Chẳng biết từ bao giờ, chùa Hà đã trở thành một chốn thiêng "gánh" trên mình bao hứa hẹn về những mối lương duyên của những người trẻ. Dù ở gần hay ở xa, người ta cứ tâm niệm rằng, đến chùa Hà "xin vía" người yêu, cùng với hy vọng "Chùa Hà khi đi lẻ bóng, khi về có đôi".

Chùa Hà có từ bao giờ?

Chùa Hà, còn gọi là Thánh Đức tự, cùng với đình Bối Hà lập thành cụm di tích đình - chùa Hà thuộc làng Vòng xưa, nay là số 86 phố Chùa Hà, phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội. Chùa nằm ở phía Tây kinh thành Thăng Long, là nơi ghi dấu văn hiến của xứ Đoài xưa.

Nép mình bên lề lịch sử, chùa Hà là nơi ghi dấu bao thời khắc hào hùng của mảnh đất kinh kỳ một thời vàng son. 

Chùa Hà

Về nguồn gốc của chùa Hà, có tới 2 truyền thuyết. 

Thứ nhất, vào thời vua Lý Thánh Tông (trị vì 1054-1072). Khi ấy mặc dù đã 42 tuổi nhưng nhà vua vẫn chưa có con nên tìm đến một ngôi chùa cầu tự, sau sinh ra Thái tử Càn Đức. Trên đường đi, nhà vua còn ghé một ngôi chùa khác và ban tiền bạc để trùng tu, sau đặt tên là Thánh Đức tự (chùa Hà ngày nay). 

Thứ hai, vào thời vua Lê Thánh Tông (trị vì 1460-1497), nhằm tưởng nhớ công ơn của các đại thần Nguyễn Trãi, Nguyễn Xí và Đinh Liệt đã cưu mang, đưa ông lên ngôi vào năm 1460 nên cho xây chùa Hà. 

Đến năm 1680, chùa vẫn lợp lá gồi, tường xây bằng gạch vồ nên dân chúng còn gọi là chùa Vồi. Trải qua bao thăng trầm, Thánh Đức tự đã bị phá hủy nhiều lần. Đến đời vua Lê Hy Tông, được hai lái buôn người làng Thổ Hà nhờ làm ăn phát đạt mà công đức số tiền lớn để cùng người dân tu bổ, xây dựng lại chùa bằng gạch ngói. Từ đó, hai làng Thổ Hà và làng Vòng kết mối tâm giao, đặt tên làng có ngôi chùa là Bối Hà, gọi tên nôm của chùa là chùa Hà. 

Đình Bối Hà

Đình Bối Hà thờ phụng Thành hoàng làng là Triệu Chí Thành. Theo tích xưa, Triệu Chí Thành là người có công phò tá Triệu Việt Vương đánh đuổi quân Lương năm 550. Sau khi đánh quân Lương tan tác, Triệu Chí Thành lâm bệnh nặng và được nhà vua hồi mong báo đáp. 

Triệu Chí Thành tâu không có ý nguyện gì, chỉ xin bệ hạ đem cờ tướng lệnh đã ban cho mình đến Thạch Bàn, Long Đầu tung lên trời, cờ bay đến đâu xin cho nhân dân ở đó được lập đền thờ và miễn mọi tô thuế lao dịch cho họ. Nhà vua nhận lời thì Triệu Chí Thành cũng hóa, vào ngày 12 tháng 8 âm lịch. 

---

Từ các truyền thuyết nói trên, có thể thấy cụm di tích chùa Hà là chốn quy tụ, tưởng nhớ những mối lương duyên tốt đẹp. Có lẽ cũng từ đây mà chùa Hà được dân gian tin tưởng tìm đến mỗi khi có một ước vọng nào đó mong được thành sự thật, trong đó có cả cầu duyên. Trải qua cả nghìn năm lịch sử, chuyện cầu được hay không có lẽ phải dựa vào sự chiêm nghiệm của mỗi người, tuy nhiên có một điều chắc chắn, chùa Hà đã là điểm tựa tinh thần của biết bao thế hệ người Việt.

Đi lễ chùa đầu năm, vãn cảnh, du xuân và đã trở thành một nét đẹp văn hóa trong tâm thức của mỗi người dân Việt. Có người cầu bình an, có người cầu tài lộc, có người cầu may mắn, sức khỏe và cũng chẳng thể thiếu được chuyện cầu duyên của giới trẻ. Ngoài những ngôi chùa nổi tiếng để phá giải “lời nguyền cô đơn” như chùa Duyên Ninh (Ninh Bình), chùa Lôi Âm (Quảng Ninh), chùa Thiên Mụ (Huế),... thì người ta vẫn nặng lòng với ngôi chùa cổ thấm đẫm linh khí của đất kinh kỳ này, đó là chùa Hà.

"Khi đi lẻ bóng khi về có đôi"

Mùa xuân - mùa của sức sống vạn vật hồi sinh, mùa của khí lành hội tụ, mùa của những khởi đầu mới. Bởi vậy mà nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, tìm đến chùa Hà như một chốn thiêng gửi gắm tâm tư sâu kín, vá lành những vết thương cũ đã qua, gieo hạt cho những mối duyên lành sắp tới.

Chẳng tự nhiên mà dân gian lưu truyền câu nói đến chùa Hà “Khi đi lẻ bóng, khi về có đôi”. Hẳn là những lời cầu nguyện, những nén tâm hương đã chạm được tới Thần linh mà nhiều người được như sở nguyện, gặp được duyên lành như ý.

Người tìm đến chùa Hà cầu duyên phần lớn là những người… trắc trở đường tình duyên. Chùa Hà đã phủ lên mình bao câu chuyện ngỡ nhân duyên mà cũng nghiệt duyên đấy: Tình cũ chẳng thuận, cõi lòng cô đơn, tổn thương chẳng dứt nhưng rồi vẫn mong muốn tìm được một tấm chân tình như ý nguyện. 

Có những người, chẳng hiểu vì “cao số” hay không mà mãi vẫn chưa có ai gõ cửa “vườn hồng”, có người đã chia tay nhưng tình chưa dứt, tìm về lễ chùa để mong “gương vỡ lại lành”. Người ta cũng kháo nhau rằng, chùa Hà chỉ dành cho những người độc thân, người đã “có nơi có chốn” đến cầu lại dễ… toang.

Cứ như vậy, năm tháng bồi đắp nên sự linh thiêng của chùa Hà, và nơi đây trở thành một điểm tựa tâm linh để san sẻ nỗi lòng với những bạn trẻ lận đận trong con đường nhân duyên.

Cầu sao cho đúng?

Chùa Hà ngày càng thu hút nhiều khách tham quan du lịch gần xa. Ngày mùng 1 và ngày Rằm hằng tháng, người dân đến dâng hương lễ Phật cầu Thánh, xin bình an, xin tài lộc và xin duyên lành. Trai gái dập dìu đến chốn thiêng chùa Hà để xin thành đôi, người độc thân thì cầu cho nhanh chóng có người thương.

Người dân quanh chùa kể rằng, chùa Hà thiêng lắm, nhưng phải biết cách cầu nguyện, bày biện lễ vật là một chuyện, khởi phát tấm lòng thành, nguyên sơ không tạp niệm mới mong như ý. Dù là khấn xin bằng tâm thành, nhưng cũng phải hiểu được thứ tự xin lộc trong chùa, đặt lễ ở đâu như nào, khấn xin Phật Thánh ra sao. Tâm thành thì chẳng thể đo, nhưng sự chu đáo, tấm lòng như thế nào là được thể hiện qua việc ấy.

Chùa Hà nhiều ban, và mỗi nơi ấy lễ lạt cũng có phần khác biệt. Lễ ban Tam bảo phải có hương hoa, nến, bánh kẹo hoa quả tùy tâm, không được có lễ mặn lẫn tiền vàng. Ban này dâng Phật, cũng là nơi cầu bình an, sức khỏe và may mắn.

Ban Đức Ông tại chùa Hà thiêng lắm, chẳng thế mà người ta có câu “Đức Ông chùa Hà, Đức Bà chùa Hương”, ấy là dành cho những người muốn cầu công danh, tài lộc như ý. Lễ ban này có tiền vàng, chè thuốc, đồ mặn tùy tâm, rượu khi dâng cần mở nắp.

Sau cùng, nam thanh nữ tú, ai muốn cầu duyên thì đặt lễ ban Mẫu ở phía sau chính điện có tiền vàng, hoa tươi, trầu cau, bánh kẹo và ít tiền để công đức. Lễ nhiều hay ít là tùy tâm, nhưng phần lễ dâng Mẫu xin duyên không thể thiếu được hoa hồng nhung - loài hoa tượng trưng cho tình yêu.

Dân gian vẫn lưu truyền sự linh nghiệm của chùa Hà về chuyện học hành, thi cử và xin duyên. Những người đang cô đơn lẻ bóng, những người lận đận truân chuyên, từng đổ vỡ hôn nhân,... đều tìm đến chùa Hà trong dịp đầu xuân để sớm gặp được người thương như ý hoặc xin tình cảm của mình sớm đơm hoa kết quả ngọt, hạnh phúc gia đình viên mãn, tròn đầy.

Nhưng...

Cầu tình duyên ở chùa Hà có nhiều câu chuyện ứng nghiệm, mà cũng lắm sự hụt hẫng. Có người đến cầu duyên mà chưa đầy một tháng sau đã có người yêu, có người thì tháng nào cũng đến, đến nỗi những cụ bà chấp tác ở chùa đã “nhẵn mặt” mà vẫn chưa nên cơm cháo gì. 

Bởi vậy, có tâm khởi phát, cầu an yên, mong duyên lành là điều tốt. Tuy nhiên, không nên quá đặt nặng chuyện được hay không mà dẫn tới những điều tiêu cực hay hành động “phỉ báng” chốn chùa. 

Xin duyên ở chùa Hà không đơn thuần chỉ là tình yêu trai gái, mà còn là những duyên lành khác trong cuộc sống. Những người chúng ta sẽ gặp trong đời, những mối duyên đẹp đẽ ấy sẽ viết tiếp câu chuyện cuộc sống của mỗi người, họ có thể là tri kỷ, là quý nhân giúp đỡ trong công việc, là bạn bè thân thiết tâm đầu ý hợp,... Đôi khi, cầu duyên ở đây chỉ là việc mở rộng tấm lòng để đón nhận những điều mới mẻ sẽ xuất hiện trong cuộc sống của mình mà thôi.

Kể cả việc chưa thành, nhất định là trời xanh có sự an bài khác cho mình. Việc của mình là sống thật tốt, thật trọn vẹn những khoảnh khắc của hiện tại. Sống bao dung, tích cực sửa sang, bồi dưỡng tâm hồn để tạo thiện duyên. Thần linh “luôn nghe được” tấm chân tình của người đến xin duyên, có lẽ là đợi đến thời điểm thích hợp, sẽ đưa đường dẫn lối cho duyên lành đến với những ai mong cầu. 

(Thông tin trong bài viết được tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau, mang tính chất tham khảo và chiêm nghiệm)