Chất béo chuyển hóa (axit chuyển hóa) là axit béo không bão hòa, không tốt cho sức khỏe. Chất béo chuyển hóa có hai nguồn chính từ tự nhiên và nhân tạo. Axit béo chuyển hóa tự nhiên được tìm thấy với một lượng nhỏ trong thịt và sữa của động vật nhai lại. Axit béo chuyển hóa nhân tạo chủ yếu có nguồn gốc từ dầu thực vật hydro hóa một phần. Nó thường được tìm thấy trong thực phẩm chế biến như thực phẩm chiên, bánh nướng và thức ăn nhanh.

Không giống như các chất béo khác có thể được tiêu thụ trong chế độ ăn uống, chất béo chuyển hóa không tốt cho sức khỏe và không phải là chất dinh dưỡng mà cơ thể cần. Tiêu thụ quá nhiều axit béo chuyển hóa làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, có thể dẫn đến tăng mức cholesterol "xấu" trong máu và giảm mức cholesterol "tốt". 

Nó cũng có thể ảnh hưởng xấu đến chức năng não, tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường... Nhiều quốc gia và khu vực đã bắt đầu hạn chế hoặc cấm sử dụng axit béo chuyển hóa trong thực phẩm. Các nghiên cứu ban đầu đã chỉ ra rằng tiêu thụ 5 gram chất béo chuyển hóa mỗi ngày có liên quan đến việc tăng 25% nguy cơ mắc bệnh tim.

Thực phẩm giàu axit béo chuyển hóa chủ yếu bao gồm: Thức ăn nhanh (khoai tây chiên, gà rán, bánh mì kẹp thịt, pizza...), bánh quy và bánh ngọt... Khi mua thực phẩm, hãy chú ý đến thành phần axit béo chuyển hóa theo thông tin ghi trên nhãn.

Gần đây, các nhà nghiên cứu từ Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Y Quảng Đông đã xuất bản một bài báo có nội dung liên quan đến việc tiêu thụ axit béo chuyển hóa mãn tính rút ngắn tuổi thọ ở ruồi giấm đực. Nghiên cứu được đăng trên tạp chí "Biogerontology".

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tăng lượng axit béo chuyển hóa trong chế độ ăn isocaloric có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa của ruồi giấm và giảm 50% tuổi thọ của chúng. Ngoài ra, lượng axit béo chuyển hóa có thể dẫn đến tăng trọng lượng cơ thể và mức chất béo trung tính, cũng như stress oxy hóa, thiếu hụt tập thể dục, tổn thương hàng rào ruột.

Theo mô hình chế độ ăn kiêng, ruồi được chia thành ba nhóm: Nhóm A có chế độ ăn bình thường, nhóm B là HSHF (chế độ ăn nhiều đường và chất béo cao), nhóm C là HSHF + TFA (chế độ ăn nhiều đường, chất béo cao + chế độ ăn chất béo chuyển hóa). Không có sự khác biệt đáng kể về lượng thức ăn giữa ba nhóm.

Vào ngày 18 và 24, trọng lượng ruồi ở hai nhóm sau tăng đáng kể. Vào ngày 24, những con ruồi trong nhóm C nặng hơn đáng kể và có hàm lượng protein, chất béo trung tính cao hơn.

Ngoài ra, chế độ ăn axit béo chuyển hóa đã rút ngắn đáng kể tuổi thọ của ruồi. Tỷ lệ sống trung bình của ruồi giảm từ 48 ngày xuống còn 24 ngày, rút ngắn 50% so với nhóm đối chứng.

Về tuổi thọ trung bình, nhóm ăn bình thường, nhóm ăn kiêng HSHF, nhóm ăn kiêng HSHF + TFA lần lượt là 51,5 ngày, 32,4 ngày và 26,8 ngày. Có thể thấy rằng axit béo chuyển hóa rút ngắn tuổi thọ trung bình của ruồi giấm.

Về tuổi thọ tối đa, ba nhóm lần lượt là 94,2 ngày, 50,9 ngày và 40,5 ngày. Điều này cho thấy axit béo chuyển hóa cũng rút ngắn tuổi thọ tối đa của ruồi giấm.

Phân tích sâu hơn cho thấy chất béo chuyển hóa cũng làm tăng stress oxy hóa ở Drosophila, làm trầm trọng thêm sự thiếu hụt vận động và hàng rào đường ruột bị tổn thương.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các tác động xấu đến sức khỏe của axit béo chuyển hóa có thể được phát hiện trong khoảng thời gian tương đối ngắn dành cho chế độ ăn nhiều calo, làm giảm tuổi thọ trung bình và tối đa của ruồi giấm, tăng stress oxy hóa, gây ra khuyết tật vận động, làm tổn thương hàng rào đường ruột.

Kết quả của nghiên cứu này cho thấy vai trò tiềm năng của axit béo chuyển hóa trong tuổi thọ sinh học, và cũng cảnh báo mọi người nhận thức được những rủi ro sức khỏe có thể liên quan đến việc hấp thụ axit béo chuyển hóa lâu dài. Do đó, việc giảm lượng axit béo chuyển hóa và lựa chọn nguồn chất béo lành mạnh hơn là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe, kéo dài tuổi thọ.

Ngoài ra, theo những nghiên cứu trước đó, chất béo chuyển hóa có thể được xem là loại chất béo xấu nhất cho cơ thể con người vì chúng làm giảm hàm lượng cholesterol tốt (HDL); tăng cholesterol xấu (LDL) và triglycerides. Chất béo chuyển hóa còn gây nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao gấp 3 lần so với chất béo bão hòa. Và việc loại bỏ ra khỏi cơ thể còn khó hơn chất béo bão hòa. 

Nghiên cứu đã chứng minh, chất béo chuyển hóa làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và bệnh đái đường loại 2. Nó cũng làm tăng nguy cơ phát triển bệnh béo phì, hội chứng chuyển hóa, kháng insulin, vô sinh, một số loại ung thư…

Tuy khó có thể tránh hoàn toàn chất béo chuyển hóa vì chúng hiện diện trong nhiều loại thực phẩm chế biến sẵn và các loại đồ ăn nhanh phổ biến, nhưng theo các chuyên gia dinh dưỡng, chúng ta có thể hạn chế tối đa sử dụng chất béo chuyển hóa bằng cách: Hạn chế ăn thịt đỏ, tránh đồ uống có đường và các thực phẩm chế biến sẵn...

Theo Aboluowang/Nature.com