ăn được chế biến cầu kỳ, nhiều thời gian. Thay vào đó, chủ yếu vẫn là các món ngọt, bộ tam sinh, trà rượu, bánh kẹo và đồ lễ khác tùy theo phong tục và sự sùng bái của mỗi người.

Mâm cúng Thần Tài gồm những gì?

Bộ tam sinh (tam sên, tam sanh)

Bộ tam sinh biểu trưng sâu sắc cho ba hình thái lễ vật của Thổ - Thuỷ - Thiên, mang ý nghĩa linh thiêng trong nghi lễ cúng bái. Mâm lễ tam sinh với miếng thịt heo, béo ngậy - biểu tượng của sự sống trên cạn (loài thai sinh), bên cạnh đó là ba con tôm hoặc cua luộc - những sinh vật phản ánh sự sống dưới nước (loài thấp sinh), và 1 hoặc 3 quả trứng - đại diện cho loài vật bay trên bầu trời (loài noãn sinh).

Ở miền Nam trù phú, người ta không quên đặt lên mâm cúng Thần Tài con cá lóc nướng thơm lừng, mang đậm hồn quê, với nét đặc trưng là không đánh vảy, không cắt đuôi, được nướng trui nguyên con. Còn nơi cố đô Huế thơ mộng, truyền thống cúng lễ còn được tô điểm bằng lưỡi heo hay mép bò, thêm phần đa dạng và phong phú. Và không thể thiếu những gia đình may mắn với điều kiện dư dả, họ có thể chọn cúng cua Hoàng đế hay tôm hùm, tô điểm thêm cho bộ Tam sinh giàu có, song vẫn giữ vững bản sắc truyền thống của bộ ba sinh thái Thổ - Thủy - Thiên.

Ảnh: Gia Hân Flower

Bộ tam sinh không chỉ dùng trong ngày cúng vía Thần Tài mà còn được bày trong những ngày lễ cúng như khai trương, động thổ, cúng thổ thần, thuỷ thần,...

Bánh bao tạo hình may mắn

Trong ngày vía Thần Tài mâm cúng không thể thiếu được bánh bao tạo hình may mắn chẳng hạn như túi tài lộc, tiền vàng, thỏi vàng, hình quả đào,... chủ yếu với các màu sắc đỏ, vàng, hồng.

Ảnh: Vũ Thu Hương, Gia Hân Flower

Ngoài ra, cứ gần đến ngày vía Thần Tài, hàng loạt các cửa tiệm bán các loại bánh may mắn để cúng Thần Tài như bánh kem hoặc bánh dứa Thần Tài tạo hình đào tiên, thỏi vàng, hũ vàng, mèo Thần Tài, túi tiền, set ngọc thực, oản... rất đắt khách.

Không chỉ vậy, mâm lễ cúng còn có chè trôi nước, xôi gấc đỏ hoặc xôi đậu xanh tạo hình chữ Phúc, Lộc, Thọ. Nhiều chị em còn bày xôi ngũ sắc cho thêm may mắn, đẹp đẽ.

Nếu không có thời gian tự thực hiện, mọi người có thể mua sẵn về chỉ việc hấp chín hoặc bày biện luôn mâm lễ rất tiện lợi và đẹp mắt.

Hoa tươi, quả ngọt

Mâm lễ cúng Thần Tài nhằm thể hiện lòng thành và cầu mong thịnh vượng, vì thế không thể thiếu hoa tươi thắm cùng quả ngọt lành. Những trái dứa vàng óng, quả chuối chín mọng, hay bộ ngũ quả phú quý - từ xoài thơm lừng, cam và quýt mọng nước, phật thủ đặc biệt, táo giòn và nho nguyên vẹn - đều được tuyển chọn kỹ lưỡng, rửa sạch và sắp đặt gọn gàng, tựa như lời chúc ngọt ngào gửi đến Thần Tài.

Ảnh: Yến Bee, Loan Trần

Hương hoa cúc, hoa hồng và cả những bông hoa ly rực rỡ sắc hồng, dù không màng đến những kiêng kỵ, cũng góp phần làm đầy thành tâm cho bàn thờ, giống như việc lựa chọn tránh xa những loại quả có gai như sầu riêng hay hoa nhiều gai.

Và không thể không nhắc đến trầu cau - một phần không thể tách rời trong lễ vật cúng Thần Tài. Những quả cau căng tròn, màu xanh mơn mởn, cùng lá trầu bóng láng, đầy đặn không tỳ vết, đôi khi còn được cách điệu bởi những chiếc lá trầu được cắt tỉa tinh xảo như cánh phượng, hoặc thậm chí là kẹp thêm hoa để tăng thêm phần trang trọng và tỉ mỉ.

Một số lễ vật khác

- Gạo muối trà rượu: Một đĩa/hũ gạo và muối, trà khô và chai rượu nhỏ là lễ vật nhỏ có trong mọi mâm cúng cần có.

- Hương nến đèn: Nến và hương là lễ vật cần thiết. Đèn điện màu nhiều nhà không sử dụng. Phần hương nhang nên chọn loại làm từ thảo mộc tự nhiên, tránh loại tẩm hoá chất nhiều gây hại cho sức khoẻ.

- Đồ mã: Chủ yếu phần đồ mã trong ngày vía Thần Tài là các loại tiền giấy, mã kim, vàng thỏi bằng giấy,... Phần lễ này nên có nhưng không cần nhiều.

Cúng bàn thờ Thần Tài vào thời gian nào tốt lành?

Thời gian cúng thích hợp nhất là vào ngày vía Thần Tài, chính là ngày mùng 10 tháng Giêng. Mâm lễ dù đơn giản hay cầu kỳ cũng nên được chuẩn bị tươm tất từ sớm. Sau đó, bày biện lên bàn thờ Thần Tài. 

Giờ cúng đẹp nhất chính là khung giờ sáng, trước giờ mở cửa hàng hoặc kinh doanh. Đó có thể là khung giờ Mão (5 giờ - 7 giờ), Thìn (7 giờ - 9 giờ). Không nên cúng vào trưa hoặc chiều, tối.