Theo báo cáo từ Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh, cuối tháng 5/2022, bệnh viện tiếp nhận điều trị 2 trường hợp sốt rét ác tính nhập cảnh từ châu Phi.

Trường hợp đầu tiên là một nữ du học sinh 24 tuổi, nhà ở quận Bình Thạnh, đang học chương trình ngôn ngữ Pháp ở Yaounde , Camerron khoảng 10 tháng qua.

Ngày 17/5, trên máy bay trở về Việt Nam, bệnh nhân sốt lạnh run khoảng 2 cơn/ngày. Sau đó, bệnh nhân đã đi khám bệnh, xét nghiệm tại 4 cơ sở y tế tư nhân và công lập, tình trạng sốt không cải thiện; được chẩn đoán theo dõi sốt xuất huyết dengue.

Ngày 23/5, bệnh nhân được hội chẩn với Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh, mẫu máu gửi sang bệnh viện để xét nghiệm kiểm tra ngày 24/5 có kết quả test nhanh dương tính với Plasmodium falciparum.

Bệnh nhân được chuyển sang Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh ngày 24/5 với chẩn đoán sốt rét ác tính thể não, vàng da, tiểu huyết sắc tố và mật độ ký sinh trùng cao do P. falciparum. Sau 6 ngày điều trị tích cực bệnh nhận đã xuất viện ngày 30/5.

Trường hợp thứ 2 là bệnh nhân nam, 63 tuổi, người tỉnh Triết Giang, Trung Quốc; làm việc ở Abidjan, Bờ Biển Ngà được 28 tháng.

Ngày 31/5, bệnh nhân từ Bờ Biển Ngà về Việt Nam bằng máy bay, có quá cảnh 10 giờ ở Thổ Nhĩ Kỳ. Bệnh nhân lên cơn sốt lạnh run trên chuyến bay về Việt Nam.

Khi xuống sân bay Tân Sơn Nhất, bệnh nhân được một bác sĩ người Trung Quốc (đi cùng chuyến bay) đưa đến khám ở một bệnh viện quốc tế và được làm test nhanh sốt rét dương tính Plasmodium falciparum và được chuyển ngay đến Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh ngày 1/6.

Bệnh nhân được chẩn đoán sốt rét ác tính thể vàng da, suy thận, nhiễm toan và mật độ ký sinh trùng cao do P. falciparum và hiện vẫn đang được điều trị tích cực tại Khoa Hồi sức sốt rét, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh.

Cũng theo báo cáo từ Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh, năm 2020 tiếp nhận điều trị 5 trường hợp sốt rét, trong đó có 1 ca sốt rét ác tính. Năm 2021 chỉ có 2 trường hợp sốt rét cơn, không có trường hợp sốt rét ác tính, không có tử vong.

Trong 6 tháng đầu năm 2022, ghi nhận 5 trường hợp sốt rét, trong đó có 2 trường hợp sốt rét ác tính. Tất cả các bệnh nhân sốt rét nhập viện và điều trị trong các năm qua là những trường hợp đi công tác tại vùng có sốt rét lưu hành ở Tây Nguyên hoặc đi công tác tại các nước châu Phi…

Tại TP. Hồ Chí Minh, từ năm 2011 đến nay không phát hiện ca bệnh sốt rét nội tại (là ca bệnh mắc bênh tại thành phố) mà tất cả đều là các ca nhiễm từ các vùng dịch tễ lưu hành. Thành phố đã được công nhận loại trừ sốt rét từ năm 2020, hiện nay đang trong giai đoạn "Phòng ngừa sốt rét quay trở lại sau loại trừ".

Tuy nhiên, TP. Hồ Chí Minh là nơi có biến động dân cư rất lớn và cũng là nơi tập trung nhiều bệnh viện tuyến cuối, nên hàng năm thành phố vẫn ghi nhận một số trường hợp sốt rét là những người đến từ vùng đang có dịch sốt rét lưu hành trong và ngoài nước. Kết quả giám sát trung gian truyền bệnh sốt rét tại thành phố không phát hiện muỗi Anopheles, vì vậy nguy cơ lây lan bệnh sốt rét tại thành phố là gần như không có.

Ngành Y tế vẫn khuyến cáo người dân chủ động thực hiện các biện pháp tiêu diệt lăng quăng, ngăn ngừa muỗi đốt để phòng tránh các bệnh lây lan do muỗi truyền, trong đó căn bệnh sốt xuất huyết hiện đang là bệnh truyền nhiễm lưu hành tại thành phố đang bắt đầu vào mùa dịch khi mùa mưa đang đến.

Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh yêu cầu tất cả các cơ sở khám chữa bệnh khi tiếp nhận một trường hợp có sốt cần chú ý khai thác yếu tố tiền sử đi lại của bệnh nhân. Khi bệnh nhân đi từ các vùng có sốt rét lưu hành về thì cần nghĩ ngay đến bệnh sốt rét và tiến hành xét nghiệm tìm ký sinh trùng sốt rét (test nhanh hoặc nhuộm lame máu) để kịp thời điều trị, ngăn ngừa biến chứng nặng và tử vong.

Sốt rét là bệnh truyền nhiễm gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium, lây truyền từ người bệnh sang người lành khi bị muỗi đốt. Muỗi Anopheles (còn gọi là muỗi đòn xóc) là trung gian truyền bệnh sốt rét. Ký sinh trùng sốt rét không tồn tại ở ngoại cảnh, chỉ tồn tại trong máu người bệnh và trong cơ thể muỗi truyền bệnh sau khi chích người bệnh. Do đó, điều kiện để lây truyền bệnh sốt rét là phải có muỗi Anopheles và có người đang bị bệnh (mang ký snh trùnh trong máu).

Bệnh sốt rét nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ xuất hiện các biến chứng nặng - thể sốt rét ác tính (như biến chứng não gây hôn mê sâu, co giật;, suy gan, suy thận, thiếu máu nặng, tiểu huyết cầu tố do vỡ hồng cầu hàng loạt..) và khi đó nguy cơ tử vong là rất cao. Những người chưa từng bị sốt rét (chưa có miễn dịch) là nhóm có nguy cơ cao xuất hiện các biến chứng nặng và tử vong khi nhiễm ký sinh trùng sốt rét. Nhóm này cần được phát hiện sớm, điều trị đúng và kịp thời.

Tại Việt Nam, bệnh sốt rét lưu hành quanh năm tại các tỉnh rừng núi miền Bắc, miền Trung, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ; trong đó số ca bệnh sốt rét gia tăng trong mùa mưa.

Theo báo cáo của Bộ Y Tế, trong năm 2021, cả nước có 465 bệnh nhân sốt rét, giảm 67% so với năm 2020, không có ca tử vong. Tại khu vực phía Nam, ghi nhận 43 ca sốt rét, giảm 76% so với năm 2020. Đến hết năm 2021 cả nước đã có 36 tỉnh thành được công nhận loại trừ bệnh sốt rét. Theo kế hoạch, Việt Nam đang phấn đấu để đạt loại trừ sốt rét vào năm 2030.