Thời gian gần đây, tình trạng lạm dụng và ngộ độc thuốc đông y ngày một gia tăng trên cả nước, từ thành thị đến nông thôn, miền núi. Bệnh nhân hay đi bốc thuốc để chữa trị các bệnh: Gan mật, thận tiết niệu, cơ xương khớp, ung thư… hay những bệnh thông thường như viêm dạ dày, dị ứng... và thậm chí cả để…dưỡng thai.

Phải chạy thận lọc máu vì tự ý chữa bệnh theo thầy lang 

Tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Tuyên Quang có nhiều trường hợp bệnh nhân bị ngộ độc do lạm dụng thuốc đông y với nhiều hình thái khác nhau. Chủ yếu là người dân mách nhau sử dụng hoặc đi bốc thuốc từ các "ông lang vườn".

Đó trường bệnh nhân Đặng Văn N, 31 tuổi (Hàm Yên, Tuyên Quang) được chẩn đoán suy thận độ 2 tại bệnh viện Hàm Yên. Trước đó, khi phát hiện bệnh, mặc dù đã được bác sỹ tư vấn nhưng anh không điều trị tại bệnh viện mà tự bốc thuốc nam vì "thầy" bảo: "Thuốc của 'thầy' chữa được suy thận độ 8 chứ độ 2 đã là cái gì!". Sau 4 tháng điều trị thuốc nam anh N thấy mệt mỏi nhiều, đến khám tại Bệnh viện đa khoa tỉnh, bác sỹ chẩn đoán anh đã bị suy thận sang giai đoạn cuối (độ 4), phải chạy thận cấp cứu vì thận không lọc được chất độc trong máu.

Hay trường hợp bệnh nhân nữa Nguyễn Thị Ngọc D, 58 tuổi (Tp Tuyên Quang) đã điều trị tại khoa Nội tổng hợp. Bệnh nhân được chẩn đoán đái tháo đường tuýp 2, có biến chứng thần kinh ngoại vi và viêm mô tế bào ngón chân (chưa có loét). Bệnh nhân nghe người quen mách bốc thuốc về đắp, sau 3 – 4 ngày, chân sưng dần lên, chảy dịch. Đến bệnh viện khám lại được các bác sỹ cho biết ngón chân có nguy cơ khó bảo tổn, có thể phải tháo bỏ ngón chân hoại tử.

Thạc sỹ Bác sỹ Lý Thị Thơ, Trưởng khoa Nội Thận khớp, kiêm Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện đa khoa tỉnh Tuyên Quang cho biết thêm: Gần như tất cả các bệnh nhân suy thận phải chạy thận lọc máu cũng đều có thời gian dùng thuốc Nam kéo dài.

Theo các tài liệu y học cho thấy một số tác dụng không mong muốn hay gặp khi chữa bệnh theo cách này là:

- Tử vong ngay: Nhầm vị thuốc với cây lá ngón, cà độc dược, nấm độc…

- Ngộ độc nặng, suy đa tạng: Bệnh nhân có thể suy gan, suy thận cấp, rối loạn đông máu thường sẽ gây tử vong nếu không lọc máu kịp thời.

- Làm tiến triển nhanh tình trạng xơ gan, suy thận đến giai đoạn cuối.

- Dị ứng toàn thân, gây hen phế quản do co thắt cơ trơn phế quản.

- Chảy máu đường tiêu hóa, loét đường tiêu hóa, rối loạn tiêu hóa kéo dài, rối loạn hấp thu gây suy kiệt.

- Ức chế, rối loạn tủy xương gây suy tủy xương.

- Phản ứng tại chỗ: Sưng nóng đỏ, nặng có thể nhiễm trùng, hoại tử vùng đắp thuốc có thể phải nạo vét, phẫu thuật cắt bỏ vị trí đắp thuốc.

Dùng thuốc đông y còn gây nhiều tác dụng phụ khác khi bị quá liều

Thạc sỹ, bác sỹ Lý Thị Thơ cũng cho biết thêm: Thuốc đông y còn gây nhiều tác dụng phụ khác khi bị quá liều, ngộ độc. Ngoài ra, thuốc đông y khó kiểm soát được hoạt chất bởi thuốc đông y bao gồm nhiều vị thuốc khác nhau, mỗi vị thuốc có thể có tác dụng điều trị, tác dụng không mong muốn và độc tính khác nhau. Việc phối hợp thuốc không đúng có thể làm giảm hiệu quả điều trị hoặc tăng tác dụng phụ và độc tính, bởi những nguyên nhân sau:

- Thuốc đông y khó kiểm soát được liều dùng: Đơn vị tính thường là thang thuốc, việc định lượng liều rất mơ hồ, ranh giới giữa liều điều trị và liều độc không rõ ràng.

- Thuốc đông y được sấy khô, bảo quản tránh ẩm mốc từ lưu huỳnh, chlor, thủy ngân, thậm chí có cả các kim loại nặng như chì, arsenic... có thể gây ngộ độc tế bào, rối loạn chuyển hóa cấp độ tế bào.

- Nhiều "ông lang" vì lợi ích cá nhân trộn thuốc tây y vào để tăng hiệu quả điều trị nên dễ bị quá liều cả hai, chưa kể các thuốc đông tây y phản ứng với nhau tạo ra chất độc hại cho người sử dụng.

Thạc sỹ bác sỹ Lý Thị Thơ khuyến cáo khi người bệnh muốn sử dụng thuốc đông y, nên đến khám thầy thuốc chuyên khoa y học dân tộc được đào tạo bài bản, nguồn gốc thuốc rõ ràng, chất lượng thuốc đảm bảo về màu sắc, thành phần, theo các bài thuốc gia giảm phù hợp.

Để điều trị bệnh các bác sĩ phải kết hợp nhiều chuyên khoa sâu, đúng chuyên ngành, từ khám lâm sàng tỷ mỷ đến xét nghiệm hiện đại và thăm dò chức năng kỹ lưỡng để chẩn đoán chứ không thể dựa vào việc "bắt mạch ra bách bệnh" của các "ông lang vườn". Khi cảm thấy cơ thể không thoải mái, sức khỏe có vấn đề, hãy nên đến những cơ sở y tế hiện đại hoặc chuyên khoa để được khám, chẩn đoán, tư vấn và điều trị chính xác, không nên nghe theo những người không có chuyên môn kẻo "tiền mất tật mang.