Hương (nhang) là gì?

Hương, còn được gọi là nhang được chế tạo tỉ mỉ từ các chất của thực vật có mùi thơm, thông thường được tinh luyện cùng tinh dầu từ thảo mộc đặc trưng hoặc chiết xuất có nguồn gốc động vật. Điều này giúp nhang tỏa ra khói có mùi thơm khi đốt. Ẩn chứa trong từng làn khói mỏng manh là hương vị của sự thiêng liêng, được sử dụng trong các mục đích tôn giáo, thiền định, tẩy uế nhà cửa hoặc đơn giản là để trang trí.

Chúng ta thường thấy nhang ở dạng bột, dạng nụ nhỏ được bỏ vào trong lư hương. Không dừng lại ở đó, nhang còn biến hóa linh hoạt ở dạng thuận tiện hơn cho việc đốt như dạng que, dạng vòng hoặc dạng cái nêm. Các dạng hương này được đốt lấy mồi lửa sau đó dập tắt để nhang cháy chậm từ từ và tỏa ra khói có mùi thơm thoang thoảng.

Nhang có nhiều dạng như viên, nụ, nén hoặc nhang vòng.

Dưới bất kể hình thức nào, hương (nhang) đã trở thành mảnh ghép không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người phương Đông, nhất là vào những dịp lễ Tết, ngày mùng 1, ngày Rằm, Tết cổ truyền hoặc những ngày giỗ chạp.

Về các chất tạo mùi thơm của nhang rất đa dạng, có thể kể đến như hổ phách, cánh kiến trắng, long diên hương, long não, tuyết tùng, đinh hương, nhựa thông, trầm hương, hoa nhài, bách xù, gỗ đàn hương, cây bồ đề,...

Loại nén hương thông dụng nhất gồm có tăm hương, bột hương và phần keo kết dính. Tăm hương thường được làm từ tre, bột hương được làm từ hỗn hợp bột gỗ được nghiền từ các loại cây như trầm hương, hoàng đàn, long não, quế chi, hương bài,... Và để kết dính hai phần này lại với nhau người ta thường dùng keo bời lời hoặc keo tràm.

Nhang cuộn tàn có tốt không?

Có nhiều quan điểm cho rằng nhang cuộn tàn mới có lộc và thể hiện được sự thành tâm của gia chủ. Tuy nhiên, quan điểm này có nhiều sự hiểu lầm về nhang cuộn tàn. Việc bát hương có nhiều nhang cuộn tàn không liên quan đến việc thể hiện lòng thành hay bát hương có lộc như nhiều người nghĩ. Hương cuộn tàn tuy đẹp nhưng lại độc.

Cũng giống như các loại thực vật thông thường, khi đốt cháy tàn sẽ rơi xuống và không thể để lại hình dáng ban đầu. Hương cuộn tàn sau khi cháy vẫn giữ được nhiều nếp cuộn tròn là do có sử dụng hóa chất. Về lâu dài điều này sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe.

Nhang cuộn tàn tuy đẹp nhưng lại không có lợi cho sức khỏe

Giống như khói than hoặc khói của các loại nhang dùng nhiều hóa chất sẽ có chứa các chất độc hại như toluen, xylene, benzen,... Nếu hít phải những khói này trong thời gian dài với số lượng nhiều có thể gây bệnh tật cho con người. Chưa kể đến, nếu hít phải nhiều khói hương này, có thể gây ngạt thở cho những người bị mẫn cảm, dị ứng, khó thở và có thể làm tăng nguy cơ hỏa hoạn.

Chính vì vậy, khi chọn nhang sạch thắp trên bàn thờ, gia chủ nên tránh chọn những loại hương cuộn tàn quá nhiều, nên chọn nhang sạch để đảm bảo sức khỏe.

Cách chọn nhang sạch: Vừa đảm bảo sức khỏe lại không lo hao tài

Mặc dù hiện nay nhang đã có máy móc hỗ trợ, không cần se tay như nhiều nơi làm thủ công nhưng việc trộn lẫn hóa chất để làm nhang cũng phổ biến. Khi nhang sử dụng hóa chất nhiều có thể giúp mẫu mã nhang đẹp hơn, đốt lâu hơn và cuộn tàn đẹp hơn nhưng lại không tốt cho sức khỏe và điều này cũng không liên quan gì đến việc chiêu tài trên bàn thờ.

Loại nhang tàn trắng như vôi có pha bột đá vôi lẫn tạp chất sẽ chứa các kim loại nặng. Nếu như thắp loại nhang này quá nhiều sẽ sinh độc. Các loại nhang giá siêu rẻ trên thị trường khi đốt cháy vẫn có chất độc tồn tại trong không khí, tác động lên da lẫn niêm mạc mũi khiến gây co thắt, khó thở, ngứa mắt, chảy nước mắt.

Thêm vào đó, nhiều cơ sở sản xuất nhang giá rẻ cũng sử dụng bột lưu huỳnh trong quá trình làm tăm hương và chế bột hương. Formaldehyde độc hại trong khói hương có hàm lượng cao sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến đường hô hấp.

Vậy cách phân biệt nhang sạch và chuẩn nhất là gì?

Khi mua nhang, người mua tốt hơn hết là thử đốt nhang trực tiếp, nhang phải có mùi thơm nhẹ nhàng đặc trưng, cháy đượm và lâu, không gắt, không cay mắt và khó thở. Với các loại nhang khi vừa đốt lên đã thấy gắt và khó thở thì không nên mua.

Khi nhìn bằng mắt thường, bạn có thể tách một chút phần bột ở đầu que hương để nhìn vào bên trong. Tăm nhang thông thường có độ sần sùi thô mộc nhất định, nếu tăm được nhuộm màu hoặc quá láng mịn thì có thể nhang đã bị tẩm hóa chất.

Muốn biết nhang có bột đá vôi hay không thì khi thắp lên, tàn trắng như tuyết, mùi đá vôi nồng khét, rất khó ngửi.

Nhang sạch khi đốt lên mùi thơm dễ chịu, giúp tinh thần thấy khoan khoái, thư thả. Bên cạnh đó, nhang sạch còn có tác dụng giúp xua đuổi côn trùng. Chưa kể đến, nhang sạch được làm từ các loại thảo mộc quý có tác dụng tẩy uế, làm sạch không gian rất tốt.

Một số loại nhang nổi tiếng

Hương xạ Cao Thôn

Đây là cái nôi của nghề sản xuất hương lâu đời ở miền Bắc nói chung và Việt Nam nói riêng sản xuất 3 loại chính là hương sào, hương nén và hương vòng. Ngoài ra còn có hương đen, hương quế. Bột hương của làng Cao Thôn là tập hợp của nhiều loại thảo mộc và các vị thuốc Bắc: tùng bạch chỉ, trắc bách diệp, trầm, hồi, quế, cam thảo.

Hương đen làng Chóa

Hương đen làng Chóa được làm từ nhựa trám, than hoa, nứa, cật tre và nước giếng. Nhựa trám sau khi trộn với bột than hoa, được se với cốt hương bằng nứa để khi đốt sẽ có mùi thơm đậm hơn. Hương đen ở làng Chóa đã tồn tại lâu năm nhưng loại hương này chỉ đến cuối năm mới rộ.

Hương đen cũng đa dạng có từ loại nụ, nén dài nhỏ loại 28cm, 38cm, 50cm, 80cm, 1m hoặc 1.2m. Các loại nụ trầm đen có thể dùng để xông nhà, tẩy uế. Hương nén dùng trong các dịp lễ Tết. Hương đen làng Chóa chủ yếu được se tay có hương thơm nhẹ nhàng, dễ chịu.

Ngoài ra, một số làng nghề làm hương trầm lâu năm nổi tiếng khác như hương trầm Quỳ Châu (Nghệ An) - hương ở đây cháy đượm, thơm dịu, khói mỏng, tàn hương cong tròn tự nhiên; hương xạ Hoàng Xá (Hải Dương) đặc trưng với hương pha trộn của các vị thuốc Bắc như tiểu hồi, đại hoàng, xuyên khung, gỗ trầm,... được làm thủ công với hương thơm tự nhiên; hương Báo Ân (Hà Tĩnh); hương Thủy Xuân (Huế); hương trầm Vĩnh Phước (Đà Nẵng); trầm hương dó bầu Tiên Phước (Quảng Nam); hương Bình Chánh (TP. Hồ Chí Minh).

Nhang thảo mộc đa dạng

Nhang nén thông thường có độ dài từ 20cm, 30cm hoặc 40cm. Các loại nhang vòng có thể đốt 3h, 12h,... Các loại nhang thảo mộc phổ biến trên thị trường như nhang khuynh diệp, quế, trầm,...

Các loại nhang thảo mộc hiện nay cũng được ưa chuộng nhiều như nhang khuynh diệp, nhang quế, nhang đàn hương,...

Lưu ý khi thắp nhang trên bàn thờ ngày Tết

- Khi thắp nhang, không nên đóng kín cửa, không gian cần thoáng đãng để hương nhang loãng nhanh, không ảnh hưởng đến hô hấp. Bên cạnh đó, không thắp nhang trong không gian kín và thắp cùng lúc nhiều nhang.

- Nên thắp nhang vào các vị trí chắc chắn như bát hương, bát hương tạm được gia cố hoặc các dụng cụ cắm trầm, hương nhỏ. Không cắm nhang vào những vị trí dễ cháy hoặc rơi như bờ tường, bình lọ dễ đổ. Bên cạnh đó, không thắp nhang gần khu vực có chất liệu dễ cháy như xăng, dầu hỏa hay cồn, cũng như các loại keo dán công nghiệp dễ bắt lửa.

- Những người có hệ hô hấp yếu, dễ dị ứng, người có sức đề kháng kém cũng như người già và trẻ em hạn chế tiếp xúc nhiều với khói hương.

- Khi thắp nhang tránh ngửi mùi nhiều. Dù nhang sạch thì trong khi cháy, khói cũng sẽ tạo nên chất độc, ngửi lâu sẽ ảnh hưởng sức khỏe.

- Trong các dịp lễ Tết, không nên thắp quá nhiều nhang trong nhà, đặc biệt những không gian nhà nhỏ và đông người.

- Tránh dùng chân nhang làm tăm xỉa răng hoặc cắm chân nhang vào đồ cúng như xôi hay bánh chưng để tránh bị ngộ độc.