Nếu bạn là người yêu sách và hâm mộ văn hóa Tây Tạng, chắc chắn bạn sẽ thấy thư viện cổ của Tu viện Sakya ở Tây Tạng vô cùng hấp dẫn. Thư viện này là một trong những thư viện lớn nhất và lâu đời nhất trên thế giới, chứa bộ sưu tập 84.000 cuốn sách trên các chồng sách truyền thống dài 60 mét và cao 10 mét.
Tu viện Sakya là một tu viện Phật giáo ở huyện Sa'gya, Tây Tạng, Trung Quốc. Đây là tu viện chính của dòng truyền thừa Sakyapa của Phật giáo Tây Tạng. Nó được thành lập vào năm 1073 bởi Khon Konchog Gyalpo, người đã xây dựng một cung điện màu trắng trên ngọn đồi xám gần sông Chun Qu. Tu viện có một bộ sưu tập lớn các kinh điển, tranh tường và thangka của Phật giáo Tây Tạng.
Tu viện Sakya hiện lưu giữ hàng ngàn bức tượng, tranh vẽ, bích họa, thangka, mandala và những pháp khí khác nhau, cũng như lưu giữ vô số kinh sách bằng tiếng Tây Tạng, Trung Quốc, Mông Cổ và Sanskrit. Nhiều bức thangka ở tu viện có niên đại từ đời nhà Nguyên (1271-1368). Tu viện hiện lưu giữ hơn 3.000 bức thangka. Những bức thangka này miêu tả những vị thần Phật giáo Tây Tạng, hoặc miêu tả những cảnh lịch sử hay thiên nhiên. Thangka được sử dụng trong Phật giáo Tây Tạng như những phương tiện để truyền bá Phật pháp.
Phần lớn các tập sách trong thư viện Sakya là kinh điển Phật giáo, nhưng chúng cũng đề cập đến nhiều chủ đề khác, từ thiên văn học đến toán học, từ lịch sử đến nghệ thuật, từ văn học đến triết học. Trong đó có một số cuốn sách rất hiếm và quý, chẳng hạn như một cuốn kinh nặng hơn 500 kg, được coi là cuốn kinh nặng nhất thế giới hay một bản thảo mở rộng được trưng bày ở cuối phòng thư viện được viết bằng vàng và có niên đại 800 năm - đây là cuốn kinh lớn nhất và dài nhất ở Tây Tạng. Thư viện cũng chứa một số bản thảo cổ nhất ở Tây Tạng, có niên đại từ thế kỷ 13.
Theo học giả Ấn Độ về ngôn ngữ và văn hóa Tây Tạng, Das Sharat Chandra (1849 - 1917), "thư viện vĩ đại của Sakya, nằm trên các kệ dọc theo các bức tường của đại sảnh Lhakhang Chen-po. Ở đây có rất nhiều cuốn sách được bảo tồn và viết bằng chữ vàng, dài 6 thước, rộng 18 tấc, bên lề mỗi trang có hình minh họa, bốn quyển đầu có hình nghìn vị Phật".
Tu viện Sakya được xem là nơi lưu giữ tạng kinh Phật được viết trên lá bối (pattra) lớn nhất. Những bản kinh này được viết bằng chữ Tây Tạng, Mông Cổ và Sanskrit. Những học giả xưa đã sử dụng bút sắt để viết kinh lên trên những lá bối có độ rộng trung bình 5cm. Vì thời tiết ở Sakya lạnh và khô ráo, nên đã giúp bảo quản những bản kinh viết trên lá này đến tận ngày nay.
Thư viện của Tu viện Sakya không chỉ là kho tàng kiến thức mà còn là minh chứng cho di sản văn hóa phong phú và đa dạng của Tây Tạng. Sách được sưu tầm và bảo tồn bởi nhiều thế hệ tu sĩ và học giả, những người đã cống hiến cả cuộc đời để nghiên cứu và giảng dạy trí tuệ của Phật giáo cũng như các lĩnh vực kiến thức khác. Thư viện phản ánh tinh thần cởi mở và tò mò đặc trưng của trường phái Sakya của Phật giáo Tây Tạng, được Khon Konchog Gyalpo thành lập năm 1073. Trường phái Sakya nổi tiếng vì nhấn mạnh vào logic, tranh luận và học thuật, cũng như ảnh hưởng chính trị và quan hệ ngoại giao.
Hầu hết những cuốn sách này thuộc kinh sách Phật giáo, bên cạnh đó là những tác phẩm về lịch sử, văn học, toán học, triết học, thiên văn, y học và nghệ thuật. Hầu hết những tác phẩm này có niên đại vào thời Nguyên và Minh, được viết tay cẩn thận bằng bột vàng, bạc và mực đỏ, và được buộc lại thành từng cuộn.
Thư viện Sakya không mở cửa cho công chúng mà chỉ dành cho các thành viên và học giả đến thăm được sự cho phép của tu viện. Tuy nhiên, một số cuốn sách tại đây đang được số hóa và sẽ được tu viện xuất bản trên nền tảng trực tuyến. Trong thời gian chờ đợi, bạn có thể tìm thấy tuyển tập các văn bản tiếng Tây Tạng được số hóa từ các nguồn khác trực tuyến, chẳng hạn như của Ủy ban Dịch thuật Padma Karpo tại đây.
Thư viện Sakya là một ví dụ điển hình về cách sách có thể bảo tồn và truyền tải kiến thức xuyên thời gian và không gian. Nó cũng là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc bảo vệ và tôn trọng sự đa dạng văn hóa và di sản của các dân tộc khác nhau. Nếu có dịp ghé thăm thư viện này, chắc chắn bạn sẽ ngạc nhiên trước quy mô, vẻ đẹp cũng như ý nghĩa của nó.
Thangka là một bức tranh Phật giáo Tây Tạng trên vải bông, lụa, thường mô tả một vị thần Phật giáo, cảnh hoặc mạn đà la. Thangka đóng vai trò là công cụ giảng dạy quan trọng mô tả cuộc đời của Đức Phật, các Lạt ma có ảnh hưởng khác nhau cũng như các vị thần và bồ tát khác. Mỗi loại Thangka thường mang một ý nghĩa khác nhau, giúp những điều ước trở thành hiện thực như hòa bình, sức khỏe, trường thọ, thịnh vượng, thành công hay may mắn…
Nguồn: Sakya; Earthlymission; Ancientpages; Lonelyplanet
