Chân dung nữ Thủ tướng đầu tiên của Pháp trong 30 năm

Bà Elisabeth Borne, 61 tuổi, được Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bổ nhiệm hôm 16/5 sau khi ông Jean Castex từ chức trước đó cùng ngày. Thông thường các tổng thống Pháp có một số thủ tướng phục vụ dưới quyền của họ trong suốt thời gian tại vị. Nữ thủ tướng đầu tiên của đất nước là bà Édith Cresson, người phục vụ từ tháng 5/1991 đến tháng 4/1992, dưới thời của Tổng thống François Mitterand.

Tân Thủ tướng Pháp Elisabeth Borne (phải) và Thủ tướng mãn nhiệm Jean Castex tại lễ chuyển giao cương vị lãnh đạo ở Paris, ngày 16/5/2022. (Ảnh: AFP)

Bà Borne được sinh ra tại Paris, Pháp vào năm 1961. Mẹ bà, Marguerite Lecèsne, là người Pháp, là một dược sĩ, và cha bà, Joseph Bornstein, là một người Do Thái Ba Lan di tản sang Pháp ngay từ đầu Chiến tranh thế giới thứ 2. Cha mẹ bà điều hành một phòng thí nghiệm dược phẩm sau chiến tranh. 

Việc cha qua đời khi bà Borne mới 11 tuổi khiến bà nhận được trợ cấp giáo dục "học sinh của Quốc gia" mà nhà nước cấp cho những trẻ vị thành niên có cha mẹ bị thương hoặc thiệt mạng trong chiến tranh, một cuộc tấn công khủng bố hoặc trong khi cung cấp các dịch vụ công cộng nhất định. 

Bà Borne học trung học tại Lycée Janson-de-Sailly ở Paris. Sau đó, bà vào École Polytechnique, hay còn gọi là trường Bách khoa Paris và tốt nghiệp với tư cách là một kỹ sư xây dựng. 

Bà lấy bằng kỹ sư của École Nationale des Ponts et Chaussées (Trường quốc gia về xây dựng và cầu đường Pháp). Năm 1986, bà bắt đầu học tại Trường Collège des Ingénieurs , nơi bà lấy bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh.

Vai trò Thủ tướng mới của bà Borne không phải là lần đầu tiên bà đạt được một thành tựu lớn với tư cách là phụ nữ. Trước đó vào năm 2013, bà từng được bổ nhiệm làm Tỉnh trưởng Vienne và Vùng Poitou-Charentes của Pháp. Năm 2015, bà Borne được bổ nhiệm làm Giám đốc điều hành của RATP, một công ty nhà nước điều hành hệ thống giao thông của Paris, Pháp.

Là một người thành công trong sự nghiệp, bà Borne từng đảm nhiệm nhiều vị trí dưới quyền các Bộ trưởng của Đảng Xã hội trước khi gia nhập đảng En Marche trung tâm của Macron vào năm 2017. 

Trong chính phủ đầu tiên của ông Macron, bà từng giữ chức Bộ trưởng Giao thông vận tải trong một thời gian ngắn. Vào năm 2018, bà đã vượt qua một cuộc đình công của công đoàn, thông qua dự luật mở công ty đường sắt SNCF để cạnh tranh. Sau đó, bà giữ chức Bộ trưởng Chuyển đổi sinh thái trong vòng một năm và giữ chức Bộ trưởng Lao động kể từ năm 2020.

Trong thời gian bà Borne làm Bộ trưởng Lao động, tỷ lệ thất nghiệp ở Pháp giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 15 năm, tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 40 năm. Báo chí Pháp cho rằng với vốn kiến thức sâu sắc của bà Borne về hoạt động chính quyền, bà sẽ có thể giúp ông Macron tháo gỡ khó khăn và thúc đẩy các chủ trương cải cách.

Người phụ nữ mạnh mẽ giữa một nền chính trị còn nặng tính "nam nhi"

Bà Borne theo hệ tư tưởng chính trị thiên tả. Theo tờ France24, ông Macron đã tìm cách bổ nhiệm một người có nền tảng vững chắc về môi trường và chính sách xã hội trước cuộc bầu cử quốc hội vào tháng 6, khi ông phải đối mặt với những thách thức từ các đảng cực tả, do ông Jean-Luc Melenchon đứng đầu. 

Cựu thủ tướng Cresson cho biết bà Borne "sẽ cần rất nhiều can đảm" giữa một nền chính trị Pháp mà theo ông: là vẫn còn rất "nam tính". Bởi lẽ bà Borne, theo mô tả của báo giới, là một phụ nữ cánh tả nhẹ nhàng, có hiểu biết sâu sắc về đất nước, chính trị địa phương và kinh doanh.

Trong bài phát biểu ngắn gọn đầu tiên của mình sau buổi bàn giao công việc với người tiền nhiệm Jean Castex tại điện Matignon, tân Thủ tướng Elisabeth Borne đã đề cập tới một số ưu tiên trong chính sách sắp tới, như về thương mại hay chống biến đổi khí hậu. 

Đặc biệt bà muốn truyền cảm hứng cho tất cả các trẻ em gái để theo đuổi ước mơ của mình. Bà Borne nói: "Không gì có thể ngăn cuộc đấu tranh giành vị trí của phụ nữ trong xã hội. Tất cả những cô gái nhỏ nên thực hiện ước mơ của mình".

Theo một cuộc thăm dò của Ifop, tổng cộng 74% người Pháp cho biết họ muốn có một nữ thủ tướng. Chính phủ của ông Macron trước đó có số lượng phụ nữ và nam giới tương đương nhau, tuy nhiên nhiều người cho rằng nhóm cố vấn và thân tín của ông chủ yếu vẫn là nam giới.

Những gì chờ đợi tân Thủ tướng trước mắt

Nhiệm vụ đầu tiên của bà Borne là quản lý các phe phái chính trị khác nhau trong nhóm trung tâm của Tổng thống Macron - những người cần giành được đa số nghị viện trong cuộc bầu cử vào tháng tới - khi ông Macron cần dành thời gian cho kế hoạch đại tu lương hưu và nhà nước phúc lợi.

Nếu ông Macron giành được đa số, kể từ mùa hè này, bà Borne phải mở rộng giới hạn giá năng lượng và đưa ra các biện pháp tiếp theo để giải quyết mối quan tâm của cử tri về việc làm trong bối cảnh khủng hoảng chi phí sinh hoạt tăng cao. 

Sau đó, bà được giao nhiệm vụ chỉ đạo các kế hoạch của ông Macron nhằm tăng tuổi hưởng lương hưu từ 62 lên 64 hoặc 65, vốn được cho là sẽ gây ra sự phản đối của công đoàn và các cuộc biểu tình trên đường phố. Tân Thủ tướng cũng sẽ được giao một bản tóm tắt mới về việc giám sát những gì ông Macron đã hứa sẽ là một hình thức "quy hoạch xanh" mới triệt để nhằm hạn chế lượng khí thải carbon và thúc đẩy chính sách môi trường.

Bà Elisabeth Borne là một người ủng hộ trung thành của Tổng thống Pháp Macron. (Ảnh: AFP)

Bà Borne là một người ủng hộ trung thành của Tổng thống Macron, người đã giữ ba công việc bộ trưởng quan trọng trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông: Giao thông, Môi trường và Lao động. 

Bà nổi tiếng khi thực hiện các chính sách khó khăn và thúc đẩy chúng vượt qua, bao gồm cả những cải cách sâu rộng của ông Macron đối với đường sắt nhà nước, vốn gây ra những cuộc đình công lớn nhất trong nhiều thập kỷ. Đồng minh của ông Macron là Christophe Castaner đã đặt biệt danh cho bà Borne là "Bộ trưởng của những cải cách bất khả thi nhưng có thể thực hiện được".

Ông Macron, 44 tuổi, đã giành chiến thắng vững chắc trong cuộc bầu cử Tổng thống Pháp vào tháng trước trước nhà lãnh đạo cực hữu Marine Le Pen. Ông Macron giành được 58,5% phiếu bầu so với 41,5% của bà Le Pen. Ông Macron đã hứa sẽ thay đổi cách làm chính trị tập trung từ trên xuống và tham khảo ý kiến nhiều hơn, mở rộng cơ sở của mình.

Trong khi đó, bà Borne, người nắm quyền chính phủ trong suốt nhiệm kỳ đầu tiên của Macron, tượng trưng cho sự liên tục. Việc bổ nhiệm bà Borne vào chức Thủ tướng đã mở đường cho một cuộc cải tổ nội các được trông đợi từ lâu của Tổng thống Macron, theo xu hướng chính phủ sẽ mang tính "tập trung" hơn, với ít bộ trưởng hơn, quan tâm nhiều hơn đến các vấn đề chính sách xã hội và phát triển xanh, theo cương lĩnh tranh cử mà ông Macron đã cam kết. 

Điều này cũng được cho là có thể mang lại cho ông Macron cơ hội tập hợp một liên minh cánh tả rộng rãi trong cuộc bầu cử Quốc hội, dự kiến diễn ra vào ngày 12 và 19/6, đối mặt với thách thức từ phía chính trị gia Jean-Luc Melenchon, người về thứ ba trong cuộc bầu cử tổng thống mới đây.

Bà Borne đã mô tả rằng cá nhân mình được thúc đẩy bởi sự hiệu quả, thay vì quá bận rộn với "ánh đèn sân khấu". "Đối với tôi, làm chính trị không phải là để mọi người nói về tôi như thế nào, mà là về việc cống hiến hết mình để thực hiện các dự án phục vụ đất nước của tôi," – bà Borne nói với đài France Inter vào năm ngoái. "Chính trị không phải là để thúc đẩy bản thân tôi ra trước sân khấu".