Tính đến ngày 17/4, cả nước đã ghi nhận hơn 8.500 trường hợp mắc sởi, trong đó 112 trường hợp tử vong. Tuy nhiên, chỉ có 25 trẻ tử vong trực tiếp do sởi còn các trường hợp khác là đồng nhiễm một hoặc nhiều bệnh lý khác. Sự biến chứng bất thường, “khác lạ” của bệnh sởi đang làm các bậc phụ huynh lo lắng, hoang mang.

Dịch sởi rất bất thường

Con trai chị Nguyễn Thị T (13 tháng tuổi, Hải Dương) vào viện điều trị bệnh tim. Sau một tuần điều trị thì cháu ra viện, nhưng chỉ đến ngày hôm sau đã phải nhập viện vì ho, sốt cao. Bác sĩ chẩn đoán cháu bị sởi. Chỉ khoảng 2 hôm sau thì cháu bị suy hô hấp, chụp phổi cho thấy phổi trắng xóa. Cháu phải thở máy và đang tiên liệu rất xấu.

Trước đó, cháu Bùi Kiều Trinh, 10 tháng tuổi (trú tại Hà Nội) cũng bị sốt nổi ban nên vào khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai điều trị. Chỉ trong 1 ngày, cháu bị khó thở, chụp phim cho thấy phổi cháu tổn thương nghiêm trọng. Các bác sĩ đã cấp tập cho bé thở ôxy, điều trị tích cực nhưng tình trạng vẫn xấu đi, phải chuyển sang thở máy.

“Cháu bé bị viêm phổi do virus sởi tấn công trực tiếp nên diễn biến bệnh xấu đi quá nhanh. Trong khi viêm phổi do bệnh cảm thì không cấp tính” – TS Nguyễn Tiến Dũng – Trưởng khoa Nhi (Bệnh viện Bạch Mai) lý giải.

Theo TS Dũng, điều bất thường của bệnh sởi năm nay là ngay sau khi bị sởi, virus viêm phổi đã tấn công bệnh nhân. Còn mọi năm, bệnh nhân thường đã khỏi bệnh sởi, lúc đó hệ miễn dịch bị suy giảm, rồi mới bị viêm phổi hoặc tiêu chảy. Nhưng năm nay, 2 virus, thậm chí 3 virus tấn công một lúc.

Điều tra 6 ca tử vong tại Bệnh viện Nhi do sởi cũng cho thấy, trên một trẻ mắc cùng lúc 2-3 loại virus hoặc vi khuẩn. TS Lê Thanh Hải – Giám đốc Bệnh viện Nhi T.Ư khẳng định, đó là lý do khiến cho trẻ không còn sức chống chọi lại với bệnh tật, dẫn đến suy hô hấp, suy tim, suy đa phủ tạng và tử vong rất nhanh.

TS Trần Đắc Phu- Cục trưởng Cục Y tế dự phòng nhận định: “Năm nay dịch sởi rất bất thường so với vụ dịch 2009-2010 vì có nhiều ca biến chứng viêm phổi nặng, là nguyên nhân chủ yếu gây tử vong”.

Tuy nhiên, để truy tìm nguyên nhân tại sao bệnh sởi lại biến chứng viêm phổi nhiều đến vậy thì cần có thêm nhiều nghiên cứu, truy tìm các bằng chứng khoa học. “Hiện chưa phát hiện ra độc lực mới của virus sởi. Cũng có thể do trùng lặp ngẫu nhiên giữa sởi với các bệnh đường hô hấp do các vi khuẩn và virus khác, khiến làm tăng nguy cơ tử vong trên trẻ mắc sởi” - TS Phu nhận định.

Do bệnh viện quá tải nên 3 bệnh nhi phải chung 2 giường ghép.

Cấp tập dập dịch

Ngoài sự biến chứng nói trên, nhiều trẻ tử vong tại Bệnh viện Nhi là do vừa mắc sởi, vừa mang sẵn nhiều bệnh bẩm sinh và bệnh chuyển hóa khác như bại não, suy tim, suy dinh dưỡng… “Cơ thể các cháu đã yếu lại càng suy sụp hơn khi mang virus sởi. Do đó cũng khó chống chọi lại bệnh tật” - TS Nguyễn Văn Kính – Giám đốc Bệnh viện Nhiệt đới T.Ư nhận định. Do đó, cha mẹ khi thấy con đang bị bệnh lại đồng nhiễm thêm bệnh sởi thì cần đề phòng biến chứng. Ông Kính cũng lo ngại về việc nhiễm vi khuẩn đa kháng sinh tại bệnh viện, khiến cho “vũ khí” kháng sinh bị vô hiệu hóa, không thể cứu chữa cho trẻ.

Để đối phó với sự suy giảm miễn dịch nhanh chóng, đồng nhiễm nhiều virus một cách bất thường của bệnh nhi mắc sởi, Bộ đã yêu cầu Hội đồng chuyên môn họp bàn và bổ sung phác đồ điều trị sởi cho phù hợp. Đó là sử dụng thuốc tăng cường miễn dịch cho trẻ mắc sởi khi trẻ có các biểu hiện suy hô hấp, nhằm “vực” nhanh sức đề kháng của trẻ.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng yêu cầu các bệnh viện là cần thiết lập khu khám riêng, điều trị sởi riêng, có biển cảnh báo, phân luồng điều trị để tránh lây chéo bệnh sởi. Tuy nhiên, cảnh báo này dường như khá muộn màng. Tại Bệnh viện Nhi T.Ư trước thời điểm này, tất cả các bệnh nhi đến khám đều đổ dồn vào một cổng và ngồi chung với nhau.

Nếu như một trẻ mang virus sởi thì sẽ có cơ hội lây sang nhiều trẻ khác. Những virus, vi khuẩn khác cũng có khả năng lây truyền. Ngoài ra, mỗi trẻ còn kèm theo 2-3 người lớn đi cùng, trở thành kênh lây truyền “hữu hiệu” virus nói chung và virus sởi nói riêng. Đây là một trong những lý do khiến cho bệnh sởi lây lan nhanh chóng trong Bệnh viện Nhi T.Ư.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, hiện Bộ Y tế đã đề ra nhiều biện pháp để “hạ hỏa” bớt cho Bệnh viện Nhi, bằng cách tăng cường hoạt động của các bệnh viện vệ tinh như Thanh Nhàn, Xanh-pôn, Đống Đa, Hà Đông, Sơn Tây… Hiện nay, nếu bệnh nhi bị bệnh muốn nhập viện thì chỉ cần vào các bệnh viện vệ tinh thì khả năng khám chữa bệnh cũng sẽ tương đương như Bệnh viện Nhi T.Ư.

Tuy nhiên, giám đốc các bệnh viện vệ tinh chia sẻ, chỉ cần con bệnh hơi nặng, phụ huynh đã nằng nặc đòi chuyển con lên Bệnh viện Nhi T.Ư, “nếu giữ lại, con tôi có mệnh hệ gì thì bệnh viện phải chịu trách nhiệm”. Các bác sĩ không dám giữ. Còn nếu giữ thì họ bỏ viện, tự vượt tuyến. Bộ trưởng Kim Tiến cũng chia sẻ, nếu như không thuyết phục được người nhà bệnh nhân tự nguyện, thì khó có thể ép họ lên tuyến trên hay xuống tuyến dưới.

Ngày 17/4, sau khi Thủ tướng ra Công điện về phòng chống dịch sởi, Bộ Y tế đã có văn bản gửi các sở y tế yêu cầu giám sát chặt chẽ tình hình bệnh sởi tại cộng đồng, cách ly các trường hợp bị bệnh. Đồng thời, các tỉnh phải đánh giá lại tình hình dịch sởi thật chính xác để có biện pháp phòng chống dịch. Bộ Y tế cũng đề nghị các bệnh viện tập trung nguồn lực để điều trị trong khả năng, tránh lây nhiễm sởi, thiết lập khu khám riêng, điều trị sởi có biển cảnh báo và phân luồng điều trị.