Trong tiến trình phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ, con người luôn mơ ước chiến thắng bệnh tật, bảo vệ sức khỏe. Tuy nhiên, tin tức gần đây về việc 2,4 tỷ con muỗi biến đổi gen đã được thả ra ở Mỹ một lần nữa lại thu hút sự chú ý rộng rãi.
Số lượng côn trùng đáng kinh ngạc này được phát triển bởi một công ty công nghệ sinh học của Anh tên là Oxitec để chống lại sự lây lan của bệnh sốt rét, sốt xuất huyết và virus sốt rét đang đe dọa thế giới.
Công nghệ sinh học Oxitec có trụ sở tại Anh được phép thả tối đa khoảng 2,4 tỷ con muỗi biến đổi gen cho đến năm 2024, mở rộng thử nghiệm hiện có ở Florida và bắt đầu một dự án thí điểm mới ở Thung lũng Trung tâm của California, nơi có số lượng muỗi lớn.
Tại sao Hoa Kỳ lại thả số lượng lớn muỗi biến đổi gen?
Khi sự nóng lên toàn cầu và hoạt động của con người tiếp tục gia tăng, đa dạng sinh học bị đe dọa, bao gồm cả các loài muỗi truyền thống. Tuy nhiên, muỗi là một mắt xích quan trọng trong nhiều hệ sinh thái và không thể bỏ qua vị trí của chúng trong chuỗi thức ăn. Bằng cách thả muỗi biến đổi gen, các nhà khoa học đang cố gắng kiểm soát quần thể muỗi vì mục đích bảo vệ môi trường. Những con muỗi biến đổi gen này có khả năng tự động loại bỏ các quần thể hoang dã, từ đó làm giảm tác động của chúng đến môi trường tự nhiên.
Muỗi do công ty công nghệ sinh học Oxitec tạo ra sẽ là những con đực Aedes aegypti không đốt, được thiết kế để chỉ sinh ra những con đực khả thi. Oxitec cho biết kế hoạch này sẽ làm giảm số lượng loài Aedes aegypti xâm lấn, loài có thể mang các bệnh như sốt vàng da và sốt xuất huyết.
Muỗi là vật trung gian truyền bệnh quan trọng ở nhiều nơi trên thế giới, mang theo các bệnh như sốt rét và sốt xuất huyết, đe dọa sức khỏe con người. Các phương pháp diệt muỗi truyền thống như phun thuốc hóa học không chỉ có hiệu quả hạn chế mà còn có thể gây tác động xấu đến môi trường và các sinh vật khác.
Bởi vậy việc thả muỗi biến đổi gen được coi là hành động có mục tiêu và hiệu quả hơn. Bằng cách thay đổi gen của muỗi, các nhà khoa học có thể kiểm soát quần thể muỗi bằng cách khiến con của chúng chết dưới dạng ấu trùng. Cách tiếp cận này có tiềm năng rất lớn trong việc giảm các bệnh do muỗi truyền và mang lại môi trường an toàn hơn cho con người.
Các nhà khoa học Mỹ thả 2,4 tỷ con muỗi biến đổi gen để giảm sự lây lan các bệnh do muỗi truyền bằng cách giao phối với muỗi hoang dã. Những con muỗi biến đổi gen này mang gen gây ra cái chết sớm cho con cái, do đó làm giảm số lượng muỗi hoang dã. Phương pháp này được coi là phương pháp kiểm soát tự nhiên chứ không phải xâm lấn vì không sử dụng thuốc trừ sâu hóa học.
Bằng cách thay đổi gen của muỗi, các nhà khoa học có thể nghiên cứu mối quan hệ giữa muỗi và các bệnh truyền nhiễm, hiểu rõ hơn về cách chúng truyền bệnh và đưa ra nhiều giải pháp hơn để phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh. Ngoài ra, việc thả muỗi biến đổi gen còn mang đến cơ hội khám phá sự tương tác giữa gen và môi trường của các sinh vật khác, góp phần phát triển khoa học môi trường và sinh học.
Bất chấp tiềm năng to lớn của muỗi biến đổi gen, việc thả những sinh vật biến đổi gen này cũng đòi hỏi phải xử lý cẩn thận. Các nhà khoa học phải kiểm tra đầy đủ và đánh giá mức độ an toàn các biến đổi gen của muỗi để đảm bảo không có rủi ro chưa biết. Ngoài ra, việc giám sát và theo dõi quần thể thả muỗi là cần thiết để đảm bảo tính hiệu quả và tác động lâu dài của các biện pháp kiểm soát.
Ảnh minh họa.
Sự xuất hiện của muỗi biến đổi gen liệu có ảnh hưởng đến môi trường?
Muỗi biến đổi gen là muỗi sử dụng công nghệ chỉnh sửa gen để đưa gen lạ vào muỗi, từ đó làm thay đổi đặc điểm di truyền của chúng. Công nghệ này được thiết kế để kiểm soát khả năng truyền bệnh của muỗi, chẳng hạn như bằng cách thay đổi tuổi thọ, khả năng sinh sản và khả năng lây nhiễm virus của muỗi, từ đó làm giảm sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm.
Tác động đến các loài không phải mục tiêu: Mặc dù muỗi biến đổi gen chủ yếu được sử dụng để kiểm soát các bệnh do muỗi truyền nhưng trong các ứng dụng thực tế, chúng chắc chắn cũng có thể có tác động đến các côn trùng hoặc sinh vật khác. Nhóm nghiên cứu khoa học cho rằng tác động đến các loài không phải mục tiêu cần được đánh giá và giám sát chặt chẽ để đảm bảo sự ổn định của môi trường và sức khỏe của hệ sinh thái.
Tiềm năng di truyền: Muỗi biến đổi gen có thể giao phối với muỗi hoang dã nếu thoát ra môi trường tự nhiên. Điều này có thể dẫn đến sự lây lan của các gen biến đổi gen trong quần thể muỗi hoang dã, với những tác động khó lường đối với hệ sinh thái. Nhóm nghiên cứu khoa học nhận thức được mối lo ngại của người dân về tác động môi trường của muỗi biến đổi gen và đã thực hiện một loạt biện pháp để giải quyết những lo ngại này.
Ảnh minh họa.
Đánh giá an toàn: Nhóm nghiên cứu khoa học phải đánh giá nghiêm ngặt về độ an toàn trước khi tiến hành nghiên cứu về muỗi biến đổi gen. Bao gồm đánh giá toàn diện về tác động đối với các loài không phải mục tiêu, rủi ro tiềm ẩn về dòng di truyền và tác động lâu dài đến hệ sinh thái.
Nghiên cứu cho thấy muỗi biến đổi gen được thả có thể chuyển gen thành công sau khi giao phối với muỗi hoang dã, dẫn đến con cái của chúng chết sớm. Sau một thời gian thử nghiệm, số lượng muỗi giảm đáng kể, nguy cơ lây truyền bệnh do muỗi truyền cũng giảm theo. Kết quả này được coi là bước đột phá quan trọng và dự kiến sẽ được áp dụng cho các khu vực khác và trong công tác phòng, chống các bệnh lây truyền.
Ảnh minh họa.
Tuy nhiên, thí nghiệm này cũng gây ra một số tranh cãi và lo ngại chính đáng. Đầu tiên, một số người lo ngại rằng muỗi biến đổi gen có thể gây ra những tác động khó lường đến hệ sinh thái và có thể gây ra những vấn đề mới. Cũng có những lo ngại rằng muỗi biến đổi gen gây ra mối đe dọa cho sức khỏe con người, mặc dù các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chúng không có khả năng truyền bệnh. Ngoài ra, việc thả một số lượng lớn muỗi biến đổi gen có làm suy yếu sự đa dạng quần thể của muỗi hoang dã và hơn nữa có tác động tiêu cực đến hệ sinh thái hay không vẫn cần nghiên cứu lâu dài hơn.
Nguồn: Smithsonian; Zhihu; The Guardian
