Tờ Business Insider ngày 12/4 đưa tin về một phát hiện tình cờ nhưng cực kỳ đáng giá đối với ngành khảo cổ học.

Theo Trung tâm Thuyết giải Yukon Beringia, vào năm 2018, một người thợ khai thác vàng làm việc tại mỏ vàng Klondike gần thành phố Dawson, Yukon, phía Tây Canada, bất ngờ phát hiện "khối đá" bí ẩn có hình dáng và vẻ ngoài kỳ quái. Anh quyết định mang nó về và đưa đến gặp chuyên gia nhờ xem giúp.

Ban đầu, không ai có thể xác định được "khối đá" xù xì này là gì, cho đến khi đưa nó vào máy chụp X-quang. Hóa ra, khối đá có kích thước bằng quả bưởi này thực sự là... xác ướp của một con sóc đất (Ground squirrels - tên khoa học là Marmotini) có tuổi đời lên đến 30.000 năm, từ Kỷ băng hà.

Grant Zazula, một nhà cổ sinh vật học của Yukon, nói với hãng tin CBC của Canada rằng: “Không thể nhận ra nó cho đến khi bạn nhìn thấy những bàn chân và móng này, rồi cả một cái đuôi nhỏ, đôi tai”.

Sau 5 năm kể từ khi được nhặt về, tháng 3/2023 mới đây, các nhà khoa học mới quyết định trưng bày nó tại Trung tâm Thuyết giải Yukon Beringia ở Whitehorse, dự kiến sẽ mở cửa trở lại để đón khách vào cuối mùa xuân này sau thời gian tu sửa.

Grant Zazula đã mang "vật thể lạ" này đến gặp bác sĩ thú y Jess Heath để điều tra thêm. Heath đã tiến hành chụp X- quang và phát hiện ra nó thực sự là một con sóc đất Bắc Cực còn non, nó ở tư thế đang cuộn tròn. Có khả năng con vật đã chết trong trạng thái ngủ đông, trong năm đầu tiên của cuộc đời.

Bác sĩ Heath nói với CBC: “Chúng tôi có thể thấy rằng nó ở trong tình trạng tuyệt vời và nó chỉ cuộn tròn như đang ngủ. Nhìn từ bên ngoài, nó trông giống như một khối đá màu nâu".

Mỏ vàng Klondike ở Yukon đã được bao phủ bởi lớp băng vĩnh cửu - đất đóng băng - kể từ Kỷ băng hà. Điều đó làm cho khu vực này trở nên hoàn hảo để bảo tồn xác ướp những sinh vật đã chết vào thời kỳ đó - bao gồm cả lông, móng vuốt và toàn bộ cơ thể.

Trước đó, những người khai thác vàng ở khu vực này từng phát hiện một con sói con đã được ướp xác và một con voi ma mút con được bảo quản ở trạng thái nguyên vẹn, hoàn hảo.

Những khám phá như thế này có thể sẽ trở nên phổ biến hơn khi nhiệt độ toàn cầu tiếp tục tăng do con người thải ra các loại khí giữ nhiệt như carbon dioxide và metan. Điều đó làm cho lớp băng vĩnh cửu tan ra, để lộ ra mọi thứ từ xác ướp sinh vật đến virus...

Con sóc này được phát hiện trong lãnh thổ truyền thống của người Tr'ondëk Hwëch'in trước đây. Đó là cùng một loài sóc đất Bắc Cực vẫn sống trên khắp Yukon ngày nay. Trông chúng giống chuột chũi hơn là sóc leo cây.

Những sinh vật này làm tổ dưới lòng đất để ngủ đông. Nhiều tổ trong số này đã được bảo tồn từ Kỷ băng hà và chúng xuất hiện phổ biến ở Yukon. Tuy nhiên, con sóc được bảo quản nguyên vẹn như thế này thì rất hiếm.

"Một số người thực sự, thực sự phấn khích khi họ tìm thấy chân voi ma mút lông xù khổng lồ hoặc những chiếc ngà hay hộp sọ lớn. Nhưng đối với tôi, hóa thạch sóc đất Bắc Cực, những chiếc tổ, và bây giờ là xác ướp con sóc này, thực sự rất quan trọng", Zazula nói với CBC.

Trung tâm Thuyết giải Yukon Beringia đã đăng tải bức ảnh chụp xác ướp con sóc và hình chụp X-quang lên Facebook, đồng thời thông báo rằng mẫu vật sẽ sớm được trưng bày.

"Thật ngạc nhiên khi nghĩ rằng anh chàng nhỏ bé này đã chạy quanh Yukon từ hàng chục nghìn năm trước," bài đăng của Trung tâm Thuyết giải Yukon Beringia viết.