Với người lớn, một cơ thể thiếu cân không chỉ gây kém sắc, mà còn là nguyên nhân của nhiều vấn đề sức khỏe. Chẳng hạn như suy giảm miễn dịch, tăng nguy cơ loãng xương, nhiễm trùng, các vấn đề sinh sản... Với trẻ em, chậm tăng cân có thể là dấu hiệu của suy dinh dưỡng. Nói chung, trẻ em chậm tăng cân là không nhận đủ calo để phát triển và tăng cân một cách lành mạnh. Khi trẻ không thể tăng cân, chúng cũng thường có thể không phát triển chiều cao như mong muốn.

Theo TS. Nguyễn Trọng Hưng (Trưởng khoa Khám tư vấn dinh dưỡng người lớn, Viện Dinh dưỡng Quốc gia): Người có chỉ số khối cơ thể (BMI) dưới 18,5 được coi là nhẹ cân hoặc thiếu năng lượng cần thiết.

Có nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng thiếu cân, bao gồm do gen di truyền, do sự trao đổi chất kém, do dinh dưỡng không hợp lý. Hoặc cũng có thể trong người bạn đang có bệnh mãn tính gây buồn nôn, tiêu chảy thường xuyên... từ đó khiến bạn khó tăng cân.

Để cải thiện tình trạng "gầy gò", nhiều người trưởng thành chọn sữa tăng cân để "độ body". Không ít các bậc cha mẹ cũng tìm kiếm sữa tăng cân với hy vọng cải thiện cân nặng của con. Bởi họ tin rằng, sữa này có chứa nhiều thành phần dinh dưỡng, bao gồm carbs, chất béo, protein, canxi cũng như các vitamin và khoáng chất... để tăng cân. Không những vậy, sữa còn rất linh hoạt và có thể được thêm vào nhiều công thức nấu ăn, giúp dễ dàng tiêu thụ nhiều calo hơn mà không cần thay đổi chế độ ăn uống của mình.

Bài quảng cáo sữa tăng cân trên mạng xã hội.

Rủi ro khi lạm dụng sữa tăng cân, coi chừng rơi vào ma trận "sữa cỏ"

Hiện nay, có nhiều sản phẩm sữa được quảng cáo giúp tăng cân. Đáng nói, một vài trong số đó là những dòng không rõ nguồn gốc và nguyên liệu, không đảm bảo an toàn cho người sử dụng...

Nói về sữa tăng cân nói chung, Ths.Bs Đoàn Thị Lan (Bệnh viện Đa khoa Bảo Sơn) chia sẻ: Mỗi dòng sữa có ưu điểm, nhược điểm riêng. Tuy nhiên mọi người không nên đặt mục tiêu chọn sữa là phải chọn sữa tăng cân. Bởi như vậy sẽ khiến mọi người dễ chọn phải "sữa cỏ". Bởi "sữa cỏ" thường đánh vào tâm lý chung của người mua đó là làm tăng cân nhanh.

Đáng nói, "sữa cỏ" ngày càng được quảng cáo tràn lan trên các ứng dụng mạng xã hội, đặc biệt qua kênh là các "KOL" với lượng theo dõi đông đảo. Đơn cử có thể kể tới Y., loại "sữa cỏ" gắn với "tên tuổi" của Y.C. - một TikToker sở hữu hơn 6 triệu followers. Hầu hết các clip của Y.C. đều ngập tràn hình ảnh "sữa cỏ" Y. được quảng cáo là sản phẩm dành cho người muốn tăng cân và kích thích ăn uống.

Theo bác sĩ Lan, các loại "sữa cỏ" thường có lượng đường khá cao, có thể chứa nhiều chất béo để tăng đậm năng lượng lên. Sử dụng "sữa cỏ", chúng ta sẽ đối diện với rủi ro là mất cân đối về dinh dưỡng, hơn nữa vệ sinh an toàn thực phẩm không đảm bảo, chưa kể nguyên liệu sản xuất sữa cũng khó kiểm soát.

Với các trường hợp phụ huynh chọn sữa tăng cân cho con, bác sĩ Lan nhấn mạnh: "Đừng bao giờ lựa chọn sữa chỉ với một mục đích là con tăng cân. Bởi vì khi lựa chọn sữa với mục tiêu tăng cân rất dễ bị dẫn dắt để mua những loại "sữa cỏ". Đôi khi người bán bất chấp vì lợi ích, lợi nhuận của việc bán "sữa cỏ", họ sẵn sàng giới thiệu những loại sữa không đảm bảo an toàn cho bé".

Thực ra trước đây, sữa tăng cân trên thị trường thường được biết đến với tên gọi "sữa cao năng lượng". Các bác sĩ đã nhiều lần phải lên tiếng cảnh báo về việc lạm dụng loại sữa này. Năm 2007, báo chí từng đưa tin một cháu bé (quận Bình Thạnh - TPHCM) bị chẩn đoán suy dinh dưỡng do lạm dụng sữa cao năng lượng.

Dùng sữa cao năng lượng mà vẫn gây suy dinh dưỡng - nghe có vẻ thật vô lý, song thực tế đúng là như vậy. Bác sĩ Đào Yến Phi (Trung tâm Đào tạo Cán bộ y tế TP.HCM) giải thích rằng loại sữa này cao năng lượng nên khiến trẻ no bụng, đến bữa ăn không ăn được nữa. Cứ như vậy tạo thành thói quen, trong khi năng lượng từ việc uống sữa không đáp ứng đủ cho trẻ, gây suy dinh dưỡng.

Ngoài ra, lạm dụng loại sữa này cũng có thể khiến trẻ đối diện với nguy cơ béo phì, dư thừa mỡ trong máu, mắc gan nhiễm mỡ. Sau này khi lớn, bé sẽ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch, cao huyết áp... cao hơn những trẻ khác.

Còn ở người lớn tuổi, việc lạm dụng sữa cao năng lượng khi bản thân đang có bệnh nền cao huyết áp, tim mạch, béo phì... thì sẽ càng làm bệnh nặng thêm. Vị chuyên gia cảnh báo sữa cao năng lượng khi dùng cần có sự chỉ định của các bác sĩ.

Không nên xem sữa là giải pháp duy nhất giúp tăng cân

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Lâm (Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia) chia sẻ: Bản chất của các loại sữa đều giúp tăng cân, tăng chiều cao nhưng những loại sữa chuyên dùng để tăng cân sẽ giàu năng lượng, giàu protein, giàu vi chất dinh dưỡng... hơn. Để lựa chọn được sản phẩm sữa hỗ trợ tăng cân, chúng ta cần đảm bảo một số lưu ý:

- Xem kỹ nhãn mác về hạn sử dụng, thành phần dinh dưỡng, đặc biệt là hàm lượng chất đạm, canxi và chất béo, lượng đường bổ sung… để lựa chọn được sản phẩm phù hợp.

- Chọn sữa và chế phẩm sữa phù hợp với lứa tuổi, tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe.

- Chọn các sản phẩm đã được cấp phép của các cơ quan quản lý có thẩm quyền.

PGS Lâm cũng chia sẻ, nếu muốn tăng cân mọi người không nên dựa vào mỗi việc uống sữa. Bởi sữa chỉ nên được coi là bữa ăn phụ. Mà cần quan tâm đến chế độ ăn tổng thể. Hơn nữa, cũng có nhiều người không dung nạp được lactose - loại đường tự nhiên có trong sữa. Khi bị dị ứng sữa mà cố dùng sữa tăng cân sẽ gây phản ứng trên da, khó chịu ở dạ dày và thậm chí sốc phản vệ trong một số trường hợp.

Thay vì tìm đến sữa để tăng cân thì người lớn, trẻ nhỏ có thể lựa chọn giải pháp theo hướng dẫn dưới đây của bác sĩ.

Cách tăng cân an toàn cho người lớn, trẻ nhỏ không gây tích nước

Theo TS. Nguyễn Trọng Hưng, cơ chế tăng cân an toàn đó là tạo ra lượng calo dư thừa. Để tăng cân từ từ, đều đặn, bạn hãy tiêu thụ nhiều hơn 300-500 calo so với mức bạn đốt cháy mỗi ngày. Ngoài ra, trong khẩu phần ăn hàng ngày nên tăng cường protein, lượng carbs, chất béo... bằng các loại hạt, trái cây sấy khô, sữa, ngũ cốc...

PGS Lâm chia sẻ một số giải pháp tăng cân an toàn không gây tích nước như sau:

- Thực hiện đủ 5 nhóm thực phẩm trong 8 nhóm thực phẩm chính. Ăn đủ đạm, chất béo thiết yếu, chất bột đường, vitamin, khoáng chất.

- Không nấu quá mặn gây tích nước.

- Tăng cường luyện tập thể dục thể thao, vận động nhiều sẽ giúp ăn ngon hơn, tăng cân tốt hơn.

- Ngủ đủ giấc để thúc đẩy tăng cân.

- Ngoài ra, mọi người cũng nên chủ động đi khám sức khỏe định kỳ, nghe tư vấn của bác sĩ dinh dưỡng xem cơ thể có đang mắc bệnh nền, hay thiếu chất gì, thừa chất gì... gây khó tăng cân hay không.