Siêu bão Yagi là cơn bão kỷ lục ở biển Đông

Từ trước khi siêu bão đổ bộ vào khu vực Biển Đông, bão Yagi đã được dự báo là có khả năng trở thành cơn bão mạnh nhất trong lịch sử ở Biển Đông và bão mạnh nhất thế giới năm 2024, theo Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA). Kỷ lục cơn bão mạnh nhất 2024 hiện đang do bão Djoungou ở Nam Ấn Độ Dương nắm giữ.

Trung tâm Cảnh báo bão chung của Hoa Kỳ cũng gọi Yagi là siêu bão ngay từ khá sớm. Đây là từ chỉ cấp cơn bão mạnh nhất xét về quy mô.

Siêu bão Yagi là cơn bão mạnh nhất tại châu Á tính từ đầu năm đến nay. Sau khi càn quét qua miền bắc Philippines vào đầu tuần này khiến ít nhất 16 người thiệt mạng, Yagi đã mạnh lên gấp đôi và tấn công vào thành phố Văn Xương, Hải Nam, Trung Quốc, vào chiều thứ Sáu ngày 6/9. Ngày 7/9, bão “tấn công” địa phận Việt Nam, thậm chí đã gây ra ảnh hưởng tới cả Thái Lan.

Tsuboki Kazuhisa, giáo sư tại trường đại học quốc gia Nagoya và Yokohama của Nhật Bản, chuyên gia đã phân tích đường đi của các siêu bão từ năm 1980 đến năm 2023 cho biết rất hiếm khi một cơn bão mạnh như Yagi đi qua Biển Đông.

Yagi thực sự là một siêu bão “hiếm khi xảy ra”, nhất là với đảo Hải Nam (Trung Quốc) - địa phương vừa phải hứng chịu những đợt gió mạnh tới cấp 16, giật cấp 17 trong ngày 6/9, đủ mạnh để lật đổ xe tải.

Siêu bão Yagi đổ bộ vào khu vực Hải Nam, Trung Quốc là chuyện rất hiếm khi xảy ra. Từ trước đến nay, hầu hết các cơn bão đổ bộ vào hòn đảo này đều được phân loại là yếu. Từ năm 1949 đến năm 2023, 106 cơn bão đổ bộ vào Hải Nam nhưng chỉ có 9 cơn bão được phân loại là siêu bão.

Ngày 7/9, chính quyền Trung Quốc cho biết trước mắt có ít nhất 2 người thiệt mạng và 92 người bị thương do bão Yagi ở quốc gia này.

Nguyên nhân do chính con người?

Giáo sư Tsuboki Kazuhisa cho rằng nhiệt độ bề mặt biển ấm hơn bình thường, hiện ở mức khoảng 30 độ C, là một lý do để giải thích hiện tượng này.

Theo các nhà khoa học, các cơn bão đang trở nên mạnh hơn, được thúc đẩy bởi các đại dương ấm hơn, trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra. Yagi không phải cơn bão duy nhất đánh vào đất liền và gây chú ý trong thời gian gần đây. Vừa mới tuần trước, cơn bão Shanshan đã tấn công vào phía tây nam Nhật Bản gây ra nhiều thiệt hại. Đây là cơn bão mạnh nhất tấn công quốc gia này trong nhiều thập kỷ.

Khủng hoảng khí hậu có thể đang khiến bão ngày một mạnh hơn. Bão, hay còn gọi là xoáy thuận là hiện tượng thời tiết khá phổ biến. Trong những thập kỷ gần đây, các nhà nghiên cứu quan sát thấy cường độ của chúng đã tăng đáng kể.

Mối liên hệ giữa cường độ bão mạnh với những hậu quả của biến đổi khí hậu do con người gây ra đã được chứng minh. Nguyên nhân chủ yếu nhất là do đại dương đang ấm lên.

Khi bề mặt đại dương ấm lên, không khí phía trên cũng ấm lên, khiến nước được đưa lên cao để tạo thành mây. Cùng lúc đó, vùng áp suất thấp bên dưới “bị bỏ trống” khiến nhiều không khí hơn tràn vào. Khi các hệ thống này tích tụ, giông bão được hình thành. Trong trường hợp không có gió mạnh phá vỡ nó, hệ thống sẽ mạnh lên thành bão.

“Mức độ mạnh và tốc độ phát triển của một cơn bão phụ thuộc vào hai yếu tố đại dương: nhiệt độ bề mặt biển trước khi có bão và sự chênh lệch nhiệt độ giữa bề mặt và dưới bề mặt. Bề mặt biển ấm hơn thường cung cấp nhiều năng lượng hơn cho sự phát triển của bão và do đó tạo điều kiện cho các cơn bão mạnh hơn. Tuy nhiên, sự thay đổi lớn về nhiệt độ từ bề mặt xuống dưới bề mặt có thể làm gián đoạn dòng năng lượng này, vì gió mạnh gây ra nhiễu loạn ở tầng đại dương phía trên, đưa nước lạnh từ bên dưới lên và do đó làm mát bề mặt biển”, Wei Mei, chuyên gia đến từ Viện Hải dương học Scripps (Mỹ) cho biết.

Các nhà nghiên cứu dự đoán rằng ngay cả trong kịch bản Trái đất ấm lên vừa phải - kịch bản xảy ra khi chúng ta có thể thực sự cắt giảm khí thải nhà kính - thì cường độ bão trung bình vẫn sẽ tăng thêm 14% vào năm 2100. Nếu lượng khí thải tiếp tục tăng nhanh, "chúng tôi dự đoán rằng bão sẽ còn mạnh hơn nữa", Mei nói.

Còn ở thời điểm hiện tại, thực tế là các vùng biển trên thế giới vẫn đang ấm lên bất thường trong hơn một năm qua. Nhiệt độ bề mặt biển trung bình tháng 8/2024 đạt 20,88 độ C - mức cao thứ 2 từng được ghi nhận và chỉ thấp hơn 0,01 độ C so với mức kỷ lục được ghi nhận vào tháng 7/2023.

“Sự nóng lên toàn cầu do con người đốt nhiên liệu hóa thạch đang mở ra một kỷ nguyên mới của những cơn bão lớn hơn, chết chóc hơn” - Ben Clarke, nhà nghiên cứu tại Viện Grantham về Biến đổi Khí hậu và Môi trường thuộc Đại học Hoàng gia London (Anh) cho biết.

Nguồn: NHK, Smithsonian