Trung Quốc là một quốc gia tín ngưỡng đa thần, trong số các vị thần được người Trung Quốc cổ đại tôn sùng, Thần Bếp có vị trí cao nhất. Người xưa có câu "Tam tế Táo, tứ tảo ốc" nghĩa là ngày 23 tế Thần Táo (Thần Bếp), ngày 24 quét dọn nhà cửa.

Theo truyền thuyết dân gian Trung Quốc, đêm 23 tháng Chạp hằng năm, Thần Bếp sẽ về trời và mùng 4 tháng Giêng sẽ quay về nhân gian. Thần Bếp thường được dân gian gọi là Táo Vương, Táo Quân, Ông Táo, Táo Vương Gia hay Thuận Diện Công, Tư Mệnh Công, Ngũ Quan Thần.  

Từ thời nguyên thủy, Lửa đã trở thành đối tượng được sùng bái của con người. Trong cuộc sống của họ, bếp lửa không bao giờ tắt. Trong tín ngưỡng dân gian Trung Quốc, Táo Quân có một lịch sử lâu dài. Sau thời Ngụy - Tấn, Táo Quân đã được đặt tên riêng. Theo đó, tên đầy đủ của Táo Quân là "Đông Trù Ti Mệnh Cửu Linh Nguyên Vương Định Phúc Thần Quân". 

Thời kỳ Xuân Thu, dân gian lưu truyền câu ngạn ngữ: "Dữ kỳ mị vu Áo, ninh mị vu Táo (Nịnh Thần Áo, thà nịnh Thần Bếp). Khổng Tử đã giải thích rằng, nếu không lấy lòng Thần Bếp thì các thần sẽ tấu những việc xấu với Ngọc Hoàng Đại Đế. Cũng có người nói, nếu ai đắc tội với Thần Bếp, nếu nghiêm trọng sẽ giảm thọ 300 ngày, nếu nhẹ thì số ngày sống sẽ giảm đi 100 ngày.  

Từ thời nhà Thương đã bắt đầu thờ cúng Táo Quân, các triều đại nhà Tần - Hán còn xem Táo Quân là một trong năm vị thần lớn mà con người phải thờ cúng, cùng với Môn Thần (Thần giữ cửa), Tỉnh Thần (Thần giếng, thần nước), Xí Thần (vị thần liên quan đến nhà vệ sinh) và Trung Lựu Thần (Thần đất). 

Ngoài việc chịu trách nhiệm về việc ăn uống của con người, Táo Quân còn một nhiệm vụ khác do Ngọc Hoàng Đại Đế giao phó. Đó là xem xét việc thiện - ác của từng gia đình ở chốn nhân gian. Đi cùng Táo Quân là 2 vị thần, một vị giữ chiếc "hộp thiện" trong khi vị thần còn lại giữ "hộp ác", họ sẽ lưu trữ lại những ghi chép về việc làm tốt xấu của các thành viên trong nhà, sau đó báo cáo với Ngọc Hoàng Đại Đế vào cuối năm. 

Ngày 23 tháng Chạp là ngày Táo Quân rời khỏi nhân gian, trở về trời báo cáo mọi việc của người trần, do đó nhà nhà người người đều phải "tiễn Ông Táo". Vào ngày này, người Trung Quốc thường bày biện bàn thờ gần bếp. 

Những món được đặt trên bàn cúng "tiễn Ông Táo" thường là những món ngọt như kẹo mạch nha, sủi dìn (món bánh trôi nước của Trung Quốc), bánh máu lợn (được làm bằng máu heo, gạo nếp và nước dùng đậu nành, chiên hoặc hấp và có thể được phủ trong bột đậu phộng),... với mong muốn "khóa" được miệng của Táo Quân, khi ông về trời sẽ nói những việc tốt đẹp, những điều "ngọt ngào", hạn chế những thông tin xấu. 

Người Trung Quốc tin rằng, phương tiện đi lại của Táo Quân là ngựa. Cho nên họ thường đốt những con ngựa giấy khi cúng tiễn Táo Quân về trời. Ngoài ra, khi cúng họ còn bày nước và cỏ khô cho ngựa của Táo Quân ăn để chở ông. 

Một điều khác biệt với phong tục Việt Nam là người Trung Quốc thường thay bức tranh Táo Quân mới mỗi năm. Khi cúng xong, họ sẽ đốt vàng mã, ngựa giấy cùng bức tranh của Táo Quân sau đó thay một bức tranh mới. Hiện nay, nhiều người chọn cách đơn giản hơn là lau rửa tượng hoặc ảnh Táo Quân rồi để lại vị trí cũ.

Nguồn: Baidu, Kknews