Thức uống hơn trăm năm tuổi

Trong cuốn sách Sài Gòn ngoảnh lại trăm năm, tác giả Phạm Công Luận cho biết thông tin về ly sữa đậu nành đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam vào khoảng năm 1914 do một bác sĩ, nhà thực vật học kiêm sĩ quan người Pháp tên Charles Crévost.

Thời điểm này, vùng Đông Dương gặp khó khăn trong việc tìm nguồn cung ứng sữa bò đóng hộp. Ông Crévost đã ghi chép về loại sữa rẻ tiền "đủ phẩm chất" thay thế sữa bò là: "Sữa đậu nành đã dùng ở Trung Hoa và Nhật Bản để nuôi trẻ con. [...] Sữa đậu nành có từ 32 đến 36 phần trăm chất "caséine" (một dạng protein chất lượng cao hấp thụ chậm thường xuất hiện trong sữa động vật - NV) còn sữa bò chỉ có 3 phần trăm – nghĩa là chất bổ của sữa bò kém sữa đậu nành 10 phần" (trích Sài Gòn ngoảnh lại trăm năm, Phạm Công Luận).

Từ đó, đậu nành xuất hiện trong đời sống người Việt. Một ly sữa đậu nành nóng ăn kèm bánh mì trong tiết trời se lạnh là bữa sáng đủ dinh dưỡng, ngon miệng, phù hợp từ bình dân tới cao cấp.

Nhấp một hớp đậu nành nóng, mùi thơm thoang thoảng của đậu nành, mùi lá dứa tươi mát hòa cùng vị béo thanh của sữa đậu là bạn sẽ cảm nhận được bao nhiêu cái mộc mạc mà tinh tế, béo bùi mà thanh thoát, đơn giản mà hòa quyện, đậm đà đang tan dần trong vòm họng. Cứ thế, từng hớp, từng hớp nhỏ, vị đậu nành cứ vương vấn theo bao nhiêu người già lẫn trẻ con từ năm này sang năm khác, trở thành thức uống lành mạnh và gần gũi và khó lãng quên.

‘Hạt vàng’ cho dinh dưỡng hiện đại

Vì lẽ đó mà hơn 100 năm trôi qua, có nhiều món ăn thức uống đã bị "khai tử", biến mất mãi mãi, nhưng đậu nành và sữa đậu nành thì vẫn xuất hiện trên bàn ăn mỗi gia đình người Việt. Trong vài chục năm khi nền công nghiệp thực phẩm phát triển mạnh trên thế giới, đậu nành trở thành "hạt vàng" vì những lợi ích của nó trên phạm vi toàn cầu.

Đương nhiên, trong số đó không thể không kể tới ngành sữa đậu nành và thức uống bổ dưỡng gắn liền với thói quen của nhiều người Việt.

Trong đông y, đậu nành là một loại "dược thực lưỡng dụng", nghĩa là có thể vừa dùng làm thực phẩm vừa dùng làm thuốc (*). Loại hạt này giàu dinh dưỡng với tỉ lệ đạm - béo - đường bột rất lí tưởng, lại giàu vitamin, khoáng chất và nhiều loại axit amin thiết yếu.

Còn theo tây y, bác sĩ CK II, chuyên gia dinh dưỡng Đỗ Thị Ngọc Diệp, nhận định: Lượng đạm trong đậu nành cao hơn thịt lợn, thịt gà mà lại "lành" hơn, tránh quá tải cho gan, giúp tạo các khối cơ; tỉ lệ chất béo và đường bột thấp hơn; đủ các vitamin và chất khoáng giúp chống lão hóa, tạo "lưới" lắng canxi vào xương thay vì đi xuống thận và ra ngoài.

Ngoài ra, đậu nành còn rất giàu phytoestrogen (estrogen thực vật) – hợp chất mà "hệ thống" hormone của phụ nữ rất cần dù ở độ tuổi nào, giúp giảm bớt "bốc hỏa" khi bước vào tiền mãn kinh. Sử dụng một ly sữa đậu nành mỗi ngày có thể giúp da phụ nữ mềm mịn, săn chắc, giảm tốc độ lão hóa.

Vì lẽ đó mà hơn 100 năm trôi qua, thức uống quen thuộc, ngon và rẻ này vẫn luôn được người Việt coi trọng.

Làm sữa đậu nành tươi không khó. Chỉ cần một cối xay sinh tố, một vốc hạt ngâm đủ giờ, cùng dụng cụ lọc - vắt cho vào nồi nấu, khoảng 1 giờ là có ngay ly sữa đậu tươi mát, giàu dinh dưỡng.

Tuy nhiên trong đời sống hiện đại, uống sữa đậu nành là một thói quen tốt cần được duy trì và ngày càng được "nâng cấp" hơn, ví dụ như nên ưu tiên chọn sữa đậu nành hộp, đậu nành ít đường, đậu nành dinh dưỡng, an toàn, hợp vệ sinh. Lý do là vì theo bác sĩ Ngọc Diệp, đậu nành hộp được sản xuất theo quy trình công nghệ hiện đại thì việc đảm bảo dinh dưỡng, đa dạng khẩu vị là một lợi thế giúp người dùng có nhiều hương vị, nhiều sự lựa chọn hợp lý.

Ngày nay, nhiều ngôi sao, diễn viên, ca sĩ… như cựu người mẫu MC Thúy Hạnh, nghệ sĩ Quang Tuấn, Tường Vy… cũng lựa chọn một hộp sữa đậu nành đóng hộp vào bữa phụ nhờ vào tính dễ mang đi, dễ bảo quản, lại đảm bảo dinh dưỡng.

Với sự sáng tạo của ngành thực phẩm, mà tiêu biểu là Công ty Sữa đậu nành Việt Nam Vinasoy, sữa đậu nành giờ còn có thể thêm vị đường đen, sữa dừa, cà phê… giúp người tiêu dùng có thêm lựa chọn, đa dạng hương vị để sử dụng thường xuyên. Rõ ràng, dù vị sữa đậu nành xưa đã ít nhiều khác biệt với ngày nay, nhưng giá trị mà nó mang lại cho sức khỏe cá nhân và cộng đồng vẫn là điều không hề thay đổi.