Trong những năm gần đây, thuật ngữ "trí tuệ cảm xúc" ngày càng thu hút sự chú ý, trẻ có trí tuệ cảm xúc cao ngày càng được ưa chuộng. Một số bậc cha mẹ thậm chí còn chi rất nhiều tiền để đăng ký cho con tham gia các lớp đào tạo trí tuệ cảm xúc. Tuy nhiên, sự hiểu lầm của mọi người về "trí tuệ cảm xúc" ngày càng sâu sắc hơn: Dường như việc có thể "đọc vị" và làm hài lòng người khác đồng nghĩa với việc có trí tuệ cảm xúc cao.

Trên thực tế, ý nghĩa của trí tuệ cảm xúc còn nhiều hơn thế. Trí tuệ cảm xúc là gì? Chỉ số cảm xúc (EQ) hay còn gọi là trí tuệ cảm xúc là khái niệm được các nhà tâm lý học đề xuất trong những năm gần đây tương ứng với trí thông minh và IQ. Nó chủ yếu đề cập đến phẩm chất của con người về tình cảm, tình cảm, ý chí, v.v.

Daniel Goleman, "cha đẻ của trí tuệ cảm xúc", đã chỉ ra rằng trí tuệ cảm xúc bao gồm 5 khía cạnh: Hiểu được cảm xúc của bản thân; Quản lý cảm xúc; Tự động viên; Nhận biết cảm xúc của người khác; Giải quyết các mối quan hệ giữa các cá nhân.

Trong cuộc sống hàng ngày, trẻ có trí tuệ cảm xúc cao sở hữu những đức tính gì? Có 4 đặc điểm: 

- Sử dụng vốn từ để biểu đạt cảm xúc: Trẻ sở hữu EQ cao rất giỏi trong việc nhận biết và biểu đạt cảm xúc cá nhân thông qua ngôn từ ngoài các tính từ phổ biến như "tốt, không tốt". Các em cũng có thể nắm bắt được nguyên nhân những cảm xúc của mình. Chẳng hạn, trẻ sở hữu EQ cao thường nói: "Con cảm thấy buồn vì không thể đi chơi với bạn bè", "Con thấy rất phấn khích khi có đồ mới"...

- Hiểu cảm xúc của người khác: Những đứa trẻ thông minh về mặt cảm xúc cũng cảm nhận tương đối chính xác cảm giác của mọi người xung quanh. Các em có thể đoán được qua các tín hiệu phi ngôn ngữ như từ ánh mắt, cử chỉ, biểu cảm khuôn mặt.

- Có kỹ năng quản lý cảm xúc và tự điều chỉnh tốt: Trẻ EQ cao có khả năng tự điều chỉnh cảm xúc để không bị mất kiểm soát. Khi gặp vấn đề khó chịu, các em có thể áp dụng một số phương pháp điều hòa cảm xúc như hít thở sâu, chuyển hướng mối quan tâm và nói: "Con muốn nghỉ ngơi" thay vì la hét, tức giận. Chúng thể hiện sự trưởng thành về mặt cảm xúc. 

- Trẻ rất thoải mái khi nói "không": Trẻ có trí tuệ cảm xúc cao có nhiều khả năng thiết lập và thực thi các ranh giới cá nhân. Ví dụ, nếu không muốn chơi trò đánh đấm với một người bạn, trẻ có thể lên tiếng và thể hiện mong muốn đó một cách nhẹ nhàng nhưng kiên quyết. Thông thường, những đứa trẻ này có thể duy trì giới hạn hợp lý, thể hiện sự tôn trọng đúng đắn với người khác, khả năng quyết đoán và biết lắng nghe cảm xúc của chính mình.

So với những đứa trẻ khác, những đứa trẻ có trí tuệ cảm xúc cao có cơ thể khỏe mạnh hơn và kết quả học tập tốt hơn; chúng hòa đồng và có nhiều bạn bè thân thiết hơn; chúng biết kiềm chế hành vi của mình và ít sử dụng bạo lực hơn; Biết cách an ủi bản thân, thoát khỏi áp lực, vượt qua thất bại... 

Vì vậy, việc nuôi dưỡng trí tuệ cảm xúc cao cho trẻ sẽ ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống sau này, cha mẹ nên chú ý .

Cha mẹ nên làm tốt 4 điều để nuôi dạy con có trí tuệ cảm xúc cao

Nhà tâm lý học trẻ em nổi tiếng Jean Piaget tin rằng trẻ em luôn bắt đầu từ "cái tôi" và tin rằng mọi người đều cảm thấy giống mình. Cũng giống như nhiều đứa trẻ trốn tìm khi còn nhỏ, chúng luôn giấu đầu nhưng không giấu "đuôi", vì nghĩ rằng nếu mình không nhìn thấy mình thì người khác cũng không thấy.

Kiểu hành vi này của trẻ là một quá trình trưởng thành và phát triển bình thường. Cha mẹ không nên mất bình tĩnh mà nên học cách hướng dẫn trẻ một cách chính xác để nâng cao trí tuệ cảm xúc. Chúng ta có thể bắt đầu từ 4 bước:

1. Giúp trẻ hiểu và điều tiết cảm xúc

Nói một cách đơn giản, đó là cách hòa hợp với chính mình và cách hòa hợp với người khác. Nhiều người mắc phải vấn đề này, họ rất thân thiện với người ngoài nhưng lại luôn mất bình tĩnh khi đối xử với bản thân và người thân trong gia đình.

Nguyên nhân lớn ở đây là không biết cách điều tiết cảm xúc. Họ có thể lịch sự với người ngoài nhưng ngay khi trở về nhà, những cảm xúc bị kìm nén sẽ được bộc lộ ra những người thân nhất. Vì vậy, điểm đầu tiên của trí tuệ cảm xúc là hòa hợp với chính mình, nhận biết cảm xúc và điều tiết cảm xúc.

2. Luyện tập sự đồng cảm

Chỉ bằng cách nhận ra cảm xúc của chính mình, bạn mới có thể hiểu người khác tốt hơn. Chúng ta sẽ hướng dẫn con suy nghĩ theo quan điểm của chúng trong cuộc sống một cách có ý thức.

Ví dụ, nếu trẻ đồng ý xem TV 10 phút trước khi đi ngủ, nhưng khi đến giờ, trẻ sẽ cư xử không tốt, lúc này chúng ta có thể nói: "Con sẽ cảm thấy thế nào nếu mẹ cũng không làm được những gì đã hứa? Lần sau mẹ sẽ làm theo con, sẽ không mua chiếc ô tô đồ chơi mà mẹ đã hứa với con nữa".

Khi trẻ buồn và khóc, chúng ta có thể hướng dẫn trẻ. Sau một, hai, ba lần, với sự hướng dẫn và củng cố, trẻ sẽ dần dần học được cách đồng cảm.

3. Làm gương, chú ý và nhận thức nhiều hơn về cảm xúc của trẻ

Nhà tâm lý học Harry Stein Sullivan cho biết: "Trẻ em thường học những cách tốt nhất để đối phó với cảm xúc từ cha mẹ và có thể sao chép trí tuệ cảm xúc của cha mẹ". Cho dù trẻ bao nhiêu tuổi, nếu có thể được an ủi khi khóc và nghe thấy tiếng cười của người khác khi trẻ cười, trẻ sẽ tin rằng thế giới bên ngoài sẽ đáp lại cảm xúc của mình và thấy an ủi. 

Trên thực tế, việc nuôi dưỡng những đứa trẻ có trí tuệ cảm xúc cao không hề khó. Mấu chốt nằm ở việc cha mẹ có thể kiên nhẫn lắng nghe và thừa nhận cảm xúc của con mình. Theo thời gian, trẻ sẽ học được cách suy nghĩ từ quan điểm của người khác và có sự đồng cảm. Cách bạn giao tiếp với trẻ sẽ trở thành cách trẻ giao tiếp với những người xung quanh.