Chúng ta luôn cho rằng sữa chỉ có ở các loài động vật có vú. Nhưng một số động vật không xương sống đã "âm thầm" thành thạo các kĩ năng "nuôi con bằng sữa mẹ". Đầu năm 2016, các nhà khoa học đã công bố thông tin loài gián có sữa, hơn nữa còn gọi sữa gián là một trong những chất dinh dưỡng nhất trên hành tinh.

Tất nhiên, những con gián xuất hiện trước mặt chúng ta hằng ngày không có khả năng này nhưng gián cánh cứng Thái Bình Dương (Diploptera punctata) là một ngoại lệ. Chúng sống chủ yếu ở vùng Thái Bình Dương và châu Úc, không những có khả năng tạo sữa mà còn là loài gián duy nhất sinh con. 

Khi một con gián cánh cứng Thái Bình Dương mang thai, nang túi phần đuôi của chúng sẽ tiết ra một chất lỏng dinh dưỡng giàu protein để nuôi bào thai nhỏ trong cơ thể. Sau khi phôi đã hấp thụ "sữa" từ mẹ, chúng sẽ chuyển hóa những chất lỏng này thành tinh thể. 

Việc phát hiện ra sữa gián là một sự trùng hợp ngẫu nhiên của Nathan Coussens, đến từ Đại học Lowa (Mỹ). Ban đầu ông phát hiện một số tinh thể ở loài gián cánh cứng Thái Bình Dương. Mặc dù người thầy của ông cho rằng đó chỉ là tinh thể bình thường, Nathan Coussens vẫn không từ bỏ mong muốn nghiên cứu sâu hơn về chúng. Từ đó, ông đã phát hiện ra sữa gián.

Năm 2016, sau hơn 1 thập kỷ nghiên cứu, nhóm các nhà khoa học từ Hoa Kỳ, Canada, Nhật Bản và Ấn Độ đã đưa ra kết luận, các tinh thể này chứa protein, chất béo. đường và protein này có tất cả axit amin cần thiết. Có thể nói sữa gián là nguồn thực phẩm tuyệt vời, cung cấp năng lượng gấp 3 lần sữa bò. 

Tương tự như gián cánh cứng Thái Bình Dương còn có loài côn trùng gọi là Ruồi Xê Xê (Tsetse Flie). Ruồi Xê Xê cũng là một loài côn trùng có chiến lược "sinh con và cho con bú". Tuy nhiên, điều khác biệt là ruồi Xê Xê có tuyến sữa. Sự phát triển của phôi vẫn dựa vào trứng nhưng ấu trùng sẽ không được sinh ra khi vỏ trứng vỡ ra. Ấu trùng sẽ "định cư" trong cơ thể con mẹ và được cung cấp dinh dưỡng qua các tuyến vú. Kiểu sinh sản này được gọi là Sinh sản có tuyến nuôi dưỡng (Adenotrophic viviparity). 

Động vật có vú truyền chất dinh dưỡng cho bào thai thông qua dây rốn nhưng gián cánh cứng Thái Bình Dương và ruồi Xê Xê không có nhau thai và dây rốn, cả quá trình đều phụ thuộc vào "sự tự lực" của ấu trùng. Con cái đẩy "sữa" giàu dinh dưỡng cho ấu trùng, sau đó ấu trùng sẽ "ăn" qua miệng và tiêu hóa trong dạ dày.

Chính vì thế, khi ấu trùng được sinh ra, chúng có kích thước gần giống với con mẹ. Geoffrey Attardo, một nhà côn trùng học nghiên cứu ruồi Xê Xê tại Đại học California (Davis, Mỹ) đã gọi chúng là "sinh một đứa bé 18 tuổi". 

Những con ruồi Xê Xê "sơ sinh" trông "mũm mĩm" và di chuyển như một lò xo. Trên thực tế, những ấu trùng trắng này giống một túi sữa lớn, nếu bạn chọc vỡ chúng, sữa sẽ tràn ra ngoài.

Khi ngày càng nhiều hành vi "cho con bú" được phát hiện, các nhà khoa học đang suy nghĩ lại về định nghĩa "cho con bú" và "sữa". Một số nhà động vật học nghĩ rằng, sữa nên gắn liền với chất lỏng do tuyến vú tiết ra. Nhưng một số người khác lại cho rằng, bất kỳ chất dinh dưỡng nào được con bố, con mẹ tổng hợp hoặc xử lý và cần thiết cho con con đều có thể được gọi là sữa.

Cho dù sữa được định nghĩa như thế nào thì chúng ta không thể phủ nhận sữa có lịch sử lâu hơn nhiều do với các động vật có vú. Các nhà sinh học tiến hóa đã phát hiện ra rằng, nguồn gốc của việc cho con bú có thể xuất phát từ hơn 300 triệu năm trước, sớm hơn 100 triệu năm trước khi động vật có vú xuất hiện. 

Các nhà động vật học của Đại học Idaho (Mỹ) tin rằng, chức năng ban đầu của sữa có thể là cung cấp độ ẩm cho vỏ trứng mỏng khi đặt trên mặt đất khô ráo. Những động vật có vú đầu tiên không có núm vú và chúng chỉ có thể nhỏ giọt chất lỏng qua lỗ chân lông ở ngực. Ngoài việc giữ ẩm, sữa còn có thể ngăn chặn sự xâm nhập của vi sinh vật. 

Ngoài ra, nhiều nhà khoa học cũng đã thực hiện phân tích hóa học và di truyền của chúng. Họ rất ngạc nhiên khi thấy loại sữa này giống các loại protein ở tuyến sữa của các loài động vật có vú. Cũng nhờ vào chất dinh dưỡng phong phú này mà ruồi Xê Xê có thể tăng tưởng và phát triển một cách an toàn trước khi được sinh ra. 

Nguồn: Zhihu