Tất niên là dịp các gia đình Việt Nam thường làm mâm cơm cúng tổ tiên, con cháu sẽ quây quần bên nhau thụ lộc để tiễn biệt năm cũ. Lễ cúng Tất niên là một phần trong nghi thức Tết diễn ra vào những ngày cuối năm âm lịch, thường được cử hành vào chiều 30 Tết. Song có những gia đình vì điều kiện thời gian, công việc đã tổ chức cúng vào các ngày trước đó (29, 28 âm lịch…).
Lưu ý về lễ cúng Tất niên
Theo cách cúng Tất niên mà ông cha ta truyền lại, các gia đình cần lau chùi, trang trí bàn thờ với mâm ngũ quả, hương, hoa tươi, đèn nến đầy đủ; trang hoàng nhà cửa với hoa mai, cành đào, chậu quất… Tùy theo phong tục từng vùng miền mà có những lễ vật cúng Tất niên khác nhau.
Sau khi công việc trang hoàng nhà cửa hoàn tất, gia chủ chuẩn bị mâm cỗ cúng Tất niên để đoàn tụ gia đình cuối năm.
Văn khấn cúng Tất niên
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần).
- Con kính lạy chín phương trời, mười phương Phật, chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần.
- Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
- Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương.
- Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
- Con kính lạy chư gia cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, tiên linh nội ngoại họ...
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm...
Tín chủ (chúng) con là...
Ngụ tại...
Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.
Hôm nay là ngày 30 Tết, chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến tổ tiên, truy niệm chư linh. Theo như thường lệ tuệ trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hoà thuận.
Nam mô A Di Đà Phật (cúi lạy) (3 lần).
Văn khấn gia thần vào ngày Tất niên
Theo tục lệ xưa để lại, vào ngày 30 Tết, ngoài việc cúng gia tiên, để lễ tạ gia tiên đã phù hộ độ trì cho con cháu, các gia đình và các công ty, cửa hàng thường làm lễ cúng gia thần để tạ chỗ đất đai sau một năm làm ăn.
Sắm lễ tùy tâm, cỗ mặn hoặc chay với đầy đủ các món đơn giản như xôi, chè, hương, hoa, trầu cau, quả, tiền vàng, trà rượu… Bàn lễ đặt tại sân hoặc hiên nhà và khi cúng thì lạy ra phía trước nhà.
Bài cúng tất niên gia tiên
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân
Con kính lạy ngài Bản gia Thổ địa Long mạch tôn thần
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức Tôn thần
Con kính lạy ngài tiền hậu Địa chủ Tài thần
Con kính lạy các tôn thần cai quản trong khu vực này.
Tín chủ (chúng) con là...
Tuổi...
Ngụ tại...
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp, tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kim ngân trà quả, đốt nén hương thơm dâng lên trước án. Qua một năm làm ăn, chúng con xin dâng lễ tạ ơn trên đã phù hộ độ trì cho chúng con mọi sự an lành và may mắn.
Chúng con thành tâm kính mời: Ngài kim niên đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại vương, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ địa Long mạch Tôn thần, các ngài Ngũ Phương, Ngũ thổ, Phúc đức chính thần, các vị tôn thần cai quản trong khu vực này.
Cúi xin các ngài nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con, toàn gia an lạc, công việc hanh thông. Người người được bình an, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Phục duy cẩn cáo!
