Tỷ phú Bill Gates từng viết trong cuốn The Road Ahead rằng: "Chúng ta luôn quá quan tâm đến những thay đổi trước mắt, trong khi đó lại xem nhẹ những biến chuyển trong tương lai xa hơn".
Chúng ta đang bắt đầu đi trên một con đường cực kỳ "gập ghềnh". Tự động hóa, AI, điện toán lượng tử và các tập đoàn đa quốc gia,... tham gia ngày càng sâu vào thi trường lao động và nền kinh tế toàn cầu. Cùng với đó, một cuộc khủng hoảng thất nghiệp với quy mô lớn chưa từng thấy trong lịch sử nhân loại sẽ xảy ra.
Chưa có các số liệu chính xác, nhưng các ước tính cho thấy, tự động hóa có thể làm mất đi khoảng 800 triệu đến 2 tỷ việc làm trong 10 năm tới. Những biến động lớn về kinh tế và chính trị là không thể tránh khỏi. Còn cách mà chúng ta đối phó với cuộc khủng hoảng thất nghiệp này sẽ đi vào lịch sử, trở thành một nguồn cảm hứng hoặc một câu chuyện cảnh báo thảm khốc cho thế hệ tương lai.
Vậy đâu là những công việc sẽ bị "xoá sổ" trong 10 năm tới?
1. Tài xế
Để có thể hủy hợp đồng với người lao động, Uber và Lyft sẵn sàng chi hàng trăm triệu USD. Họ thậm chí còn "từ chối" gọi các tài xế của mình là nhân viên. Khi công nghệ phát triển, xe tự lái trở nên phổ biến và có thể thay thế bạn, vì vậy nên bạn đừng mong đợi các công ty vẫn sẽ đối xử tốt với mình.
Dù là taxi truyền thống.
Tài xế giao bánh pizza.
Những người lái xe limo.
Những người lái xe tải.
Hay các tài xế giao hàng trọn gói của Amazon và Alibaba đều không có ngoại lệ.
Sớm thôi, các đơn hàng của bạn sẽ được giao tới tận cửa bằng máy bay không người lái.
2. Nhân viên ngân hàng
Xét cho cùng, ngành ngân hàng và nền kinh tế sản xuất không chung đường.
Hiện nay, có khá nhiều ngân hàng đang chuyển sang hoạt động online. Điều này đồng nghĩa với 98% nhân viên cho vay sẽ mất việc. Ứớc tính, chỉ riêng ở Hoa Kỳ và Vương quốc Anh, đã có gần 2 triệu lao động trong lĩnh vực ngân hàng bị mất việc làm.
3. Kế toán và người quản lý sổ sách
Bây giờ, chúng ta có thể tự khai báo thuế hay làm các loại giấy tờ khác thông qua hình thức online một cách dễ dàng.
H&R Block hiện cũng đã sử dụng nền tảng AI của IBM, Watson để hỗ trợ khách hàng khai thuế thuận tiện, nhanh chóng hơn. Tất nhiên, đi cùng với đó là việc cắt giảm một lượng lớn nhân viên phụ trách mảng này.
Ở Anh, hầu hết người lao động thậm chí không cần phải nộp hồ sơ vì máy móc và công nghệ đã tự động thực hiện thay họ rồi.
4. Tiếp thị điện thoại
Thật khó tin khi vẫn có cả ngàn công ty tiếp thị qua điện thoại đang hoạt động mỗi ngày. Và chúng ta đã quá quen thuộc với những cuộc điện thoại mở đầu bằng: "Xin chào, anh chị có nhu cầu…". Tuy nhiên, những điều này sẽ có thể dần biến mất trong tương lai và bạn có thể yên tâm rằng mình sẽ không còn bị làm phiền bởi bất kỳ cuộc gọi rác nào nữa.
Tờ The Guardian dự đoán, trong thập kỷ tới, có 99% khả năng việc tiếp thị qua điện thoại sẽ được tự động hóa. Doanh số bán hàng qua điện thoại quá thấp, thêm vào đó là đại đa số mọi người đang quen dần với việc tự tìm những gì họ cần trên mạng Internet sẽ khiến cho công việc này biến mất trong tương lai không xa.
5. Nhân viên thu ngân
Hiện này, các chuỗi cửa hàng lớn, từ Kroger đến McDonald's đều muốn thay thế tất cả nhân viên tại quầy của họ bằng các quầy thanh toán tự động. Các công ty như Heck, Amazon và Whole Foods thậm chí còn đang loại bỏ chính các ki-ốt bán hàng của mình. Tương lai, cho dù muốn hay không, chúng vẫn phải quen dần với việc tự phục vụ.
Hơn nữa, thực tế là mua sắm trực tuyến tiếp tục thống trị doanh số bán hàng cửa các hãng. Theo đó, sẽ có khoảng 97% khả năng hàng triệu người sẽ mất kế sinh nhai.
Tuy nhiên, đây chưa phải là tất cả, trong những thập kỷ tới, có nhiều công việc khác cũng sẽ biến mất:
- Đại lý du lịch (khi phần lớn mọi người sử dụng Booking.com và các trang web khác như Airbnb).
- Trợ lý pháp lý (94% thay thế bằng tự động hóa)
- Đầu bếp nấu đồ ăn nhanh (sử dụng robot)
- Người viết nhạc (Google)
- Biên dịch viên và thông dịch viên (Google)
- Thủ thư (Google)
- Người bán sách (Amazon)
- Công nhân khai thác than và dầu (thay thế bằng năng lượng tự nhiên: năng lượng mặt trời / gió...)
- Giáo viên (các trường học trực tuyến như iTunes U)
- Nhân viên trông giữ xe (không còn sự xuất hiện của con người, thay vào đó là sự giám sát của người máy)
- Kiểm soát viên không lưu và phi công (máy bay không người lái và tàu sân bay không người lái)
- Phóng viên báo chí (có lẽ đây là mất mát đáng buồn nhất)
- Nhân viên rạp chiếu phim
- Những người đánh cá…
Và, những công việc mới sẽ xuất hiện, phải không?
Chắc chắn rồi!
Nhưng trong nền kinh tế ấy, những công việc trên có thể sẽ trở thành các công việc bán thời gian, được trả lương thấp hơn, tiếng nói trong xã hội cũng nhỏ bé hơn nhiều. Các công việc trong tương lai cũng sẽ đòi hỏi trình độ học vấn cao hơn đáng kể. Và đó có thể sẽ là cái bẫy lớn nhất từng được tạo ra.
Khi có thêm hơn 2 tỷ người trên Trái đất vốn đã chật chội, liệu chúng ta có đủ khả năng để cung cấp việc làm với mức lương "đủ" sống cho tất cả mọi người mà không ảnh hưởng đến môi trường không?
Ngoài ra, việc tạo ra các ngành công nghiệp hoàn toàn mới cần có thời gian. Những người thất nghiệp không có hàng chục năm để chờ đợi cho đến khi công việc mới xuất hiện và sau đó quay lại trường học ở độ tuổi 40 hoặc 50. Giai đoạn chuyển tiếp luôn chứa đựng nhiều nguy hiểm nhất.
Có thể bạn đang làm việc trong những lĩnh vực "an toàn" mà tự động hóa chưa thể thay thế như: vật lý trị liệu, bác sĩ, bác sĩ phẫu thuật, giáo sĩ,...Nhưng đừng vội cho rằng: "Vậy thì điều này không ảnh hưởng đến tôi."
Đây là một suy nghĩa sai lầm. Bởi vì nó có ảnh hưởng đến bạn.
Thứ nhất, tình trạng thất nghiệp sẽ tạo ra áp lực cạnh tranh lớn đối với các công việc vốn "an toàn" với tự động hóa.
Thứ hai, ước tính cho thấy một nửa số nhiệm vụ công việc hiện tại có thể được tự động hóa. Vì vậy, ngay cả đối với những người không bị mất việc làm, tình trạng thiếu việc làm có thể sẽ trở nên phổ biến và mang tính hệ thống.
Thứ ba, hàng chục triệu người đang trong quá trình chuyển đổi công việc, có nghĩa là nhà nước sẽ phải chi hàng nghìn tỷ đồng hỗ trợ nơi ở, giáo dục và định vị lại công dân.
Các nước sẽ phải tăng thuế hoặc in thêm tiền, tăng giá hàng hoá và làm giảm sức mua của bạn .
Có ý kiến cho rằng tự động hóa khiến nhiều người lao động mất việc và ngày càng khó khăn. Tự động hoá chỉ mang lại lợi ích cho những người giàu có. Tuy nhiên, chúng ta phải chấp nhận một sự thật rằng, hậu quả kinh tế mà nó mang lại là thứ mà tất cả chúng ta đều phải gánh chịu.
Làm điều đúng đắn
Chúng ta cần hỗ trợ mạnh mẽ hơn cho những người thất nghiệp, thiếu việc làm và những người có thu nhập thấp. Ở đây đang nói đến chi phí sinh hoạt và chi phí học tập cho đến khi họ vững vàng trở lại, có thu nhập cơ bản bền vững.
Suy cho cùng, những người lao động đã tạo ra giá trị, của cải cho các ông chủ lớn. Vì vậy, được đối xử công bằng là quyền lợi mà họ đáng được nhận. Thế nhưng, vẫn còn phải xem liệu những ông chủ có chịu nhận ra điều đó hay không. Tất cả chúng ta đều cần mở rộng trái tim và "ví tiền" của mình để dành nhiều chỗ hơn cho những người khác.
Nếu không, chúng ta sẽ thấy đường phố xa hoa LA, New York, và hàng ngàn thành phố khác tràn ngập những người thất nghiệp. Hãy vui vẻ chấp nhận, thích nghi với bất kỳ nghề nghiệp hay nền kinh tế nào giữa tình trạng hỗn loạn đó.
(Theo Survivingtomorrow.org)
